Cholesterol: czym właściwie jest?
Cholesterol jest rodzajem tłuszczu, który występującym we wszystkich tkankach zwierzęcych. Uczestniczy w tworzeniu kwasów żółciowych oraz wielu innych biologicznie aktywnych składników takich jak: hormony steroidowych męskie i żeńskie czy witamina D3. Odpowiada także za prawidłową pracę układu nerwowego i jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Cholesterol jest wytwarzany w organizmie (w 60-80%), ale może być również dostarczany z pożywieniem (w 20-40%). Znajdziemy go w produktach pochodzenia zwierzęcego. Natomiast w produktach roślinnych możemy znaleźć sterole roślinne, które z kolei zmniejszają absorpcję cholesterolu z diety. Aby pokryć zapotrzebowanie organizmu na cholesterol, wystarczy jego produkcja w organizmie, nie ma potrzeby dostarczania go z dietą.
Polecany przy zaburzeniach funkcji poznawczych, demencji starczej, trudnościach w zapamiętywaniu, po...
Cholesterol – normy
Ilość przyjmowanego z pożywieniem cholesterolu ze względu na ochronę przed schorzeniami układu sercowo-naczyniowego nie powinna przekraczać 300 mg na dobę. W zaleceniach Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego znajdziemy informację, iż u osób ze współistniejącym zaburzeniami lipidowymi zaleca się spożycie cholesterolu w ilości <200 mg na osobę na dobę.
Cholesterol – zawartość w produktach spożywczych
Poniższa tabela przedstawia zawartość cholesterolu w poszczególnych produktach spożywczych. Największe ilości znajdziemy w jajach, podrobach oraz tłuszczu mlecznym.
| Produkt | Zawartość cholesterolu [mg/100 g produktu] |
| Mózg wieprzowy | 2500 |
| Żółtko jaja kurzego | 1062 |
| Wątróbka | 234–380 |
| Nerki wieprzowe | 375 |
| Pasztety, salcesony, niektóre kiełbasy | 75–370 (pasztety) |
| Jaja kurze całe | 360 |
| Ciastka, ciasta | 0 (pierniki, herbatniki) – 318 (paluszki, groszek ptysiowy, faworki) |
| Masło | 220–248 |
| Węgorz | 164 |
| Inne podroby (flaki, ozory, serca, żołądki) | 95 (flaki) – 140 (serca) |
| Sery twarogowe | 2 (ser twarogowy chudy) – 113 (serek typu fromage) |
| Śmietana | 35 (śmietanka 9%) – 106 (śmietanka 30%) |
| Słonina, smalec | 95–99 |
| Sery podpuszczkowe | 71–99 |
| Mięso | 49–84 |
| Większość ryb | 41–80 |
Cholesterol – czy jest szkodliwy?
Badania wykazują, iż u osób zdrowych spożycie jaj (do 1 dziennie) nie było powiązane ze zwiększonym ryzykiem sercowo-naczyniowym. Inaczej jest jednak w przypadku osób chorujących na cukrzycę typu 2. – tutaj spożywanie jaj może zwiększać ryzyko wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych. Zauważono również, iż u osób, które spożywały dużo jaj, częściej występowało nadciśnienie tętnicze. Przegląd badań z ostatnich lat nie wykazuje jednoznacznie, w jakim stopniu spożycie cholesterolu z dietą jest szkodliwe dla serca. Zdania są podzielone, niektóre badania wykazują, iż należy ograniczać podaż cholesterolu z dietą, inne, iż jego spożycie nie ma wpływu na ryzyko chorób sercowo- naczyniowych.
Wspomaga prawidłowe funkcjonowanie naczyń krwionośnych.
Badania sugerują, iż zdrowi ludzie mogą tygodniowo spożywać do 7 jaj, nie dotyczy to jednak osób z chorobami sercowo-naczyniowymi, cukrzycą lub hiperlipemią. Jaja poza zwiększaniem stężenia „złego” cholesterolu LDL, zawierają również inne cenne składniki: kwas foliowy, antyoksydanty, lecytynę czy witaminy z grupy B, które korzystnie wpływają na zdrowie. Z pewnością ograniczyć należy spożywanie nasyconych kwasów tłuszczowych (np. masło, smalec, jaja, śmietana) i izomerów trans kwasów tłuszczowych (np. gotowe dania i wyroby cukiernicze). Potrzeba więcej badań, by móc jednoznacznie stwierdzić, czy należy obawiać się cholesterolu, zawsze jednak powinniśmy zachować umiar, który jest kluczem do zdrowego trybu życia.
W krajach rozwiniętych stwierdza się zbyt duże spożycie tłuszczu oraz produktów pochodzenia zwierzęcego. Jeśli dodatkowo towarzyszy temu niska aktywność fizyczna lub jej brak, może to przyczyniać się do zachorowania na miażdżycę, chorobę niedokrwienną serca, co wiąże się również ze wzrostem ryzyka wystąpienia chorób nowotworowych. Jeśli na co dzień dbasz o zbilansowaną dietę i aktywność fizyczną oraz nie masz chorób przewlekłych, to nie musisz bać się cholesterolu dostarczanego z dietą.
Źródła:
- Włodarek D., Lange E., Kozłowska L., Głąbska D. Dietoterapia. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2015.
- Gawęcki J. Żywienie człowieka. Podstawy nauki o żywieniu. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2010.
- Jarosz M., Rychlik E., Stoś K., Charzewska J. Normy żywienia dla populacji Polski i ich zastosowanie. Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny, 2020.
- Rong Y., Chen L., Zhu T, et al. Egg consumption and risk of coronary heardt disease and stroke: dose-response meta-analysis of prospective cohort studies. BMJ. 2013;346.