Ektoina: co to takiego i na co pomaga?
Ektoina (a właściwie kwas 1,4,5,6-tetrahydro-2-metylo-4-pyrimidynokarboksylowy) zaliczana jest do naturalnych cząsteczek aminokwasów produkowanych przez bakterie, tzw. ekstremofile. Mikroorganizmy te, żyjąc w bardzo trudnych warunkach środowiska, zmuszone były wytworzyć barierę ochronną, która chroniłaby je przed: wysoką temperaturą, nadmierną suchością powietrza czy promieniowaniem ultrafioletowym. W tym celu bakterie nabyły umiejętność regulowania wewnątrzkomórkowej ilości rozpuszczalnych substancji niskocząsteczkowych (takich jak właśnie ektoina) oraz zmiany swojego składu lipidowego znajdującego się w błonie komórkowej.
Działanie ektoiny opiera się na zdolności wiązania cząsteczek wody, co zapewnia ochronę białkowym strukturom komórki bakteryjnej. Możliwość długotrwałego utrzymywania stanu stabilizacji białka zapobiega odwodnieniu (dehydratacji) i rozkładowi (denaturacji) komórek bakteryjnych, chroniąc tym samym mikroorganizmy przed szkodliwymi czynnikami środowiska, w którym żyją.
Ektoina dzięki swoim właściwościom znalazła szerokie zastosowanie w dzisiejszej medycynie i stała się główną substancją wielu preparatów, wykorzystywanych w takich dolegliwościach, jak:
- stany zapalne górnych dróg oddechowych – np. zapalenie oskrzeli, zatok przynosowych, zapalenie gardła;
- alergiczne zapalenie błony śluzowej nosa – np. katar sienny;
- zespół suchego oka;
- alergiczne zapalenie spojówek;
- zapalenie błon śluzowych pochwy (świąd, pieczenie, napięcie);
- uczucie suchości pochwy związane ze zmianami hormonalnymi we wszystkich okresach życia;
- ból w przypadku bolesnych stosunków;
- podrażnienie błony śluzowej pochwy po przebytej chemio- i radioterapii;
- dermatozy zapalne – np. AZS, kontaktowe zapalenie skóry, popromienne zapalenie skóry.
Ektoina, ze względu na wielokierunkowe właściwości, jest również bardzo chętnie stosowana w kosmetologii. Ten aminokwas działa nawilżająco na skórę, przeciwstarzeniowo oraz ochronnie (przed szkodliwym promieniowaniem UV).
Naturalna pomoc w alergicznym zapaleniu spojówek.
Łagodzi objawy skórne alergii.
Lekko hipertoniczny spray do nosa z ektoiną na alergię
Intensywne nawilżenie suchych i podrażnionych oczu.
Krem z ektoiną do stosowania już od 1. miesiąca życia.
Lider wśród preparatów do nebulizacji (inhalacji). Zawiera ektoinę.
Czy ektoina to steryd?
Wielu pacjentów stara się unikać leczenia sterydowego. Czy ektoina to steryd? Substancją sterydową nazywamy związek powstały na wzór glikokortykosteroidów, naturalnie występujących w naszym organizmie, produkowanych przez nadnercza. Warunkują prawidłowy przebieg wielu procesów metabolicznych oraz reakcji zapalnych przebiegających z odpowiedzią immunologiczną. Wytwarzana natomiast przez ekstremofile ektoina jest substancją powstałą jedynie u mikroorganizmów żyjących w szkodliwych warunkach środowiskowych. W porównaniu do sterydów jest aminokwasem o charakterze kwasowym wykazującym zupełnie inny profil działania na organizm. Z tego też względu ektoiny nie możemy zaliczyć do substancji sterydowych. Jest więc substancją wysoce bezpieczną, nie wywołującą działań niepożądanych.
Ektoina na alergię – na nos, oczy, gardło, skórę
W przemyśle farmaceutycznym ektoina znalazła szerokie zastosowanie przeciwalergiczne. Jej stosowanie łagodzi objawy takie jak m.in.: katar, zatkany nos, nadmierne kichanie, pieczenie, swędzenie, łzawienie oczu, zaczerwienienie powiek. Możemy ją więc znaleźć w takich preparatach, jak krople do oczu bądź nosa, pastylkach czy w postaci przeznaczonej do inhalacji.
Ektoina do nosa – jak działa przy alergii?
Szacuje się, że u około 10-20% populacji na świecie diagnozuje się alergiczny nieżyt nosa. Schorzenie w dużej mierze utrudnia codzienne funkcjonowanie, a tym samym pogarsza nasze samopoczucie, wydajność w pracy czy w szkole. Niestety alergiczny nieżyt nosa może pojawić się u osób w każdym wieku. W leczeniu często zalecane są m.in.
- leki przeciwhistaminowe hamujące nadmierną, wodnistą wydzielinę z nosa, świąd, obrzęk śluzówki oraz kichanie;
- kromony zapobiegające powstawaniu reakcji alergicznych;
- glikokortykosteroidy hamujące eozynofile, odpowiedzialnych za powstawania alergii;
- leki obkurczające naczynia krwionośne;
- bromek ipratropium.
W zapobieganiu oraz zwalczaniu objawów alergicznego nieżytu nosa mogą być również pomocne preparaty z ektoiną. Podstawową cechą takich produktów jest fakt, że mogą być one stosowane przez dłuższy okres – w porównaniu do pozostałych leków zawierających wyżej wymienione grupy substancji aktywnych farmakologicznie.
