Fairtrade – co to właściwie oznacza i w jakich przypadkach szczególnie warto szukać tego symbolu?

Fair Trade a Fairtrade

Fair Trade (pisane oddzielnie) to określenie, które odnosi się do całej idei wspierania rozwoju w krajach rozwijających się poprzez wymianę handlową na specjalnych, korzystniejszych zasadach. Dotyczy ono zarówno oznakowanych, jak i nieoznakowanych produktów, a także działalności różnych organizacji w tym zakresie.

Natomiast termin „Fairtrade” (pisany jako jedno słowo) jest używany dla określonego systemu certyfikacji i oznaczania produktów Sprawiedliwego Handlu. Przyznawaniem tego oznaczenia zarządza organizacja Fairtrade International, powstała w wyniku stowarzyszenia się organizacji z różnych krajów w celu harmonizacji ruchu. W następstwie tego stworzony został międzynarodowy znak certyfikacyjny Fairtrade.

Produkt Sprawiedliwego Handlu musi być oznaczony certyfikatem potwierdzającym, że jego wytwórca wypełnia przy jego produkcji standardy, które są weryfikowane w ramach jednego z systemów certyfikacji (m.in Fairtrade, Naturland Fair, Eco Cert Fair Trade).

Jak to się wszystko zaczęło?

Początkowo ruch, wówczas jeszcze nieposiadający systemu certyfikacji, dotyczył głównie rzemiosła i obejmował handel rękodziełem etnicznym, umożliwiając jego wytwórcom uzyskanie godziwych cen za wyroby. Znacznie później, bo dopiero w latach 80-tych coraz większe znaczenie dla kształtujących się organizacji związanych  z Fair Trade zaczęły uzyskiwać produkty spożywcze – kawa, kakao, herbata, ryż, przyprawy i trzcina cukrowa, a także produkty użytkowe – bawełna, ręcznie tkane dywany i gliniane naczynia. Obecnie ruch Fair Trade jest wspierany przez wiele stowarzyszeń społecznych i handlowych. Propaguje równy podział zysków dla wszystkich szczebli produkcji, co wspiera przede wszystkim jej najniższy stopień (np. w przypadku kawy, plantatorów oraz ich pracowników). W krajach rozwijających się niestety średnie zarobki większości osób pracujących na plantacjach i w fabrykach nie przekraczają 200 dolarów rocznie. Niejednokrotnie tymi pracownikami są osoby nieletnie, które nie mają dostępu do edukacji i z powodu trudnej sytuacji są zmuszone do pracy, by pomóc w utrzymaniu rodziny. Projekt Fair Trade umożliwia uzyskiwanie wyższych stawek za poszczególne towary, dzięki czemu pozwala na ich dystrybucję z większym zyskiem dla pracowników na najniższych szczeblach i pomaga ograniczyć konieczność posyłania osób nieletnich do pracy.

Zasady sprawiedliwego handlu

Najważniejszą zasadą, przyświecającą całemu ruchowi Fair Trade jest uznanie, że człowiek jest ważniejszy, niż zysk. Reguły, stojące za wszystkimi działaniami są dość proste:

1. Uczciwa cena za produkty – taka, która całkowicie pokrywa koszty zrównoważonej społecznie i ekologicznie produkcji.
2. Uczciwość i przejrzystość w relacjach handlowych – część zysków inwestuje się w rozwój lokalnej społeczności, np. w budowę szkół, czy doprowadzenie wody do wioski.
3. Zapewnienie sprawiedliwych płac i odpowiednich warunków socjalnych – wypłacanie pracownikom uczciwych pensji, które zapewniają im i ich rodzinom wystarczające środki na utrzymanie. Co więcej, ważne jest również zrównanie płac bez względu na płeć i niewykorzystywanie pracy dzieci.

Co i gdzie kupować?

Produkty ze znakiem Fairtrade to niestety wciąż rzadkość w Polsce. Z roku na rok pojawia się ich jednak coraz więcej. Mając do wyboru towar z certyfikatem i bez niego zawsze warto wybrać ten pierwszy. Fairtrade to nie tylko uczciwe i bezpieczne warunki sprzedaży dla wytwórców, ale także troska o środowisko związana np. z ekologiczną i wolną od pestycydów uprawą roślin. Kawa, kakao, czy owoce ze znakiem Sprawiedliwego Handlu w zasadzie zawsze będą lepszym i zdrowszym wyborem.