Gruźlica: objawy i przyczyny. Czy gruźlica jest wyleczalna?

• Jakie są objawy gruźlicy płuc? Najczęstszym symptomem jest uporczywy kaszel utrzymujący się ponad trzy tygodnie. To jednak za mało, by rozpoznać gruźlicę.
• Gruźlica w przeszłości była jedną z głównych przyczyn zgonów na świecie. Dziś wciąż stanowi zagrożenie, choć nie na tak wielką skalę.
• Gruźlica stanowi szczególne zagrożenie w krajach rozwijających się oraz wśród osób z obniżoną odpornością.
• W Polsce w 2021 roku odnotowano 3704 przypadki gruźlicy, w roku 2022 – 4314 przypadków, a w roku 2023 – 4436 przypadków.
• W tym artykule znajdziesz wszystkie najważniejsze wiadomości na temat gruźlicy. A więcej informacji o tym, jak zadbać o zdrowie, znajdziesz na stronie głównej naszego serwisu. Kliknij i sprawdź!

Gruźlica przez wieki kształtowała historię cywilizacji i pozostawiła niezatarty ślad w kulturze. Od czasów starożytnego Egiptu, poprzez XIX-wieczną Europę, gdzie zbierała śmiertelne żniwo, aż po czasy współczesne, stanowi istotne wyzwanie dla zdrowia publicznego. Przełomowym momentem w walce z gruźlicą było odkrycie prątka gruźlicy przez Roberta Kocha w 1882 roku oraz opracowanie szczepionki w 1921 roku.

Jak dziś wygląda front walki z gruźlicą i gdzie przebiega? Kto jest zagrożony gruźlicą? Jakie są jej objawy i jak wygląda leczenie gruźlicy? Sprawdzamy na Zdrowych Rozwiązaniach.

Gruźlica co to?

Gruźlica (łac. tuberculosis, TB) to przewlekła choroba zakaźna wywoływana przez prątki gruźlicy (Mycobacterium tuberculosis). Jest to jedno z najstarszych schorzeń znanych ludzkości, które przez wieki dziesiątkowało populacje na całym świecie.

Gruźlica najczęściej atakuje płuca, ale może również zajmować inne narządy i układy organizmu. W przeszłości gruźlica była nazywana „suchotami” ze względu na charakterystyczne wyniszczenie organizmu chorych. Nazwa ta doskonale oddawała istotę choroby, gdyż pacjenci dosłownie „wysychali” tracąc na wadze i siłach.

Gruźlica objawy

Rozpoznanie gruźlicy często stanowi poważne wyzwanie diagnostyczne, ponieważ jej objawy mogą być bardzo różnorodne i niespecyficzne, szczególnie w początkowym stadium choroby. 

Prątki gruźlicy mogą zaatakować praktycznie każdy narząd w organizmie, jednak najczęściej zajmują płuca. Dlatego też znajomość pełnego spektrum objawów, od tych najbardziej typowych po rzadziej występujące, ma kluczowe znaczenie dla wczesnego wykrycia choroby i rozpoczęcia skutecznego leczenia. Szczególną uwagę należy zwrócić na objawy utrzymujące się przez dłuższy czas, które mogą być pierwszym sygnałem rozwijającej się infekcji.

Pierwsze objawy gruźlicy płuc

Początkowo objawy gruźlicy są często niespecyficzne i mogą być mylone z wieloma innymi chorobami układu oddechowego.

• Najczęstszym symptomem jest uporczywy kaszel utrzymujący się ponad trzy tygodnie. Kaszel ten początkowo może być suchy, z czasem staje się produktywny, z odkrztuszaniem plwociny. 
• W zaawansowanych stadiach choroby może pojawić się krwioplucie, które zawsze powinno budzić niepokój i skłaniać do natychmiastowej konsultacji lekarskiej.
• Pacjenci często skarżą się na stany podgorączkowe lub gorączkę, szczególnie występujące w godzinach popołudniowych i wieczornych. Charakterystyczne są również nocne poty, które mogą być tak intensywne, że zmuszają chorego do zmiany bielizny nocnej.
• Osoby chorujące na gruźlicę doświadczają postępującego osłabienia i zmęczenia, które znacząco wpływa na ich codzienne funkcjonowanie.
• Utrata masy ciała i brak apetytu to kolejne typowe objawy, które w połączeniu z przewlekłym kaszlem powinny skłonić do wykonania badań diagnostycznych.

