- Dereń właściwy (jadalny) ma podłużne, rubinowe owoce – nieco przypominające dziką różę.
- Owoce derenia zawierają unikalne związki o silnym działaniu przeciwutleniającym. Jednym z nich jest werbenalina.
- W owocach derenia znajduje się m.in. witamina C. Obecne są w nich również składniki mineralne, w tym żelazo niehemowe.
- Owoce derenia jadalnego mają charakterystyczny smak – cierpki, nieco przypominający żurawinę lub wiśnię.
Wsparcie w problemach ze słuchem, zwłaszcza szumów usznych. Ułatwia zasypianie. Kompleksowe połączen...
Wspomaga utrzymanie prawidłowego widzenia i chroni komórki przed stresem oksydacyjnym. Zawiera innow...
Wspiera prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego.
Wspomaga prawidłowe funkcjonowanie kości, mięśni i układu nerwowego. Uzupełnia niedobór witamin D₁...
Preparat stosowany w przypadku choroby zwyrodnieniowej stawów, reumatoidalnego oraz łuszczycowego za...
Dla dorosłych i dzieci od 1. dnia życia. DHA z alg i witamina D – dla mamy i dziecka – wspomagają pr...
Wspomaga prawidłowe funkcjonowanie naczyń krwionośnych. Zawiera: ekstrakt z ruszczyka kolczastego, e...
Dostarcza substancje wspomagające procesy odbudowy uszkodzonych nerwów, monofosforan urydyny, witami...
Uzupełnia codzienną dietę w składniki odżywcze, które wspomagają utrzymanie prawidłowego widzenia i...
Dereń – krótka charakterystyka rośliny
Dereń to roślina, która może kojarzyć się jedynie z dekoracyjnym krzewem. Jednak warto wiedzieć, że niektóre gatunki derenia mają cenne właściwości prozdrowotne i kulinarne.
Jak wygląda dereń i gdzie rośnie?
Dereń jadalny należy do rodziny dereniowatych. Może przybierać formę rozłożystego krzewu lub niewielkiego drzewka o wysokości od 3 do nawet 10 metrów. Ma niewielkie wymagania siedliskowe – najlepiej rozwija się na glebach gliniastych o lekko zasadowym odczynie, w miejscach słonecznych lub półcienistych. Jest odporny na mróz, ale źle znosi podmokłe tereny i ubogie, piaszczyste gleby.
Roślina ta wywodzi się z Azji Środkowej, skąd rozprzestrzeniła się na inne tereny. Obecnie spotkać ją można w różnych regionach Azji, Ameryki Północnej oraz południowej części Europy. Z uwagi na dużą łatwość uprawy i zdolność adaptacji powstało wiele odmian derenia właściwego. Różnią się one między sobą m.in. kształtem i kolorem owoców, czasem dojrzewania oraz przeznaczeniem – niektóre sprawdzają się jako owoce deserowe (np. Cornus mas Flava, Korałłowyj Marka, Dublany). Z kolei inne doskonale nadają się do przetworów czy nalewek (np. Juliusz, Swietljaczok, Florianka).
W Polsce występują cztery gatunki derenia. Jednym z nich jest dereń świdwa, czyli dziko rosnący krzew charakteryzujący się ciemnymi i drobnymi owocami, które chętnie zjadają ptaki. Na północy kraju dereń świdwa występuje rzadko, ale im dalej na południe, tym łatwiej go dostrzec. Przy czym znacznie bardziej ceniony kulinarnie jest dereń właściwy (inaczej jadalny). Jego owoce są podłużne, rubinowe i nieco przypominają dziką różę. Dojrzewają we wrześniu i właśnie wtedy nabierają pełni walorów smakowych.
Jakie cenne składniki kryją w sobie owoce derenia?
Owoce derenia skrywają w sobie imponującą dawkę składników wspierających zdrowie, Wspomagają odporność, trawienie, wchłanianie żelaza i walkę ze stanami zapalnymi. Choć niedoceniane, zasługują na stałe miejsce w domowej spiżarni i apteczce.
Werbenalina – jeden z najtrwalszych przeciwutleniaczy
Owoce derenia zawierają unikalne związki o silnym działaniu przeciwutleniającym. Jednym z nich jest werbenalina, będąca jednym z najtrwalszych przeciwutleniaczy. Wyróżnia się wyjątkową odpornością na działanie czynników zewnętrznych – nie ulega degradacji pod wpływem działania temperatury, tlenu czy zmian pH.
Werbenalina działa ochronnie na układ sercowo-naczyniowy, pomaga obniżyć poziom glukozy we krwi, a także wykazuje właściwości przeciwzapalne, przeciwbólowe i antywirusowe. Ponadto hamuje procesy mutagenne, moduluje funkcjonowanie układu odpornościowego i wspiera usuwanie toksyn z organizmu.
