Jak obniżyć cholesterol? Dieta na cholesterol w praktyce

Do podstawowych zasad profilaktyki cholesterolowej zalicza się wdrożenie systematycznej aktywności fizycznej (minimum 150 minut tygodniowo o średnim natężeniu lub 75 minut o dużym natężeniu), redukcję nadmiernej masy ciała poprzez utrzymywanie odpowiedniego bilansu energetycznego, a także eliminację używek.

Dieta na cholesterol powinna opierać się na:

  • spożywaniu 5 posiłków dziennie, w regularnych odstępach czasowych wynoszących 3-4 godziny,
  • spożyciu tłuszczu ogółem z dietą na poziomie 25-30% wartości energetycznej dziennej racji pokarmowej,
  • spożyciu kwasów tłuszczowych nasyconych na poziomie <7% energii w diecie,
  • spożyciu PUFA n-6 na poziomie od 5-8 % energii diety, a kwasu alfa-linolenowego na poziomie wynoszącym minimum 2% energii diety i 250-500 mg/ dobę LC-PUFA n-3,
  • spożyciu nienasyconych kwasów tłuszczowych o konfiguracji trans mniejszej niż 1% energii diety,
  • spożyciu jednonienasyconych kwasów tłuszczowych jako uzupełnienie podaży tłuszczu w diecie,
  • spożyciu węglowodanów na poziomie minimum 55% energii diety. Najlepiej, aby pochodziły one z pełnoziarnistych produktów zbożowych, warzyw i owoców o niskim indeksie glikemicznym. Cukry dodane nie powinny przekraczać 10% wartości energetycznej diety,
  • spożyciu błonnika pokarmowego w ilości minimum 25 g na dobę,
  • ograniczeniu spożycia soli kuchennej do 5 g na dobę (1 łyżeczka soli), należy pamiętać, że sól znajduje się już w wielu gotowych produktach,
  • wysokim spożyciu folianów z dietą, na poziomie minimum 400 mcg/dobę.

Najlepiej przebadanymi modelami żywienia, które wpływają na obniżenie stężenia cholesterolu są dieta DASH, (DASH – Dietary Approaches to Stop Hypertension) oraz dieta śródziemnomorska. Dodatkowo korzyści może przynieść również zastosowanie diety wegetariańskiej.

Cholesterol: czym jest? Sprawdź, jakie są normy cholesterolu

Cholesterol to lipofilowa (tłuszczowa) substancja chemiczna, która występuje we wszystkich komórkach ciała i jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Cholesterol jest składnikiem hormonów płciowych, wchodzi w skład otoczki mielinowej w tkance nerwowej, stanowi niezbędny składnik błon komórkowych oraz jest istotnym składnikiem lipoprotein osocza. Może być wywarzany w organizmie człowieka (cholesterol endogenny) lub dostarczany z pożywienia (cholesterol egzogenny). Substancje tłuszczowe nie rozpuszczają się w wodzie ani osoczu krwi, dlatego muszą łączyć się ze specjalnymi białkami transportowymi, tłuszczami i fosfolipidami, tak by móc przemieszczać się pomiędzy tkankami. Cholesterol występuje głównie pod dwiema postaciami: LDL i HDL.


DPP Plus

Wspomaga optymalny rozkład węglowodanów, tłuszczów i białek przyjmowanych w pożywieniu.

Suplement diety
Przed użyciem zapoznaj się z ulotką, która zawiera wskazania, przeciwwskazania, dane dotyczące działań niepożądanych i dawkowanie oraz informacje dotyczące stosowania, bądź skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą.
reklama

Cholesterol całkowity (TC, Chol-C)

Oznaczenie cholesterolu całkowitego wykonuje się w celu ustalenia całkowitego ryzyka sercowo-naczyniowego według systemu SCORE (SCORE – Systematic COronary Risk Evaluation). Skala ta została opracowana przez międzynarodowe grono ekspertów Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego, dla populacji krajów europejskich, uwzględniając ponad 3 milionów osobolat obserwacji. Dodatkowo TC służy do wyliczenia cholesterolu nie-HDL, a w przypadku uzyskania bardzo wysokich wartości – służy także do diagnostyki hipercholesterolemii rodzinnej. Należy jednak podkreślić, że wynik stężenia cholesterolu całkowitego może być niemiarodajny, ponieważ uwzględnia on również stężenie cholesterolu frakcji HDL, które jest wyższe u kobiet, a obniżone u uosób chorujących na cukrzycę lub ze znacznym stężeniem triglicerydów (TG).

Jaka jest norma na cholesterol całkowity? W prawidłowych warunkach nie powinien przekraczać 190 mg/dl (4,9 mmol/l).

