Co to jest endometrioza?
Endometrioza to choroba polegająca na występowaniu błony śluzowej macicy, zwanej endometrium, poza jej jamą. Fizjologicznie endometrium wyściela wnętrze jamy macicy i okresowo ulega złuszczaniu podczas miesiączki. Jednak w przypadku endometriozy, endometrium pojawia się również w innych obszarach. Można sobie wyobrazić, że błona śluzowa macicy pojawia się w formie wysepek, rozrzuconych po różnych narządach, w których naturalnie nie występuje. U chorujących kobiet komórki endometrium znaleźć można w narządach takich jak: mięsień macicy, jajnik, jajowód lub nawet w innych miejscach, takich jak: jama otrzewnej, kości, przewód pokarmowy, pęcherz moczowy czy gałka oczna. Nie jest do końca jasne, dlaczego endometrium pojawia się w tych obszarach u kobiet z endometriozą1.
Endometrioza: przyczyny i objawy
Przyczyny endometriozy
U kobiet, których cykle menstruacyjne są regularne, błona śluzowa macicy (endometrium) przyrasta na grubość przez 3 tygodnie cyklu, aby ostatecznie w przypadku braku zapłodnienia złuszczyć się i wydostać na zewnątrz w postaci krwi miesiączkowej.
Mimo że endometrioza jest chorobą znaną od ponad dwustu lat, to nadal nie jest do końca jasne, co odpowiada za jej powstawanie. Istnieje kilka teorii wyjaśniających jej przyczyny.
Jedna z hipotez – hipoteza regurgitacji (zarzucania) – mówi, że podczas menstruacji, szczególnie w przypadku obfitych miesiączek, endometrium wraz z krwią miesiączkową przedostaje się przez jajowody do jamy brzusznej, a następnie do innych narządów, gdzie osiedla się na stałe i może tworzyć ogniska endometriozy. W wyniku stanu zapalnego, wokół komórek endometrium powstają guzki i zrosty.
Saszetki z inozytolem. Wsparcie przy insulinooporności i PCOS. Fertistim wspomaga funkcje płodnościowe i regulację aktywności hormonalnej. Jedyny taki preparat łączący astaksa...
Inna teoria mówi o tym, że endometrioza jest spowodowana czynnikami genetycznymi oraz związana jest z zaburzeniami hormonalnymi i immunologicznymi. Występowanie endometriozy jest częstsze u kobiet, których babcie, matki lub siostry cierpiały na tę chorobę.
Hipoteza implantacji tłumaczy obecność komórek endometrium w bliznach pooperacyjnych najczęściej w bliźnie po cesarskim cięciu.
Dodatkowo, istnieje hipoteza rozsiewu endometriozy drogą naczyń krwionośnych i limfatycznych oraz hipoteza metaplazji. Ta ostatnia mówi o rozwoju endometriozy drogą zmiany jednej zdrowej tkanki w inną – np. komórki mezotelium przechodzą w komórki endometrium. Hipoteza ta tłumaczy możliwość rozwoju endometriozy u mężczyzn – tak, to też jest możliwe!
Endometrioza jest stosunkowo częstą chorobą ginekologiczną. Szacuje się, że dotyka ona od 10 do 15% kobiet w wieku rozrodczym. Występuje najczęściej u kobiet w wieku od 25 do 40 lat, ale może pojawić się również u nastolatek oraz u kobiet w okresie przedmenopauzalnym. W ponad połowie przypadków czynniki genetyczne i środowiskowe wpływają na powstanie ognisk endometriozy1,2.
Endometrioza – objawy
Najbardziej typowym objawem endometriozy jest dyskomfort bólowy, który pojawia się okresowo w trakcie cyklu menstruacyjnego. Ból zazwyczaj jest odczuwalny w dolnej części brzucha, okolicy pachwinowej lub w okolicach odbytu.
