- Binge-watching to kompulsywne oglądanie seriali. Jeśli zdarza się raz na jakiś czas, jest przyjemną rozrywką; jednak kiedy pojawiają się trudność z przerwaniem odcinka – może przerodzić się w problem.
- Seryjne oglądanie seriali rozwinęło się wraz z dostępem do internetu, rozpowszechnieniem się platform streamingowych oraz możliwości oglądania z każdego urządzenia.
- Wpływ na binge-watching ma też funkcjonowanie mózgu, który doświadcza wystrzałów dopaminy za każdym razem, kiedy w serialu pojawia się zaskakujące zakończenie odcinka, co skłania do włączenia kolejnej części fabuły.
- Sygnały alarmowe, że binge-watching staje się problemem to m.in.: utrata kontroli nad oglądaniem, trudność z powstrzymaniem się przed włączeniem kolejnej odcinka, doświadczanie strat w życiu zawodowym i prywatnym, pogorszenie samopoczucia.
- Sposoby na ograniczenie binge-watchingu mogą znów przywrócić radość z oglądania serialu i zminimalizować niekorzystne życiowe straty.
- Więcej podpowiedzi dotyczących dobrego samopoczucia i zdrowia psychicznego znajdziesz już teraz na Zdrowych Rozwiązaniach. Zobacz!
Dla wielu osób oglądanie seriali jest miłym zakończeniem dnia lub chwilą wytchnienia po pracy. Obejrzenie odcinka czy dwóch nie jest problemem, lecz może nim być sytuacja, w której oglądanie pochłania nas w niekontrolowany sposób, rzutując negatywnie na inne, ważne obszary życia. Czy masz problem z binge-watchingiem, czyli kompulsywnym oglądaniem seriali? Sprawdź, skąd się bierze, jak rozpoznać to zjawisko i co zrobić, by odzyskać kontrolę nad swoim czasem.
Binge-watching – co to takiego?
Binge-watching, czyli „seryjne oglądanie”, to nawyk oglądania wielu odcinków serialu lub filmów pod rząd, często bez przerw i kosztem innych obowiązków. Jeśli zdarza się raz na jakiś czas i jest raczej wyjątkiem niż regułą w codzienności, nie jest problemem. Jeśli jednak towarzyszy mu utrata kontroli, niemoc związana z przerwaniem oglądania serialu, narastające poczucie napięcia w chwili zakończenia – to znak, że kompulsywne oglądanie może być początkiem uzależnienia behawioralnego.
Zjawisko bing-watchingu nasiliło się wraz z rozwojem platform streamingowych, które oferują całe sezony „na raz” i automatycznie odtwarzają kolejne odcinki.
Dla wielu osób serial czy film to sposób na relaks. Jednak gdy oglądanie staje się kompulsywne i wpływa negatywnie na życie codzienne, może prowadzić do problemów takich jak: zmęczenie, prokrastynacja, trudności w regulacji emocji, a także komplikować realizację obowiązków zawodowych, szkolnych i pozaszkolnych, a także dbanie o jakościowe relacje z domownikami.
Skąd się bierze kompulsywne oglądanie seriali?
Współcześnie mamy dostęp do nieograniczonych zasobów internetu, a w nim filmów i seriali – szczególnie od kiedy w domach pojawiły się szeroko dostępne platformy streamingowe, które możemy włączyć jednym przyciskiem w telewizorze, komputerze czy smartfonie.
Binge-watching w wolnym tłumaczeniu oznacza żarłoczne, nienasycone oglądanie i ta nazwa prowadzi nas do istoty zjawiska, czyli ogromnej potrzeby przeżywania i zatapiania się w świat wykreowany w serialu. Widzowie mają szansę poznać inne warianty życia dzięki serialom, co czasem prowadzi do tęsknoty za innym życiem, chęcią przeżycia podobnych doświadczeń czy emocjonujących zwrotów akcji w otoczeniu pięknych kobiet i mężczyzn.