Cholesterol a dieta

Cholesterol LDL – lipoproteiny o małej gęstości (LDL – low density lipoprotein)

Cholesterol frakcji LDL (LDL-C) potocznie zwany „złym” cholesterolem ma największe znaczenie w kontekście diagnostyki zaburzeń lipidowych i stratyfikacji ryzyka sercowo-naczyniowego. Cholesterol LDL oznacza się metodą bezpośrednią lub wylicza ze wzoru Friedewalda, po wcześniejszym oznaczeniu stężenia cholesterolu całkowitego, triglicerydów oraz cholesterolu frakcji HDL. Wzór na stężenie cholesterolu LDL wygląda następująco:

LDL (mg/dl) = Chol-C – HDL – TG/5
LDL (mmol/l) = Chol-C – HDL – TG/2,2

Założeniem wzoru jest stały stosunek stężenia cholesterolu całkowitego do triglicerydów w lipoproteinach o bardzo małej gęstości (VLDL). Należy jednak pamiętać, że wzoru Friedewalda nie należy stosować, gdy stężenie triglicerydów wynosi >400 mg/dl, a bezpośrednie oznaczenie cholesterolu LDL może nie być miarodajne u osób z hipertryglicerydemią (zwiększonym stężeniem triglicerydów we krwi). Dodatkowo obie metody wyliczania LDL mogą wykazywać zaniżone wartości u pacjentów z niskim stężeniem LDL-C. Wyliczenie stężenia frakcji LDL jest szeroko praktykowane, jednak niektóre towarzystwa naukowe zalecają (o ile to możliwe) stosowanie bezpośredniej metody oznaczenia stężenia LDL. W przypadku znacznej hipertyglicerydemi jako badanie dodatkowe rozważa się oznaczenie stężenia nie-HDL lub stężenia apolipoproteiny B (Apo-B).

Jakie są normy na cholesterol LDL?

Zgodnie z zaleceniami praktyki klinicznej opracowanymi przez Europejskie Towarzystwo Kardiologiczne i Europejskie Towarzystwo Miażdżycowe (i inne organizacje), wartości docelowe stężenia LDL są uzależnione od ryzyka sercowo-naczyniowego u danego pacjenta.

  • <115 mg/dl (3,0 mmol/l) przy umiarkowanym ryzyku sercowo-naczyniowym (ryzyko <5% według skali SCORE)
  • <100 mg/dl (2,6 mmol/l) przy dużym ryzyku sercowo-naczyniowym, bardzo znacznie nasilony pojedynczy czynnik ryzyka, cukrzycy bez powikłań narządowych, 3 stadium przewlekłej choroby nerek lub ryzyku 5-10% według skali SCORE
  • <70 mg/dl (<1,8 mmol/l) przy bardzo dużym ryzyku sercowo-naczyniowym, przy chorobie wieńcowej, miażdżycy innych tętnic, stanie po udarze mózgu, cukrzycy z powikłaniami narządowymi, przewlekłej chorobie nerek lub ryzyku >10% według skali SCORE.

Cholispar

Pomaga w prawidłowym funkcjonowaniu wątroby, uzupełnia codzienną dietę w L-asparaginian L-ornityny i cholinę.

Suplement diety
Przed użyciem zapoznaj się z ulotką, która zawiera wskazania, przeciwwskazania, dane dotyczące działań niepożądanych i dawkowanie oraz informacje dotyczące stosowania, bądź skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą.
reklama

Cholesterol HDL – lipoproteiny o dużej gęstości (HDL – high density lipoprotein)

Cholesterol HDL potocznie nazywany jest „dobrym” cholesterolem. Wynika to z faktu, że w wielu badaniach wykazano, że obniżone stężenie cholesterolu frakcji HDL w surowicy krwi jest silnym czynnikiem ryzyka rozwoju miażdżycy. Natomiast wysokie stężenie HDL wykazuje działanie ochronne wobec rozwoju chorób układu sercowo-naczyniowego.

Jednak wykazano również, że bardzo duże stężenia frakcji HDL nie chronią przed rozwojem miażdżycy. Sugeruje się, że ochronne działanie HDL nie wynika z samego stężenia, ale z prawidłowej funkcji tej klasy lipoprotein, a bardzo wysokie stężenia wykazują na dysfunkcje tych lipoprotein.

Jaka jest norma na cholesterol HDL?

Zgodnie z zaleceniami Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego zaleca się, aby docelowe wartości stężenia HDL u kobiet wyniosło >50 mg/dl (2,8 mmol/l), a u mężczyzn >40 mg/ dl (1,0 mmol/l).


Źródła:

  1. Solnica B. Diagnostyka laboratoryjna. Warszawa, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2019.
  2. Ostrowska L., Orywal K., Stefańska E. Diagnostyka laboratoryjna w dietetyce. Warszawa, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2018.
  3. Gawęcki J. Żywienie człowieka. Podstawy nauki o żywieniu. Warszawa, Wydawnictwo Naukowe PWN, 2012.