Czym jest choroba zakaźna?
Główny Inspektorat Sanitarny publikuje na swojej stronie internetowej długą listę chorób zakaźnych, która liczy sobie kilkadziesiąt pozycji. Wśród nich można znaleźć dolegliwości wywołane przez:
- bakterie (np. tężec, tyfus plamisty);
- wirusy (np. grypa);
- grzyby (np. kandydoza);
- priony (np. choroba Creutzfeldta-Jakoba).
Cechą charakterystyczną wszystkich chorób zakaźnych jest to, że łatwo szerzą się one między ludźmi (a niekiedy także międzygatunkowo) i mogą stanowić zagrożenie dla życia lub zdrowia osób zarażonych.
Trudno o wskazanie jednego wektora zakażenia chorobą zakaźną, ponieważ w zależności od jej typu do przeniesienia czynnika chorobotwórczego może dojść na wiele różnych sposobów, w tym droga kropelkową, poprzez kontakt seksualny albo nawet ugryzienie owada. Niekiedy wystarczy spożycie skażonego pokarmu, wody albo kontakt z glebą.
Najpopularniejsze choroby zakaźne
W Polsce do najczęściej występujących chorób zakaźnych zalicza się m.in.:
- grypę – to ostra choroba układu oddechowego wywołana wirusem grypy. Największa liczba zachorowań występuje w sezonie jesienno-zimowym i zimowo-wiosennym. Grypa przenosi się drogą kropelkową. Największe zagrożenie dla zdrowia niosą ze sobą wirusy grypy A i B1;
- ospę wietrzną – to choroba wywołana pierwotnym zakażeniem wirusem ospy wietrznej i półpaśca. Pojawia się głównie w wieku dziecięcym. Może być przyczyną powikłań neurologicznych oraz zapalenia płuc. Ospa wietrzna, która pojawia się u kobiet w ciąży, może być przyczyną obumarcia płodu;
- zakażenie przewodu pokarmowego – to grupa chorób o podłożu wirusowym (głównie powodowanych przez rotawirusy lub norowirusy), których dominującymi objawami są biegunki, wymioty i bóle brzucha. Do zatrucia dochodzi najczęściej w wyniku spożycia skażonego pokarmu lub wody;
- wirusowe zakażenie wątroby typu A albo B – choroba wątroby wywołana zakażeniem wirusowym. W przypadku wirusów typu A i B śmiertelność jest niska (sięga maksymalnie 2% w ostrym okresie choroby) w przeciwieństwie do np. wirusa w wariancie D lub E, gdzie może sięgnąć nawet 40%. W zależności od przyczyny choroby leczenie przebiega objawowo (wariant A) lub poprzez podanie preparatów antywirusowych (wariant B);
- gruźlicę – to choroba wywołana przez bakterię prątka gruźlicy; obecnie w krajach wysokorozwiniętych pojawia się rzadko. Nieleczona gruźlica może być przyczyną powikłań w obrębie układu nerwowego, limfatycznego, krwionośnego, a nawet kostno-stawowego, a w konsekwencji doprowadzić do śmierci chorego2.
Warto pamiętać, że choroby zakaźne mogą dotknąć każdego z nas, choć ich ofiarą najczęściej padają dzieci, osoby w podeszłym wieku oraz pacjenci cierpiący na deficyty odporności. W ich przypadku wiele dolegliwości może stanowić zagrożenie nie tylko dla zdrowia, ale nawet życia.
Jaki lekarz może pomóc w przypadku chorób zakaźnych?
W przypadku popularnych chorób zakaźnych, np. grypy lub ospy wietrznej, można skorzystać z usług lekarza internisty, który pokieruje dalszymi krokami osoby chorej.
W przypadku podejrzenia zarażenia chorobą zakaźną warto jak najszybciej udać się do lekarza z odpowiednią specjalizacją (choroby zakaźne). Przeprowadzi on niezbędną diagnostykę, zaleci dalsze postępowanie i wdroży leczenie dopasowane do typu dolegliwości.
Wspomaga prawidłowe działanie układu odpornościowego.
Czy istnieje obowiązek zgłaszania chorób zakaźnych?
Obowiązujące przepisy nakazują zgłaszanie do państwowej inspekcji sanitarnej podejrzenia lub rozpoznania chorób zakaźnych, które zostały wymienione w załącznikach do dwóch rozporządzeń:
- rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie zgłaszania podejrzeń i rozpoznania zakażeń, chorób zakaźnych oraz zgonów z ich powodu;
- rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie zgłaszania wyników badań w kierunku biologicznych czynników chorobotwórczych u ludzi.
Wśród jednostek chorobowych wymienionych w tych aktach prawnych można znaleźć m.in. błonicę, ospę prawdziwą, odrę, wściekliznę czy tężec. Lekarz, który potwierdzi ich występowanie, dokonuje zgłoszenia do sanepidu niezwłocznie, nie później niż po upływie 24 godzin3.
Źródła:
- Keilman LJ. Seasonal Influenza (Flu). Nurs Clin North Am. 2019;54(2):227-243. doi:10.1016/j.cnur.2019.02.009;
- Suárez I, Fünger SM, Kröger S, Rademacher J, Fätkenheuer G, Rybniker J. The Diagnosis and Treatment of Tuberculosis. Dtsch Arztebl Int. 2019;116(43):729-735. doi:10.3238/arztebl.2019.0729;
- Choroby zakaźne | Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Gdańsku https://www.gov.pl/web/wsse-gdansk/choroby-zakazne2.