Binge-watching to nie tylko kwestia dostępności treści. Zjawisko związane jest też z funkcjonowaniem naszego mózgu oraz systemem potrzeb psychologicznych. Oderwania od ekranu nie ułatwia ośrodek nagrody w mózgu – każdy odcinek serialu kończy się cliffhangerem, co pobudza produkcję dopaminy, hormonu odpowiedzialnego za uczucie przyjemności i motywację do kontynuowania. Dlatego chcemy dowiedzieć się, co będzie dalej, a kolejne odcinki pochłaniają nasz czas, który moglibyśmy poświęcić na inne zadania.
Kompulsywne oglądanie seriali bywa też ucieczką od stresu. Długie oglądanie pozwala oderwać się od codziennych problemów, ale jednocześnie sprawia, że zamiast je rozwiązywać, zagłębiamy się w fikcyjne światy. To pozwala na chwilę odsunąć od siebie problemy, przenieść się w bardziej przyjazne, bardziej emocjonujące czy fantastyczne światy.
Binge-watching łatwo może stać się nawykiem, który uruchamia się w każdym momencie chwili wytchnienia od obowiązków lub pracy. Może też być wieczornym rytuałem, jeśli codzienne lub prawie codziennie oddajemy się oglądaniu. Im częściej powtarzamy jakieś działanie, tym staje się dla nas łatwiejsze.
Wspiera prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego.
Wspiera pamięć i koncentrację, usprawnia procesy uczenia się. Zawiera olej z ryb i olej z wiesiołka...
Wspiera funkcjonowanie układu nerwowego, pomaga w redukcji zmęczenia, skraca czas potrzebny na zaśni...
Zapewnia kompleksowe wsparcie obwodowego układu nerwowego. Zawiera innowacyjne składniki: acetylo-L...
Polecany przy zaburzeniach funkcji poznawczych, demencji starczej, trudnościach w zapamiętywaniu, po...
Preparat zalecany w celu uzupełnienia codziennej diety w kwas alfa-liponowy.
Wspomaga prawidłowe funkcjonowanie kości, mięśni i układu nerwowego. Uzupełnia niedobór witamin D₁...
Uzupełnia codzienną dietę w palmitoiloetanoloamid (PEA) oraz witaminy z grupy B (B1, B6, B12).
Nuclistim wspiera prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego. Dzięki wysokiej zawartości składników...
Jak rozpoznać binge-watching? Sygnały alarmowe
Nie każde wielogodzinne oglądanie seriali jest problemem. Chwila z ulubionym serialem może być fascynującą rozrywką dla mózgu, szczególnie jeśli mamy do czynienia z zagadkami, nietypowymi bohaterami, ciekawymi miejscami akcji.
Intrygująca fabuła, piękne zdjęcia, piękna muzyka może być ucztą dla oka i ucha, jednak – tak jak z większością przyjemnych rzeczy – warto znać umiar i sprawdzać od czasu do czasu, czy oglądanie nie staje się problemem.
Warto zwrócić uwagę na sygnały świadczące o kompulsywności oglądania:
- Oglądasz mimo zmęczenia, braku czasu lub obowiązków.
- Często łamiesz dawane sobie słowo i nie wyłączasz odcinka, nawet jeśli tak wcześniej ustaliłeś(-aś).
- Czujesz niepokój lub rozdrażnienie, gdy nie możesz kontynuować serialu.
- Odkładasz inne ważne sprawy na później, by dokończyć sezon.
- Masz trudności ze snem, bo „jeszcze jeden odcinek” trwa do późnych godzin nocnych.
- Czujesz poczucie winy lub przygnębienie po maratonie oglądania.
Kto jest narażony na uzależnienie od seriali?
