Alergia pokarmowa. Co wywołuje uczulenie na jedzenie?

Alergia pokarmowa to nieprawidłowa odpowiedź immunologiczna wywołana spożytym pokarmem-alergenem. Określa się ją także jako zespół zjawisk narządowych i układowych wywołanych różnymi rodzajami mechanizmów patogenetycznych: IgE-zależnych, IgE-niezależnych, mieszanych oraz komórkowych.

Co ciekawe alergie pokarmowe mogą być nie tylko nabyte, ale i dziedziczone. Alergię mogą wywoływać zarówno pokarmy pochodzenia roślinnego, jak i zwierzęcego. Dodatkowo osoby, które uczulone są na dany pokarm, mogą być uczulone na inny, który wykazuje pokrewną budowę antygenową.

Do czynników, które mogą wpływać na powstawanie alergii pokarmowych, zalicza się między innymi czynniki genetyczne oraz środowiskowe. Zidentyfikowano kilka genów, które mogą odpowiadać za predyspozycje do występowania alergii, znajdują się one na chromosomie 5. i 11. Do czynników środowiskowych zalicza się: nieodpowiednią dietę w okresie niemowlęctwa, ekspozycję na dym papierosowy, konserwanty, dodatki do żywności oraz zanieczyszczenia środowiska. Wpływ na wstąpienie alergii pokarmowej może mieć także niedobór witaminy D3.

Najczęstsze alergeny pokarmowe. Lepiej uważaj!

W 1995 roku organizacja amerykańskich ekspertów Food and Agriculture Organization (FAO) po raz pierwszy określiła grupę pokarmów, które najczęściej wykołują reakcje alergiczne u ludzi na całym świecie.  Potwierdzono to również w 1999 r. przez Codex Alimentarius Comission (CAC) i grupę tych alergenów nazwano mianem wielkiej ósemki.

Do głównych alergenów pokarmowych zalicza się:

  • mleko krowie,
  • jaja,
  • ryby,
  • skorupiaki,
  • orzechy,
  • orzeszki arachidowe,
  • soję,
  • pszenicę.
Zdrowe Rozwiązania
na alergię:
reklama

Objawy alergii pokarmowej

Do objawów alergii pokarmowej zaliczyć możemy: nudności, wymioty, zmiany skórne, takie jak: wysypka, egzema, pokrzywka, ból brzucha, biegunkę, zaparcia, atopowe zapalenie skóry, obrzęki naczynioruchowe, zespół alergii jamy ustnej, zapalenie jelita cienkiego i grubego, migrenę czy przewlekłe zmęczenie. Obserwuje się także zaburzenia ze strony układu oddechowego takie jak: kaszel, nieżyt nosa, astma, a także zaburzenia układu sercowo-naczyniowego. Najbardziej niebezpiecznym i zagrażającym życiu objawem jest wstrząs anafilaktyczny.

alergia pokarmowa

Diagnostyka alergii pokarmowej

Wykrywanie alergii pokarmowej jest trudnym i żmudnym procesem, ponieważ jej obraz kliniczny jest bardzo zmienny oraz mało swoisty. Każdy pokarm w zależności od obróbki termicznej i czasu przechowywania cechuje duża zmienność siły uczulającej. Dodatkowo często współistnieje nadwrażliwość na kilka składników pokarmowych. Rozpoznanie alergenu uczulającego może być także utrudnione z uwagi na alergie krzyżowe i obecność alergenów zamaskowanych np. dodatek białek mleka do wędlin czy lecytyny sojowej.

Obecnie diagnostyka opiera się na wielu czynnikach, takich jak:

  • wywiad,
  • badanie przedmiotowe,
  • testy skórne,
  • inne badania laboratoryjne, diagnostyczne (panel sIgE – oznaczenie swoistych przeciwciał IgE przeciw alergenom pokarmowym z krwi, diagnostyka molekularna, Test Aktywacji Bazofilów),
  • zastosowanie diety eliminacyjnej,
  • próby prowokacyjne z podejrzanym pokarmem.