Lider wśród preparatów do nebulizacji (inhalacji). Zawiera ektoinę.
Preparaty z ektoiną nie wykazują ponadto skutków ubocznych. Ektoina dodatkowo łagodzi występującą w przebiegu alergicznego nieżytu nosa suchość błony śluzowej, nawilżając ją dzięki swoim właściwościom. Ponadto aminokwas łagodzi stan zapalny i w znacznym stopniu przyśpiesza regenerację błony śluzowej nosa. Dodatkowo zmniejsza obrzęk śluzówki oraz udrożnia przewód nosowy. Wśród preparatów donosowych z ektoiną możemy znaleźć:
- wodę morską z dodatkiem ektoiny;
- areozole do nosa z ektoiną;
- roztwory do inhalacji z ektoiną.
Ektoina inhalacje. Nebulizacja preparatami z ektoiną
Ektoina znajduje również szerokie zastosowanie w preparatach przeznaczonych do inhalacji. Doskonale sprawdza się w m.in. w astmie oskrzelowej (zarówno o podłożu alergicznym, jak i niealergicznym), przewlekłej obturacyjnej chorobie płuc (POChP) oraz zapaleniu oskrzeli. Dzięki właściwościom nawilżającym w znaczący sposób zmniejsza podrażnienie wywołane alergenami wziewnymi (kurz, suche powietrze, pyłki, roztocza). Łagodzi objawy alergii, łagodzi stany zapalne oraz chroni błonę śluzową przewodu oddechowego. W postaci inhalacji ektoina może występować zarówno w postaci preparatów hipertonicznych, jak i izotonicznych. Prócz nawilżenia układu oddechowego powoduje rozrzedzenie zalegającej wydzieliny i ułatwia jej odkrztuszenie.
Ektoina do oczu. Ulga przy zapaleniu spojówek
Bardzo dobre działanie nawilżające oraz ochronne sprawiło, że ektoina chętnie wykorzystywana jest w produkcji preparatów wykorzystywanych w okulistyce. Ektoina w kroplach do oczu stosowana jest w leczeniu zespołu suchego oka, łagodnych stanach zapalnych oraz w przypadku alergii. Doskonale łagodzi swędzenie, zaczerwienienie i łzawienie oczu. Ponadto wspomaga regenerację wrażliwej, podrażnionej spojówki (przez zabiegi chirurgiczne bądź urazy mechaniczne). Ektoina, poprzez stabilizowanie warstwy lipidowej w filmie łzowym, chroni komórki oka przed nadmiernym odwodnieniem oraz hiperosmolarnością.
Ze względu na swoje naturalne pochodzenie krople do oczu z ektoiną mogą być stosowane nawet do kilku razy dziennie. Preparaty te za sprawą posiadania wysokiego profilu bezpieczeństwa farmakologicznego i dobrej tolerancji można włączyć w terapii u osób w każdym wieku. Niewątpliwym plusem ektoiny w okulistyce jest fakt, że nie ma przeszkód, by krople z jej zawartością używały osoby noszące soczewki kontaktowe.
Ektoina na skórę – w alergii i nie tylko
Ektoina może być również wykorzystywana w leczeniu problemów skórnych. Udowodniono zarówno jej działanie nawilżające, jak i przeciwstarzeniowe. Ektoina zawarta w kremach posiada szereg cennych właściwości m. in.:
- chroni przed promieniowaniem UV;
- łagodzi świąd;
- zapobiega wczesnemu starzeniu skóry;
- koi podrażnioną skórę;
- wspomaga naturalną barierę ochronną skóry;
- łagodzi stany zapalne;
- ujędrnia i wygładza;
- długotrwale nawilża, docierając nawet do głębokich warstw skóry;
- wspiera regeneracje uszkodzonego naskórka.
Preparaty z ektoiną świetnie sprawdzą się u osób z atopowym zapaleniem skóry (AZS), kontaktowym oraz popromiennym zapaleniu skóry. Aminokwas ten stabilizuje błony komórkowe, zmniejsza stan zapalny, przyśpiesza proces regeneracji naskórka, łagodzi podrażnienia (świąt i zaczerwienienie), nawilża, a tym samym wygładza skórę. Ponadto ektoina zwiększa elastyczność skóry i redukuje powstające zmarszczki. Krem z ektoiną może być stosowany zarówno w monoterapii, jak również w połączeniu z kortykosteroidami o działaniu miejscowym.
Ze względu na wiele właściwości ektoiny produkty z jej składem chętnie wykorzystywane są w przemyśle farmaceutycznym oraz kosmetycznym. Z uwagi na fakt, iż ektoina (w przeciwieństwie do innych wykorzystywanych w alergologii substancji) jest aminokwasem pochodzenia naturalnego oraz posiada duży profil bezpieczeństwa farmakologicznego – stała się często zalecana przez lekarzy.
Krem z ektoiną do stosowania już od 1. miesiąca życia.
Źródła:
- Mrukowa-Kominek E.; Janiszewska-Salamon J.; Luboń W.; „Znaczenie ektoiny w leczeniu alergii ocznej”; Katedra Okulistyki; Kraków; 2016,
- Lachowicz M.; „Co warto wiedzień o ektoinie?”; Aptekarz Polski; 2020,
- „Ektoina do nosa – na katar alergiczny i nie alergiczny”; 2022 | zdrowedziecko.pl,
- ECTODOSE ulotka informacyjna | solinea.pl,
- ECTOKREM ulotka informacyjna | solinea.pl,
- ECTIFEM ulotka informacyjna | solinea.pl.