Większość osób nie ma zbyt dużych trudności z odroczeniem lub przerwaniem oglądania serialu. Zna umiar i potrafi korzystać z tej rozrywki w sposób, który nie utrudnia jej realizowania innych ważnych ról czy zadań oraz nie rzutuje negatywnie na relacje. Jednak pewna grupa osób nie potrafi zatrzymać kompulsji i – podobnie jak z innymi uzależnieniami – traci kontrolę nad tym, co robi; nawet wtedy, kiedy im to nie służy i powoduje realne straty w życiu.
Kompulsywne oglądanie może dotyczyć każdego, ale najbardziej narażone są:
- osoby, które zauważają u siebie tendencję do uzależnień behawioralnych (np. od gier komputerowych, zakupów, surfowania po internecie, korzystania z social mediów) lub od substancji psychoaktywnych.
- Osoby młode – dzieci i młodzież, które nadmiernie korzystają z ekranów, mają trudności w interakcjach społecznych, są odrzucane przez grupę lub mają trudną sytuację rodzinną.
- Doświadczające stresu i szukające „odskoczni”, niekorzystające z innych sposobów regulacji napięcia.
- Z tendencją do prokrastynacji – seriale to świetna wymówka, by unikać obowiązków.
- Perfekcjoniści, którzy po długim dniu chcą „wyłączyć myślenie”, zmniejszyć odczuwany lęk lub presję.
- Osoby, które nie mają innych pasji i zainteresowań, mają trudność w relacjach społecznych, doświadczają samotności, którym seriale „wypełniają życie”.
Jak przerwać binge-watching? Psycholog radzi
Jeśli binge-watching zaczyna przejmować kontrolę nad czasem, pojawia się izolacja społeczna, zaniedbywanie diety, aktywności fizycznej, ważnych obowiązków zawodowych i życiowych, odczuwanie rozdrażnienia czy nadmiernego przygnębienia – to znak, że czas, aby zmierzyć się z tym zjawiskiem.
4 podpowiedzi psychologa
Ustal limity oglądania
Zamiast „jeszcze jednego odcinka”, zaplanuj konkretną liczbę i trzymaj się tego. Nastaw timer lub budzik na konkretny czas, a kiedy zadzwoni, wyłącz odtwarzany odcinek i zaangażuj się w inną czynność. Skorzystaj z aplikacji do wyłączania ekranu i blokowania dostępu do określonych stron.
Stwórz inne rytuały relaksacyjne
Zamień wieczorne oglądanie na książkę, spacer lub rozmowę z bliskimi. Obserwuj swoje napięcie i zajmij się nim za pomocą aktywności fizycznej, twórczości czy dbając o sen.
Wyłącz autoodtwarzanie
To prosty sposób na uniknięcie mechanicznego przechodzenia do kolejnego odcinka. W ten sposób musisz świadomie włączyć kolejny odcinek, a to sprawia, że łatwiej się powstrzymać.
Obserwuj swoje emocje
Jeśli binge-watching jest ucieczką od problemów, warto zastanowić się, co naprawdę powoduje stres oraz jak możesz sobie z tym poradzić, zamiast uciekać w fikcyjny świat.
Samo oglądanie seriali może być przyjemną rozrywką. Dopiero w sytuacji, kiedy tracimy nad oglądaniem kontrolę, może stać się problemem.
W sytuacji, kiedy podejmowane działania i wprowadzane zmiany nie przynoszą efektu, warto przemyśleć wsparcie psychologa lub terapeuty uzależnień behawioralnych, którzy mają narzędzia, aby zmniejszyć kompulsywne oglądanie. Świadomość swoich nawyków to pierwszy krok do odzyskania równowagi i cieszenia się serialami w sposób zdrowy i kontrolowany.
Źródła:
- Kisilowska-Szurmińska M., Jupowicz-Ginalska A., Szurmiński Ł., Binge-watching jako interdyscyplinarne pole badawcze., Media- Kultura-Komunikacja Społeczna, 2023, nr 19, s. 77-95
- Rejniak R. Binge-watching. Serwis informacyjny UZALEŻNIENIA, 2018, (83), nr 3, s. 27- 31.