Aloes należy do rodzaju jednoliściennych sukulentów, spotykanych na obszarach o małej dostępności wody (tereny pustynne, półpustynne i sawanny). Przetrwanie w tych miejscach umożliwia mu duża zawartość tkanki magazynującej wodę. Z około dwustu gatunków aloesów występujących na świecie tylko dwudziestu przypisuje się właściwości pielęgnacyjne i lecznicze. Aloes drzewiasty (Aloe arborescens Miller) i aloes zwyczajny (Aloe vera L.) to dwa najpopularniejsze gatunki, najczęściej stosowane w kosmetyce i dermatologii.
Budowa i skład aloesu. Czym jest Aloe vera?
Aloe vera ma podłużne, mięsiste liście z ząbkowanymi krawędziami. Każdy z nich ma trzy warstwy: zewnętrzną skórkę (pełniącą funkcję ochronną), następnie tzw. lateks, a w końcu to, co najbardziej interesuje miłośników naturalnego, prozdrowotnego działania aloesu: przezroczysty żel, który skała się niemal w całości z wody (99 proc.). Pozostała część to witaminy, sterole, lipidy i aminokwasy.
Aloe vera L. może być źródłem 19 z 20 wszystkich aminokwasów niezbędnych do prawidłowej pracy organizmu człowieka i gwarantujących odpowiednie funkcjonowanie układu enzymatycznego.
W medycynie najczęściej wykorzystuje się właśnie soczyste liście aloesu, ponieważ zawierają liczne związki, m.in. flawonoidy, kumaryny, alkaloidy, antrachinony, fitosterole, pirany.
Prozdrowotne właściwości Aloe vera L.
O prozdrowotnym działaniu aloesu wiedziano już w starożytności i to wtedy zaczęto wykorzystywać jego lecznicze właściwości. Stosowano go na oparzenia, ponieważ przyspieszał regenerację skóry, pomagał w dolegliwościach układu trawiennego i poprawiał wygląd cery. Ponadto używano go do balsamowania ciał. Obecnie aloes dodawany jest do kosmetyków, ale jest także składnikiem leków i produktów spożywczych.
Aloe vera L. ma też zastosowanie w stomatologii dzięki zmniejszeniu stanów zapalanych dziąseł i jamy ustnej oraz wspomagając jej ogólną higienę. Aloes wykazuje właściwości przeciwwirusowe, przeciwbakteryjne, przeciwzapalne i wspomagające leczenie ran. Dzięki dużej zawartości polisacharydów aloes wykazuje pozytywne działanie na leczenie schorzeń układu trawiennego, w tym stanów zapalnych oraz wrzodów żołądka i dwunastnicy. Dzięki temu, że jest pożywką dla bakterii symbiotycznych, pomaga w namnażaniu pozytywnej flory bakteryjnej, natomiast zawartość antrachinonów stymuluje jelita do pracy i zapobiega wzdęciom. Przeciwzapalne właściwości aloesu zwyczajnego wykorzystywane są nawet we wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego, zespole jelita drażliwego i chorobie Leśniowskiego-Crohna.
Aloe vera L. wykazując działanie antyseptyczne i przeciwzapalne, stosowany miejscowo, może pomóc w leczeniu łagodnej i średnio nasilonej łuszczycy, a wyciąg z niego sprzyja łagodzeniu skutków użądleń i ukąszeń owadów. Aloes zwyczajny zwiększa produkcję soku żołądkowego, więc wykazuje pozytywnie działanie jako środek na pobudzanie łaknienia. Dodatkowo wzmaga produkcję żółci i może być stosowany jako wspomaganie przy leczeniu zaburzeń pracy wątroby.
Wodny wyciąg z aloesu drzewiastego zalecany jest do stosowania w stanach obniżonej odporności organizmu oraz przy nawracających infekcjach górnych dróg oddechowych. Istnieją badania wykazujące zdolność aloesu do poprawy gojenia się ran i leczenia owrzodzeń stóp spowodowanych cukrzycą. Stosowanie kremów nawilżających, które w swoim składzie zawierają aloes, może zmniejszać częstotliwość skutków ubocznych u kobiet po radioterapii spowodowanej nowotworem piersi.
Prozdrowotne właściwości aloesu są tak szerokie, że Aloe vera stał się także składnikiem kropli do oczu – łagodzących suchość i podrażnienia spowodowane przez zanieczyszczenia środowiska, suche powietrze, kurz, dym, chlorowaną wodę z basenów, długotrwałe stosowanie soczewek kontaktowych i inne czynniki drażniące nasze oczy.
Rola aloesu w kosmetologii
Aloes wykazuje działanie oczyszczające, nawilżające i ściągające, a także pozytywnie działa w pielęgnacji cery wrażliwej i trądzikowej. Poza leczeniem oparzeń świetnie nadaje się do pielęgnacji skóry głowy i włosów, ponieważ wspomaga dostarczanie tlenu do komórek, a także wpływa na zwiększenie ilości elastyny i kolagenu. Warto dodać, że aloes, chroniąc przed szkodliwymi czynnikami zewnętrznymi i poprawiając mikrokrążenie, może opóźniać proces starzenia się.
Przeciwwskazania do stosowania aloesu
Podobnie jak inne preparaty czy suplementy diety, także te zawierające aloes, mogą w pewnych sytuacjach negatywnie wpłynąć na organizm. Do skutków ubocznych wywoływanych czasem przez Aloe vera L. można zaliczyć: niski poziom potasu, biegunkę, nudności i ból brzucha, osłabienie mięśni, zaburzenia równowagi elektrolitowej, krew w moczu oraz problemy z nerkami.
Zażywając dodatkowo jeszcze inne leki, przed rozpoczęciem stosowania aloesu należy skonsultować się z lekarzem, ponieważ może on wchodzić w interakcję z: lekami stosowanymi w leczeniu cukrzycy, środkami przeczyszczającymi, diuretykami, kortykosteroidami, digoksyną, warfaryną, innymi ziołami i suplementami. Kupując suplement diety lub wyrób zawierający aloes, należy stosować się do zaleceń producenta.
Źródła:
- Cieślik, E., & Turcza, K. (2015). Właściwości prozdrowotne aloesu zwyczajnego Aloe vera (L.) Webb.(Aloe barbadensis Mill.). Postępy Fitoterapii, 2, 117-124.
- Matejczyk, M., Golonko, A., & Chilmon, E. (2017). Aloe vera–wybrane właściwości biologiczne. Budownictwo i Inżynieria Środowiska, 8(4)