Dieta w alergii pokarmowej. Jakich produktów unikać?

Leczenie dietetyczne w alergii pokarmowej polega najczęściej na zastosowaniu diety eliminacyjnej, która wyklucza spożywanie produktów zawierających substancje wywołujące odpowiedź autoimmunologiczną organizmu lub źle tolerowanych. Dieta zawsze powinna być odpowiednio zbilansowana i dopasowana do indywidualnych potrzeb, tak by uniknąć działań niepożądanych w postaci niedożywienia czy niedoboru składników pokarmowych.

Wskazaniami do wprowadzenia tego sposobu żywienia są: podejrzenie alergii pokarmowej, leczenie rozpoznanej już alergii oraz nietolerancji pokarmowej, a także nabywanie tolerancji na produkty szkodliwe.

Czas trwania diety eliminacyjnej uzależniony jest od przyczyny zastosowania. Dla celów diagnostycznych dietę stosuje się od 7 do 30 dni, natomiast dla celów leczniczych nawet przez okres 6-9 miesięcy, a nawet 2-3 lat lub na stałe – w zależności od wieku pacjenta i rodzaju alergenu.


Laktopin

Łagodzi objawy skórne alergii. Składniki Laktopinu pomagają zachować zdrową skórę.

Suplement diety
Przed użyciem zapoznaj się z ulotką, która zawiera wskazania, przeciwwskazania, dane dotyczące działań niepożądanych i dawkowanie oraz informacje dotyczące stosowania, bądź skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą.
reklama

Dietę eliminacyjną można rozpocząć na dwa sposoby.

Sposób 1. Stopniowa eliminacja poszczególnych produktów. Pozwoli to sprawdzić, czy po wycofaniu określonej grupy dojdzie do ustąpienia objawów alergii.

Najczęściej stosuje się schemat wyłączania 12 grup produktów na 7-10 dni i obserwację objawów. Jeśli po wyłączeniu danej grupy nie obserwuje się wpływu, ponownie wprowadza się ją do spożycia i wyklucza kolejną grupę. W przypadku częściowego ustąpienia objawów zaleca się, aby wyłączyć kolejną grupę produktów, bez włączania grupy, po której wyeliminowaniu nastąpiła częściowa poprawa. Wyróżnia się następujące grupy produktów, których należy wtedy unikać:

  • grupa 1 – słodycze, czarna herbata, kawa, napoje alkoholowe;
  • grupa 2 – produkty spożywcze zawierające środki konserwujące;
  • grupa 3 – przyprawy;
  • grupa 4 – orzechy;
  • grupa 5 – owoce;
  • grupa 6 – nasiona roślin strączkowych i produkty je zawierające;
  • grupa 7 – ryby i owoce morza;
  • grupa 8 – mleko krowie i produkty je zawierające;
  • grupa 9 – jaja kurze i produkty je zawierające;
  • grupa 10 – mięso i wędliny;
  • grupa 11 – produkty zbożowe;
  • grupa 12 – ziemniaki, ryż i produkty je zawierające.
alergia pokarmowa

Sposób 2. Zaczynając od diety, która uwalnia od objawów, a następnie wprowadzając stopniowo poszczególne grupy produktów, należy obserwować, kiedy pojawią się objawy. Dieta ta trwa od 7 do 14 dni, a następnie co 4 dni wprowadza się pokarmy w poniższej kolejności:

  • etap 1 – mleko i przetwory;
  • etap 2 – kaszki zbożowe;
  • etap 3 – mięso drobiowe i jaja kurze, makaron jajeczny;
  • etap 4 – warzywa psiankowate (pomidory);
  • etap 5 – mięso;
  • etap 6 – ryby i owoce morza;
  • etap 7 – rośliny strączkowe;
  • etap 8 – owoce;
  • etap 9 – warzywa.