Irydoidy – naturalna pomoc przy infekcjach i słabym apetycie
Wśród związków czynnych zawartych w dereniu znajdują się również irydoidy. Wykazują działanie przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze, uspokajające oraz pobudzające apetyt.
Owoce derenia, dzięki zawartości irydoidów glikozydowych znajdują zastosowanie w maściach przeciwbólowych i przeciwzapalnych.
Co ciekawe, najnowsze doniesienia sugerują, że niektóre związki irydoidowe wykazują działanie przeciwnowotworowe i pomagają unormować poziom glukozy we krwi.
Witaminy i składniki mineralne ważne dla zdrowia
W owocach derenia znajduje się m.in. witamina C, która wykazuje działanie antyoksydacyjne, wspomaga wchłanianie żelaza, a także jest potrzebna do syntezy kolagenu i prawidłowego funkcjonowania układu immunologicznego. Jej zawartość w owocach jest różna – może wynosić nawet 100-200 mg na 100 g. Taka ilość pokrywa dzienne zapotrzebowanie na witaminę C.
Jeśli chodzi o składniki mineralne, dereń dostarcza żelaza, potasu, wapnia, fosforu, magnezu, cynku, miedzi oraz manganu.
Dlaczego dereń to polskie superfood?
Termin „superfood” pojawił się po raz pierwszy w 1998 roku w czasopiśmie „Nature Nutrition”. Stosuje się go w odniesieniu do żywności pochodzenia naturalnego, która odznacza się wysoką wartością odżywczą i zawiera składniki o działaniu prozdrowotnym. Na liście superfoods znajduje się wiele różnych produktów. Warto zwrócić szczególną uwagę na tzw. polskie superfoods, do których zaliczają się m.in. dereń, żurawina, aronia, siemię lniane czy rokitnik.
Dereń znalazł się na tej liście m.in. ze względu na wysoką zawartość witaminy C, a także innych związków o silnych właściwościach antyoksydacyjnych. Ze względu na taki skład może być wykorzystywany jako naturalny produkt wspomagający leczenie:
- niestrawności,
- infekcji bakteryjnych i wirusowych,
- niedokrwistości z niedoboru żelaza,
- chorób układu sercowo-naczyniowego.
W celach profilaktycznych i leczniczych stosuje się owoce derenia w różnych postaciach. Można wykorzystać je zarówno do przygotowania domowych naparów i przetworów owocowych, jak i kupić w postaci suplementów diety.
Jak spożywać dereń? Praktyczne wskazówki
Nie musisz jeść świeżych owoców derenia, jeśli nie odpowiada Ci ich cierpki smak. Zobacz, jak przygotować dżem, syrop lub napar, dzięki którym skorzystasz z prozdrowotnych właściwości tego polskiego superfood!
Świeże owoce, soki, konfitury – co wybrać?
Owoce derenia jadalnego mają charakterystyczny smak – cierpki, nieco przypominający żurawinę lub wiśnię. Z tego względu nie każdy sięga po nie w wersji surowej, choć można jeść je w takiej formie.
Ciekawą alternatywą dla miłośników smaków południowych są niedojrzałe owoce kiszone w solance, które przypominają oliwki – stąd potoczna nazwa „oliwki północy”.
Owoce derenia świetnie sprawdzają się również jako składnik konfitur, dżemów, soków i syropów. Domowy syrop z derenia może wspierać organizm w walce z przeziębieniem oraz pomagać w profilaktyce anemii.
Dereń może być wykorzystany również do przygotowania domowego sosu, który będzie dobrą alternatywą dla sklepowych, wysokoprzetworzonych produktów. Sos z derenia idealnie pasuje do dziczyzny, ponieważ podkreśla jej smak.
Napar z derenia
Owoców derenia można użyć do przygotowania domowego, rozgrzewającego naparu. Doskonale sprawdzi się w okresie jesienno-zimowym, gdy zachorowalność na infekcje wirusowe jest większa.
Składniki:
- 1 łyżka suszonych owoców derenia (lub 2–3 świeże)
- 250 ml gorącej wody
- opcjonalnie: plaster imbiru, odrobina miodu (po przestudzeniu).
Sposób przygotowania:
- Owoce zalej gorącą wodą.
- Parz pod przykryciem przez 15-20 minut.
- Dodaj imbir i lub miód po przestudzeniu naparu do 40°C.
- Pij 1-2 razy dziennie.
Syrop z owoców derenia
Ten prosty, domowy syrop z derenia wzmacnia odporność, wspomaga trawienie i świetnie sprawdza się jako dodatek do herbaty, lemoniady czy deserów. Warto mieć choć jedną butelkę w spiżarni na jesienno-zimowe osłabienie!