Gruźlica wygląd

Charakterystyczny wygląd chorego na gruźlicę był tak wyrazisty, że przez wieki stanowił inspirację dla artystów i literatów. Osoby chorujące na gruźlicę często mają wyraźnie zapadnięte policzki, co nadaje twarzy specyficzny wygląd. Skóra staje się blada, czasem wręcz ziemista, z wyraźnie zaznaczonymi kośćmi policzkowymi. W zaawansowanych przypadkach dochodzi do znacznego wychudzenia, które sprawia, że sylwetka chorego staje się wątła i krucha. Oczy często wydają się większe niż normalnie, co jest efektem zapadnięcia się tkanek wokół oczodołów.

Jakie badania na gruźlicę wykonać?

Gruźlica jest chorobą zakaźną, która mimo postępów w medycynie nadal stanowi poważne zagrożenie zdrowotne na całym świecie. Wczesne wykrycie choroby ma kluczowe znaczenie dla skutecznego leczenia oraz ograniczenia jej rozprzestrzeniania. W związku z tym istotne jest przeprowadzenie odpowiednich badań diagnostycznych, które pozwolą potwierdzić obecność prątków gruźlicy oraz ocenić stopień zaawansowania choroby. Poniżej omówiono najważniejsze badania stosowane w diagnostyce gruźlicy.

Morfologia krwi a gruźlica

Badania krwi są istotnym elementem diagnostyki gruźlicy, choć same w sobie nie są wystarczające do postawienia diagnozy. W morfologii krwi u chorych na gruźlicę często obserwuje się niedokrwistość, która jest wynikiem przewlekłego procesu zapalnego. Charakterystyczne jest również podwyższone OB (odczyn Biernackiego), które świadczy o aktywnym procesie zapalnym w organizmie. U pacjentów może występować leukocytoza, czyli podwyższona liczba białych krwinek, oraz limfopenia – obniżona liczba limfocytów. Zmiany te są wynikiem reakcji układu odpornościowego na obecność prątków gruźlicy.

Gruźlica RTG

Badanie rentgenowskie klatki piersiowej stanowi podstawowe narzędzie diagnostyczne w rozpoznawaniu gruźlicy płuc. Na zdjęciu RTG można zaobserwować charakterystyczne zmiany, takie jak nacieki w górnych partiach płuc, które są typową lokalizacją dla gruźlicy. W obrazie radiologicznym mogą być widoczne zwapnienia, będące pozostałością po przebytej chorobie, oraz jamy gruźlicze, powstające w wyniku rozpadu tkanki płucnej. W zaawansowanych przypadkach obserwuje się również zmiany włókniste, które są efektem procesów naprawczych w płucach.

Czy gruźlica jest śmiertelną chorobą?

Gruźlica w przeszłości była jedną z głównych przyczyn zgonów na świecie. Obecnie, dzięki dostępności skutecznych antybiotyków i nowoczesnych metod leczenia, śmiertelność znacząco spadła. Jednak nieleczona gruźlica nadal pozostaje chorobą potencjalnie śmiertelną. Rokowanie zależy od wielu czynników, w tym od wczesnego wykrycia choroby, lokalizacji zmian, ogólnego stanu zdrowia pacjenta oraz dostępu do odpowiedniej opieki medycznej.

Gruźlica utajona

Gruźlica utajona, zwana również latentną, to stan, w którym prątki gruźlicy są obecne w organizmie, ale pozostają w formie uśpionej. Osoby z gruźlicą utajoną nie mają objawów choroby i nie są źródłem zakażenia dla innych. Szacuje się, że około jednej trzeciej populacji świata ma gruźlicę utajoną. U osób z prawidłowo funkcjonującym układem odpornościowym ryzyko rozwoju aktywnej postaci choroby jest stosunkowo niewielkie i wynosi około 5-10% w ciągu całego życia.