W alergii pokarmowej stosuje się także dietę rotacyjną. Jej celem jest zarówno diagnostyka, jak i leczenie alergii pokarmowej oraz prewencja wystąpienia alergii na kolejne pokarmy. Ustalając dietę, należy zaplanować włączanie produktów z danej grupy botanicznej/klasy zoologicznej co 4 dni lub różne pokarmy z danej rodziny co 2 dni, np. dzień 1 – ryż i pszenica, dzień 3 – owies i jęczmień. Jeśli mamy do czynienia z ciężką alergią, nie zaleca się powtarzania produktów z tej samej rodziny dwa razy w ciągu dnia oraz w tym samym posiłku.

Wyróżnia się następujące rodziny botaniczne:

  • nanerczowate: mango, nerkowiec, pistacja;
  • komosowate: burak ćwikłowy, burak cukrowy, szpinak;
  • złożone: anyż, cykoria, karczochy, endywia, sałata, estragon, słonecznik;
  • powojowate: batat;
  • krzyżowe: kapusta, rzodkiewka, brukiew, rzepa, chrzan, kalarepa, jarmuż, brokuł, rzeżucha, kalafior, gorczyca;
  • dyniowate: ogórek, dynia, cukinia, patison, melon, arbuz;
  • hebankowate: hurma,
  • wrzosowate: borówka, żurawina, czarna jagoda;
  • grzyby: gatunki jadalne;
  • trawy: owies, jęczmień, ryż, pszenica, żyto, proso;
  • orzechowate: orzech włoski, pekan;
  • jasnotowate: bazylia, melisa, mięta, rozmaryn, szałwia, tymianek, oregano;
  • wawrzynowate: awokado, cynamon, laur;
  • strączkowe: bób, ciecierzyca, fasola, groch, soczewica, soja, orzeszki ziemne, lukrecja, chleb świętojański;
  • bananowate: banan;
  • arekowce: kokos, daktyl;
  • męczennicowce: męczennica jadalna;
  • pieprzowate: pieprz;
  • rdestowate: szczaw, gryka, rabarbar,
  • różowate: jeżyna, poziomka, truskawka, malina, jabłko, gruszka, pigwa, śliwka, brzoskwinia, głóg, aronia, czereśnia, morela, migdał, wiśnia, daktyle;
  • rutowate: kumkwat, cytryna, grejpfrut, pomarańcza, mandarynka;
  • skalnicowce: agrest, porzeczka;
  • psiankowate: pomidor, papryka, ziemniak, bakłażan;
  • zatwarowate: orzech koli;
  • aktinidiowate: kiwi;
  • amarylkowate: czosnek, cebula.

Klasy zoologiczne:

  • ssaki, wieprzowina, wołowina, baranina, mięso kozie, królika, dziczyzna, mleko krowie, owcze, kozie, kobyle;
  • drób: kura, indyk, kaczka, gęś, dziki drób;
  • ryby: gatunki jadalne;
  • skorupiaki: kraby, krewetki, langusty, homary;
  • mięczaki: ślimaki, małże, ostrygi.

Łagodzi i redukuje dyskomfort powodowany przez podrażnioną i uszkodzoną skórę, zmniejszając reakcje zapalne oraz wspierając regenerację.

To jest wyrób medyczny. Używaj go zgodnie z instrukcją używania lub etykietą.
NAZWA WYROBU MEDYCZNEGO: Ectokrem. ZASTOSOWANIE: Objawowe leczenie oraz łagodzenie zaczerwienienia i świądu występującego w przebiegu różnego typu dermatoz zapalnych, tj. atopowe zapalenie skóry (AZS), kontaktowe zapalenie skóry, popromienne zapalenie skóry. PODMIOT PROWADZĄCY REKLAMĘ: Solinea sp. z o.o. PRODUCENT: bitop AG
reklama


Źródła:

  1. Nowicka-Jasztal A. i in., Nadwrażliwość na pokarmy — choroba XXI wieku?, Forum Medycyny Rodzinnej 2016, 10, 1, 1–9
  2. Turnbull J.L. i  wsp. Review article: the diagnosis and management of food allergy and food intolerances, Aliment Pharmacol Ther 2015; 41: 3–25
  3. Grzymisławski M. Dietetyka kliniczna, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszaawa 2019.