Składniki:
- 1 kg dojrzałych owoców derenia (umytych i bez pestek)
- 1 litr wody
- 1 kg cukru
Sposób przygotowania:
- Owoce derenia umyj, usuń pestki i przełóż do dużego garnka.
- W oddzielnym naczyniu połącz wodę z cukrem i podgrzewaj. Mieszaj do momentu, aż cukier całkowicie się rozpuści.
- Zalej owoce gorącym syropem cukrowym.
- Całość zagotuj, po czym przecedź przez gęste sito lub gazę.
- Gorący syrop przelej do wyparzonych butelek lub słoików, szczelnie zakręć.
- Przechowuj w chłodnym i ciemnym miejscu.
Dżem/konfitura z derenia
Lekko cierpki smak derenia świetnie sprawdza się w dżemach. Choć usuwanie pestek może być nieco czasochłonne, efekt końcowy wynagradza trud!
Składniki:
- 1 kg dojrzałych owoców derenia jadalnego (bez ogonków i pestek)
- 1 kg cukru
- 12 g pektyny do dżemów
- ok. 50 ml gorącej wody (do rozpuszczenia pektyny).
Sposób przygotowania:
- Owoce derenia umyj, usuń ogonki i dokładnie wypłucz.
- Aby pozbyć się pestek, lekko natnij owoce i delikatnie je wyciśnij.
- Przełóż miąższ do dużego, wysokiego garnka i zasyp cukrem.
- Dokładnie wymieszaj i zagotuj całość, aż owoce zaczną się rozpadać.
- W osobnym naczyniu rozpuść pektynę w gorącej wodzie i wlej do gotującego się dżemu.
- Gotuj jeszcze 5 minut, stale mieszając.
- Gorący dżem przelej do wyparzonych słoików, szczelnie zakręć i odstaw do góry dnem.
- Możesz też dodatkowo pasteryzować (10-15 minut).
Czy dereń można suplementować?
Tak, można przyjmować dereń w formie suplementów diety. Jednak warto wiedzieć, że rzadko spotyka się go w takiej postaci.
Kto nie powinien sięgać po owoce derenia?
Owoce derenia odznaczają się wysoką zawartością węglowodanów prostych, przez co mogą ograniczyć wchłanianie leków przeciwcukrzycowych. Warto mieć na uwadze również fakt, że nieznacznie zmniejszają pH moczu, co w skrajnych przypadkach osłabia działanie leków stosowanych w leczeniu dny moczanowej. Osoby, które przyjmują leki przeciwcukrzycowe lub leki wykorzystywane przy dnie moczanowej, powinny skonsultować się z lekarzem przed wprowadzeniem derenia do diety.
Należy pamiętać również o tym, że u osób spożywających duże ilości owoców derenia, mogą pojawić się pewne działania niepożądane. Mowa tu o nieprzyjemnych dolegliwościach ze strony przewodu pokarmowego (np. biegunkach, bólach żołądka).
Owoce derenia, dzięki swoim właściwościom, mogą wspierać organizm w walce z infekcjami, poprawiać trawienie i wzmacniać układ sercowo-naczyniowy. To prawdziwe polskie superfood, po które warto sięgać nie tylko w sezonie jesienno-zimowym!
Wspomaga odbudowę mikroflory jelitowej np. po infekcjach, po antybiotykoterapii, podczas podróży do...
Wspiera prawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego, a także uzupełnienia codzienną dietę w sel...
Wspomaga prawidłowe działanie układu odpornościowego.
Wspiera prawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego. Zawiera Miód Manuka uzyskiwany z nektaru k...
Na wzmocnienie odporności. Zawiera beta-glukan.
Wsparcie układu odpornościowego, odbudowy mikroflory jelitowej oraz regeneracji nabłonka jelitowego...
Źródła:
- Gasik, A., and M. Mitek. „Dereń właściwy-roślina zapomniana.” Przemysł Spożywczy 62.09 (2008).
- Karłowicz-Bodalska, Katarzyna, et al. „Przeciwzapalne właściwości wybranych roślin zawierających związki irydoidowe.” Post Fitoter 18.3 (2017): 229-34.
- Kucharska, Alicja Z., A. Sokol-Letowska, and Narcyz Piórecki. „Morfologiczna, fizykochemiczna i przeciwutleniająca charakterystyka owoców polskich odmian derenia właściwego (Cornus mas L.).” Żywność Nauka Technologia Jakość 18.3 (2011).
- Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej. „Dereń – co warto o nim wiedzieć?.” ncez.pzh.gov.pl (2024) https://ncez.pzh.gov.pl/abc-zywienia/deren-co-warto-o-nim-wiedziec/.