Choroba zwyrodnieniowa stawów: co to takiego?
Choroba zwyrodnieniowa stawów (ang. osteoarthritis, OA) to schorzenie, na które cierpi ponad 80% populacji powyżej 75. roku życia. Jest to związane z rozwijającym się wraz z wiekiem zaburzeniem jakości i ilości chrząstki stawowej, a także innych struktur znajdujących się w jej okolicy, w tym więzadeł, mięśni i ścięgien. W wyniku tego dochodzi do postępującego ograniczenia ruchomości stawów, ich sztywności, a także bólu w trakcie wykonywania ruchu.
Zgodnie z danymi statystycznymi choroba zwyrodnieniowa stawów jest główną przyczyną niepełnosprawności ruchowej, inwalidztwa i pogorszenia jakości życia u osób starszych1. Etiologia tej jednostki chorobowej nie jest do końca poznana, jednak wśród czynników ryzyka najczęściej wymienia się wiek, predyspozycje genetyczne, płeć, wagę i urazy mechaniczne.
Preparat stosowany w przypadku choroby zwyrodnieniowej stawów, reumatoidalnego oraz łuszczycowego zapaleniu stawów, a także przy bólach i ograniczeniu ruchomości stawów
W ostatnich dekadach coraz częściej mówi się o chorobie zwyrodnieniowej stawów w kontekście procesów zapalnych i wydzielanych wówczas mediatorów (m.in. interleukin, chemokin), które uszkadzają strukturę chrząstki. Zwiększa to mechanizm produkcji wolnych rodników prowadzących do rozwoju stresu oksydacyjnego, co tylko przyspiesza rozwój objawów.
Choroba zwyrodnieniowa stawów może mieć dwa podłoża:
- pierwotne – pojawia się najczęściej u seniorów;
- wtórne – rozwijające się na skutek mechanicznego urazu, zakażenia lub przewlekłej choroby, w tym np. cukrzycy czy też nadczynności przytarczyc.
Choroba zwyrodnieniowa może dotyczyć m.in. stawów rąk, kolanowych, kręgosłupa (głównie w odcinku lędźwiowym), biodrowych i skokowych.
Objawy choroby zwyrodnieniowej stawów
Klinicznymi objawami choroby zwyrodnieniowej stawów są:
- ból podczas wykonywania ruchu. W zaawansowanym stopniu choroby może pojawić się również w trakcie nocnego odpoczynku;
- ograniczenie ruchomości,
- zniekształcenie i poszerzenie obrysów stawów,
- trzeszczenie i wysięk w stawach,
- sztywność poranna.
Choroba zwyrodnieniowa stawów – przyczyny
Przyczyną choroby zwyrodnieniowej stawów jest zaburzenie równowagi między procesem odbudowywania i degradacji w obrębie chrząstki stawowej. Czynników, które mogą doprowadzać do takiego stanu, może być wiele – w tym:
- otyłość – im większa masa ciała, tym większe obciążenie stawów;
- uprawianie sportu – intensywna aktywność fizyczna może prowadzić nie tylko do przeciążenia stawów, ale także zwiększa ryzyko urazów;
- menopauza – stąd też większa częstotliwość występowania choroby u kobiet;
- zaburzenia budowy stawów, w tym m.in.: dysplazje, niestabilność wynikająca z urazu, szpotawość i koślawość.
Leczenie choroby zwyrodnieniowej stawów
Dotychczas leczenie choroby zwyrodnieniowej stawów polegało na złagodzeniu objawów, które znacznie obniżały jakość życia chorego. Dobór leczenia uzależniony jest od konkretnego przypadku, w tym stopnia zaawansowania schorzenia, wieku pacjenta i występowania innych chorób towarzyszących.
Metody niefarmakologiczne obejmują fizjoterapię, krioterapię, edukację i ćwiczenia, które mają na celu redukcję masy ciała. Lekami, które rekomenduje się osobom ze zwyrodnieniem, są najczęściej substancje o działaniu przeciwbólowym – niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ). Równie często podaje się leki, które modyfikują strukturę stawu, w tym kwas hialuronowy, siarczan glukozaminy, siarczan chondroityny, a także olejowe frakcje z awokado lub soi.
W niektórych przypadkach konieczne jest leczenie operacyjne. Obecnie trwają badania kliniczne nad bezpieczeństwem i skutecznością działania 6 leków nowoczesnej terapii genowej.
Choroba zwyrodnieniowa stawów ICD 10
Choroba zwyrodnieniowa stawów znajduje się w Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób ICD-10 jest oznaczone symbolem M15-M19i obejmuje:
- M15 Zwyrodnienie wielostawowe,
- M16 Koksartrozę (choroba zwyrodnieniowa stawu biodrowego),
- M17 Gonartrozę (choroba zwyrodnieniowa stawu kolanowego),
- M18 Choroba zwyrodnieniowa pierwszego stawu nadgarstkowo-śródręcznego,
- M19 Inne zwyrodnienia stawów.
Choroba zwyrodnieniowa stawów a cukrzyca
Zwyrodnienia w obrębie stawów często obserwuje się u chorych na cukrzycę. W przebiegu tej metabolicznej choroby obserwuje się przede wszystkim podwyższone stężenie glukozy we krwi. Cukier ten wchodzi w bezpośrednią interakcję z kolagenem, czyli związkiem, który stanowi główny składnik ścięgien. Co więcej, zbyt wysokie stężenie glukozy przyczynia się do rozwoju stanu zapalnego, a to z kolei przyspiesza degenerację struktur stawowych.
Dextin jest lekiem przeciwbólowym z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ). Jest stosowany do krótkotrwałego, objawowego leczenia ostrego bólu o nasileniu łagodnym do umiarkowanego, np. ostrego bólu mięśni lub stawów, bolesnego miesiączkowania, bólu zębów. Lek Dextin jest przeznaczony do stosowania u osób dorosłych. Roztwór do ustny, można przyjąć bezpośrednio z saszetki lub po wymieszaniu zawartości saszetki w szklance wody
Źródła:
- W. Romanowski, A. Zdanowska i M. Romanowski. Choroba zwyrodnieniowa stawów – aktualne standardy leczenia. “Forum Reumatologii”, 2(2), 52-57, 2016.
- P.A. Klimiuk i A. Kuryliszyn-Moskal. Choroba zwyrodnieniowa stawów. “Reumatologia”, supl. 1, 111-113, 2016.
- C.H. Evans, S.C. Ghivizzani i P.D. Robbins. Osteoarthritis gene therapy in 2022. “Curr Opin Rheumatol”. 35(1):37-43, 2023.
- F. Motta, E. Barone, A. Sica i C. Selmi. Inflammaging and Osteoarthritis. “Clin Rev Allergy Immunol”. 64(2):222-238, 2023.