W przypadku endometriozy krwawienie miesiączkowe jest zazwyczaj bardzo bolesne, trwa dłużej niż zwykle, a także jest bardzo obfite. Wiele kobiet cierpi również z powodu bólu podczas współżycia, a w niektórych przypadkach pojawiają się plamienia śródcykliczne. Powstanie ognisk endometriozy w jelitach i pęcherzu moczowym może prowadzić do bólu podczas oddawania moczu lub stolca oraz występowania niewielkich ilości krwi w kale i moczu.
Podsumowując: endometrioza może objawiać się bólem w różnych momentach cyklu miesiączkowego, w tym przed, w trakcie i po menstruacji, podczas owulacji. Objawy odczuwane są też podczas oddawania moczu lub w trakcie i po stosunku seksualnym1,2.
Dextin jest lekiem przeciwbólowym z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ). Jest stosowany do krótkotrwałego, objawowego leczenia ostrego bólu o nasileniu łagodnym do umiarkowanego, np. ostrego bólu mięśni lub stawów, bolesnego miesiączkowania, bólu zębów. Lek Dextin jest przeznaczony do stosowania u osób dorosłych. Roztwór do ustny, można przyjąć bezpośrednio z saszetki lub po wymieszaniu zawartości saszetki w szklance wody
Nietypowe objawy endometriozy
Oprócz typowych objawów takich jak silny ból, obfite lub nieregularne krwawienia menstruacyjne, trudności w zajściu w ciążę czy problemy z wypróżnianiem lub oddawaniem moczu – istnieją również mniej powszechne objawy endometriozy, takie jak:
- ból pleców e w okolicy lędźwiowej;
- problemy z oddychaniem, kaszel lub ból w klatce piersiowej;
- bóle głowy;
- problemy z układem trawiennym: biegunka, zaparcia, wzdęcia, nudności i wymioty;
- bóle nóg, dyskomfort podczas chodzenia lub stania.
Warto pamiętać, że objawy endometriozy mogą różnić się w zależności od indywidualnych przypadków. Jeśli masz podejrzenie, że cierpisz na endometriozę, skonsultuj się z ginekologiem specjalizującym się w leczeniu tej choroby3,4.
Endometrioza – objawy jelitowe
Objawy jelitowe endometriozy manifestują się dolegliwościami związanymi z funkcjonowaniem układu pokarmowego. Mogą to być bóle brzucha, wzdęcia, biegunki lub zaparcia, uczucie ciężkości i dyskomfortu, a także problemy z trawieniem.
Dolegliwości jelitowe mogą występować w trakcie miesiączki, ale także poza nią. Często pacjentki z endometriozą zauważają zwiększone nasilenie objawów w okresie przed miesiączką lub w czasie jej trwania. Ból może być odczuwany w okolicy jelita grubego, ale również w dolnej części pleców lub w krzyżu.
Zdarza się, że endometrium rozrasta się bezpośrednio w obrębie ściany jelita, co może prowadzić do powstania polipów, owrzodzeń czy nawet zwężenia jelita. Objawy jelitowe w endometriozie mogą być mylone z innymi chorobami, takimi jak: zespół jelita drażliwego, choroba Leśniowskiego-Crohna czy wrzodziejące zapalenie jelita grubego (WZJG), dlatego ważne jest przeprowadzenie dokładnej diagnostyki i wykluczenie innych schorzeń2,4.
Leczenie endometriozy. Czy da się ją wyleczyć?
Endometrioza może być leczona farmakologicznie, chirurgicznie lub poprzez połączenie obu tych metod. Wybór odpowiedniej metody leczenia zależy od skuteczności, tolerancji i kosztów terapii, a także od planów pacjentki dotyczących macierzyństwa.
