Depresja pourlopowa, czyli spadek nastroju po wakacjach
Powrót do pracy po dłuższym urlopie to dla wielu osób spory stres. Wiąże się z koniecznością podjęcia na nowo codziennych obowiązków po kilkunastu dniach luzu i działania na wolnych obrotach. Pierwsze chwile w pracy zazwyczaj nie należą do najefektywniejszych, ale już po kilku dniach w normalnych warunkach wdrażamy się w oczekiwany tryb.
Niestety u niektórych osób może pojawić się w tym czasie nadmierny stres, przygnębienie, a nawet depresja po urlopie (z ang. post-holiday spleen). Problem ten wbrew pozorom nie jest wcale rzadki i może dotyczyć nawet 40 proc. osób, które wracają do pracy po dwóch lub trzech tygodniach urlopu. Mimo to należy nauczyć się rozpoznawać różnicę pomiędzy zwykłym obniżeniem nastroju po okresie beztroski a depresją po wakacjach.
O depresji po urlopie mówimy, kiedy zły nastrój po powrocie do pracy nie mija przez kilka dni i trwa co najmniej 3 tygodnie.
Depresję po urlopie niełatwo rozpoznać
Jak wynika z badań przeprowadzonych na Uniwersytecie Stanowym Washington, wydajność pracownika w pierwszym tygodniu po powrocie z urlopu wynosi zaledwie 40 proc. Po tygodniu pracy zwiększa się ona do 80 proc. Następnie średnia efektywność pracy w trzech pourlopowych tygodniach wynosi około 75 proc. w porównaniu z wynikami sprzed przerwy. Specjaliści dowodzą, że dopiero po trzech tygodniach od powrotu stajemy się efektywni aż na 110 proc. Badania te pokazują, że każdy z nas może potrzebować czasu na wdrożenie się w codzienne obowiązki.
Depresja po urlopie to poważny problem, który często wymaga specjalistycznego wsparcia, dlatego warto nauczyć się rozpoznawać jej pierwsze objawy.
Depresja pourlopowa – objawy
Wśród najczęściej spotykanych symptomów depresji po urlopie znajdują się:
- niechęć i przygnębienie związane z koniecznością powrotu do codziennych obowiązków,
- przerażenie związane z przebywaniem w miejscu pracy,
- obojętność wobec obowiązków i zainteresowań,
- zmęczenie,
- ból głowy,
- problemy z zasypianiem i zaburzenia snu,
- obniżony nastrój,
- drażliwość,
- płaczliwość,
- frustracja,
- problemy z koncentracją.
Częstym objawem depresji po urlopie jest także odkładanie obowiązków zawodowych na później, co może wywoływać uczucie utraty kontroli i poczucie winy. Nawarstwiające się zadania do zrobienia jeszcze bardziej pogarszają nastrój oraz sprawiają, że zmniejsza się motywacja do pracy.
Depresja pourlopowa – rozpoznanie
Depresja po urlopie to stan charakteryzujący się głównie pogorszeniem nastroju, zmniejszeniem energii i aktywności, a także chęci do wykonywania obowiązków zawodowych. Aby rozpoznać chorobę, wymienione cechy muszę osiągnąć tzw. natężenie istotne kliniczne, ponieważ nie każdy spadek nastroju jest związany z depresją.
Wspomaga prawidłowe funkcjonowanie kości, mięśni i układu nerwowego. Uzupełnia niedobór witamin D₁, B₆, B₁₂ oraz kwasu foliowego.
Sposoby na depresję po urlopie
Spadek nastroju lub depresja na urlopie związana z koniecznością powrotu do pracy to problem, z którym warto nauczyć się sobie radzić. Istnieje kilka sprawdzonych wskazówek, które pozwalają wrócić do codziennych obowiązków z energią i dobrym samopoczuciem.
- Zadbaj, aby po powrocie z wyjazdu urlopowego mieć jeszcze minimum jeden dzień wolnego – wyobraź sobie, że jednego dnia beztrosko leżysz na plaży, a drugiego musisz już spędzić minimum 8 godzin w pracy na pełnym obrotach. Takie rozwiązanie to szok dla organizmu, do którego nie jest w stanie się on przystosować. Tymczasem dzień lub dwa na adaptację i rozpakowanie walizek pozwalają przestawić się z trybu wakacyjnego na codzienną rutynę i ułatwiają powrót do pracy.
- Poproś szefa o taryfę ulgową w pierwszym dniu pracy – tutaj warto powrócić do przytoczonych we wcześniejszej części artykułu badań. W pierwszych dniach po powrocie do pracy nasza wydajność sięga zaledwie 40 proc., dlatego obarczenie nas wieloma obowiązkami automatycznie wywołuje przytłoczenie, spadek nastroju, a niekiedy również depresję po urlopie. Jeden lub dwa dni taryfy ulgowej pomagają na nowo wdrożyć się w zadania związane ze swoim stanowiskiem pracy.
- Pozwól sobie na chwilę gorszego nastroju – to normalne, że w pierwszych dniach po urlopie odczuwamy wciąż lekkie rozleniwienie, spadek nastroju czy smutek. Postaraj się zaakceptować te emocje, które są naturalne dla każdego z nas.
- Pierwszego dnia po powrocie do pracy zajmij się prostymi obowiązkami – stopniowe wdrażanie się w typowy system pracy pozwala złagodzić skutki przygnębienia oraz pomaga przystosować się organizmowi do nowych warunków. Zacznij więc od zadań, które nie wymagają silnej koncentracji i doskonałej organizacji, ale pamiętaj, aby nie zostawiać obowiązków na potem.
- Zadbaj o aktywny wypoczynek po pracy – ruch i aktywność na świeżym powietrzu to sprawdzone narzędzie pomagające utrzymać dobre samopoczucie oraz sprawność fizyczną. Zadbaj o regularne treningi, które pomogą ci oczyścić głowę z negatywnych emocji.
- Sięgnij po pomoc psychologa – jeśli pomimo starań przykre objawy związane z depresją po urlopie nie ustępują – zgłoś się do psychologa, który pomoże ci w powrocie do normalności, a w razie potrzeby zasygnalizuje konieczność leczenia farmakologicznego i konsultacji z psychiatrą.
Depresji po wakacjach można zabiegać
Depresja po wakacjach to stan, którego można uniknąć poprzez zaplanowane działanie jeszcze przed urlopem. Najważniejsze, aby nie zostawiać niedokończonych spraw, które nie dadzą ci o sobie zapomnieć podczas wakacji. Zamartwianie się oraz ciągłe telefony lub maile podczas wyjazdu potrafią skutecznie zepsuć wypoczynek.
Dodatkowo warto zadbać, aby urlop nie był zbyt krótki, co uniemożliwia pełną regenerację organizmu. Kodeks pracy przewiduje minimum 10-dniową przerwę od obowiązków, co łącznie z weekendami daje blisko 2 tygodnie laby. Zdaniem specjalistów to minimalny czas potrzebny na odpoczynek.
Ostatnią kwestią jest wybór takiej formy odpoczynku, która sprawia ci satysfakcję i pozwala zregenerować siły. Jedni uwielbiają plażowanie i kąpiel w wodzie, a inni górskie wędrówki, dlatego samodzielnie oceń, co pozwoli ci się najlepiej oderwać od codziennych obowiązków.
Źródła:
- de Bloom J, Geurts SAE, Kompier MAJ, Vacation (after-) effects on employee health and well-being, and the role of vacation activities, experiences and sleep, J Happiness Stud. 2013;14(2):613–633.
- Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy, Dz.U.2020 poz. 1320