Gruźlica prosówkowa

Gruźlica prosówkowa jest najcięższą postacią choroby, charakteryzującą się rozsiewem prątków drogą krwionośną do wielu narządów. Jest to stan bezpośredniego zagrożenia życia wymagający natychmiastowego, intensywnego leczenia. Nazwa pochodzi od charakterystycznego obrazu radiologicznego, gdzie zmiany przypominają rozsiane ziarna prosa. Ta postać gruźlicy szczególnie często występuje u osób z osłabioną odpornością, w tym u pacjentów z HIV/AIDS.

Do roku 2019, przed pandemią COVID-19, gruźlica była globalnie najczęstszą przyczyną zgonów wywołanych przez pojedynczy czynnik zakaźny, przed HIV (ang. human immunodeficiency virus) i w roku 2022, po spadku umieralności z powodu choroby wywołanej przez SARS-CoV-2, stała się nią na powrót.

Korzeniewska-Koseła, M., Wesołowski, S. (2023). Tuberculosis in Poland in 2021. Epidemiological Review/Przegląd Epidemiologiczny, 77(4)

Gruźlica przyczyny

Główną przyczyną gruźlicy jest zakażenie prątkiem gruźlicy. Do rozwoju choroby przyczyniają się różnorodne czynniki ryzyka, wśród których szczególne znaczenie ma osłabienie odporności organizmu. Niedożywienie, przewlekły stres, złe warunki socjalne oraz przebywanie w dużych skupiskach ludzi znacząco zwiększają ryzyko zachorowania. Szczególnie narażone są osoby z chorobami współistniejącymi, zwłaszcza z HIV/AIDS, cukrzycą czy przewlekłą niewydolnością nerek.

Czy gruźlica jest zaraźliwa?

Gruźlica jest chorobą zakaźną, przy czym najbardziej zakaźne są jej postacie płucne i krtaniowe. Zakaźność choroby zależy od wielu czynników, w tym od lokalizacji zmian chorobowych oraz stadium choroby. Pacjenci z gruźlicą płuc, u których w plwocinie stwierdza się obecność prątków, stanowią największe zagrożenie epidemiologiczne. Warto jednak zaznaczyć, że po kilku tygodniach prawidłowo prowadzonego leczenia przeciwprątkowego zakaźność znacząco spada.

Jak zarazić się gruźlicą?

Jak zarazić się gruźlicą? Zakażenie gruźlicą następuje najczęściej drogą kropelkową. Do transmisji dochodzi poprzez wdychanie mikroskopijnych kropelek śliny i wydzieliny dróg oddechowych, zawierających prątki gruźlicy, które są wyrzucane do powietrza podczas kaszlu, kichania (czy nawet mówienia) przez osobę chorą. Szczególnie niebezpieczne jest długotrwałe przebywanie w zamkniętych, słabo wentylowanych pomieszczeniach z osobą chorą na aktywną postać gruźlicy. Ryzyko zakażenia wzrasta wraz z czasem ekspozycji i bliskością kontaktu z chorym.

Profilaktyka gruźlicy

Profilaktyka gruźlicy opiera się na wielotorowych działaniach mających na celu zapobieganie rozprzestrzenianiu się choroby. Podstawowym elementem jest powszechne szczepienie noworodków szczepionką BCG, które znacząco zmniejsza ryzyko rozwoju ciężkich postaci gruźlicy u dzieci. Równie istotne są regularne badania przesiewowe, szczególnie w grupach zwiększonego ryzyka, takich jak pracownicy ochrony zdrowia czy osoby mające kontakt z chorymi na gruźlicę.

Kluczowe znaczenie ma również edukacja zdrowotna społeczeństwa, obejmująca wiedzę o drogach szerzenia się zakażenia, objawach choroby oraz zasadach higieny. Istotna jest także poprawa warunków sanitarnych i bytowych, gdyż przeludnienie i złe warunki mieszkaniowe sprzyjają transmisji zakażenia.