Endometrioza – leczenie farmakologiczne
W przypadku leczenia farmakologicznego endometriozy, pacjentki mogą otrzymać antykoncepcję, gestageny oraz leki, które zmniejszają wydzielanie hormonów przez przysadkę mózgową i jajniki. Celem stosowania tych leków jest zahamowanie wzrostu błony śluzowej w macicy, a co za tym idzie – zahamowanie rozrostu ognisk endometriozy. Niestety, te metody leczenia mają również działanie antykoncepcyjne, co może utrudnić zajście w ciążę po zakończeniu kuracji.
Leki stosowane w leczeniu endometriozy można podzielić na różne grupy. Do najczęściej stosowanych należą progestageny, danazol, analogi gonadoliberyny oraz doustne środki antykoncepcyjne2,4.
Żel dopochwowy z kwasem hialuronowym. Wskazany w celu zapobiegania i leczenia suchości pochwy oraz w...
Nawilżające globulki z ektoiną i kwasem hialuronowym. Redukują objawy suchości pochwy, zmniejszają p...
Kapsułki dopochwowe z laktoferyną liposomalną. Do stosowania w leczeniu i profilaktyce infekcji poch...
Zalecany do leczenia pierwszych objawów dyskomfortu pochwy.
Wsparcie przy problemach intymnych. Pomaga chronić pochwę i układ pokarmowy przed niekorzystnymi dro...
Dla zdrowia układu moczowego. Miliard bakterii probiotycznych w każdej kapsułce, ekstrakt z owoców ż...
Endometrioza – leczenie chirurgiczne
Leczenie endometriozy za pomocą operacji laparoskopowej jest powszechnie stosowane. Ta metoda charakteryzuje się nie tylko właściwościami terapeutycznymi, ale także diagnostycznymi, ponieważ umożliwia postawienie diagnozy przy jednoczesnym usuwaniu zmian chorobowych. Najczęstszym wskazaniem do operacji jest obecność torbieli endometrialnych o średnicy większej niż 3 cm. Niestety, istnieje ryzyko uszkodzenia zdrowej tkanki jajnika podczas zabiegu.
Laparoskopia pozwala również na usunięcie zrostów, co z kolei poprawia płodność kobiety w ciągu pół roku od zabiegu. W tym czasie istnieje większa szansa na zapłodnienie.
Podczas leczenia chirurgicznego można zastosować dwa podejścia: zachowawcze i radykalne. Zachowawcze leczenie ma na celu usunięcie ognisk choroby i przywrócenie prawidłowego funkcjonowania narządów miednicy mniejszej. Z kolei radykalne leczenie jest stosowane w przypadkach trudnych, kiedy farmakoterapia i zachowawcze leczenie okazują się nieskuteczne, a u pacjentek, które nie planują ciąży, przeprowadza się usunięcie macicy wraz z jajnikami.
Niestety, nawroty endometriozy po leczeniu chirurgicznym są dość powszechne i wymagają dalszego leczenia farmakologicznego. Kobiety, które planują zajście w ciążę, powinny rozpocząć starania o dziecko bezpośrednio po zakończeniu leczenia chirurgicznego. W przypadku niepowodzenia lekarz może zasugerować metody zapłodnienia pozaustrojowego2,4.
Źródła:
- Giudice, L. C., & Kao, L. C. (2004). Endometriosis. Lancet, 364(9447), 1789-1799. https://doi.org/10.1016/S0140-6736(04)17403-5
- Vercellini, P., Vigano, P., Somigliana, E., & Fedele, L. (2014). Endometriosis: pathogenesis and treatment. Nature Reviews. Endocrinology, 10(5), 261-275.
- Bulun, S. E. (2009). Endometriosis. New England Journal of Medicine, 360(3), 268-279.
- Vercellini, P., Frontino, G., Pietropaolo, G., Gattei, U., & Daguati, R. (2008). Deep endometriosis: definition, pathogenesis, and clinical management. Journal of the American Association of Gynecologic Laparoscopists, 15(3), 383-386.
- Seli, E., & Berkkanoglu, M. (2017). Endometriosis and infertility. Journal of the Turkish German Gynecological Association, 18(2), 74-79.