W Polsce w 2023 roku zarejestrowano 4436 zachorowań na gruźlicę, o 122 przypadków więcej niż w roku poprzednim […] Największą zapadalność na gruźlicę w Polsce stwierdzono w województwie lubelskim – 16,2 na 100 000 i śląskim – 15,7 na 100 000, najmniejszą na Podlasiu – 6,3 na 100 000 i w woj. warmińsko-mazurskim – 6,7 na 100 000.

Korzeniewska-Koseła, M. (2024). Światowy Dzień Gruźlicy: Yes! We can end TB. Tak! Możemy zwalczyć gruźlicę. 24.03.2024. Instytut Gruźlicy i Chorób Płuc

Czy gruźlica jest wyleczalna?

Od czasu wprowadzenia nowoczesnej antybiotykoterapii gruźlica przestała być wyrokiem i stała się chorobą w pełni wyleczalną. Skuteczność terapii zależy jednak od kilku kluczowych czynników, w tym od wczesnego wykrycia choroby czy zastosowania odpowiedniego schematu leczenia. 

Gruźlica leczenie

Leczenie gruźlicy jest procesem długotrwałym, wymagającym systematyczności i cierpliwości zarówno ze strony pacjenta, jak i personelu medycznego. Standardowa terapia trwa minimum 6 miesięcy i opiera się na równoczesnym stosowaniu kilku leków przeciwprątkowych. W pierwszej fazie leczenia, trwającej zwykle 2 miesiące, stosuje się cztery podstawowe leki: izoniazyd, ryfampicynę, pyrazynamid i etambutol. W fazie kontynuacji leczenia, trwającej kolejne 4 miesiące, zwykle stosuje się dwa leki: izoniazyd i ryfampicynę.

Skuteczność leczenia zależy w dużej mierze od regularnego przyjmowania wszystkich przepisanych leków. Przerwanie terapii lub nieregularne przyjmowanie leków może prowadzić do rozwoju oporności prątków na stosowane antybiotyki, co znacząco utrudnia dalsze leczenie. Dlatego też w wielu krajach stosuje się strategię bezpośrednio nadzorowanego leczenia (DOT – Directly Observed Treatment), w ramach której personel medyczny kontroluje przyjmowanie leków przez pacjenta.

Gruźlica u dzieci

Gruźlica u dzieci stanowi szczególne wyzwanie diagnostyczne i terapeutyczne. U najmłodszych pacjentów choroba często przebiega inaczej niż u dorosłych, a objawy mogą być nietypowe. U dzieci częściej niż u dorosłych dochodzi do pozapłucnych postaci gruźlicy, co dodatkowo utrudnia rozpoznanie. Szczególnie narażone są dzieci do 5. roku życia oraz nastolatki.

Diagnostyka gruźlicy u dzieci wymaga szczególnej uwagi i często łącznego zastosowania wielu metod diagnostycznych. Podstawowe znaczenie ma wywiad epidemiologiczny, czyli ustalenie, czy dziecko miało kontakt z osobą chorą na gruźlicę. Istotne są również badania immunologiczne, w tym próba tuberkulinowa i testy IGRA (Interferon Gamma Release Assay).

W 2023 roku współczynnik zapadalności na gruźlicę był tym większy, im starsza była grupa wieku, której dotyczył, ale tylko do wieku 45-64 lata. […] Chorzy w wieku od 45 do 64 lat stanowili największy odsetek ogółu chorych na gruźlicę 42,5 (42,5%).

Korzeniewska-Koseła, M. (2024). Gruźlica i Choroby Układu Oddechowego w Polsce w 2023. Instytut Gruźlicy i Chorób Płuc

Gruźlica w Polsce

W Polsce sytuacja epidemiologiczna gruźlicy systematycznie się poprawia, choć nadal stanowi istotny problem zdrowia publicznego.

Rozkład zachorowań nie jest równomierny w populacji – mężczyźni chorują około dwukrotnie częściej niż kobiety. Największą liczbę przypadków notuje się wśród osób powyżej 45. roku życia, co może być związane zarówno z naturalnymi procesami starzenia się układu odpornościowego, jak i kumulacją czynników ryzyka w tej grupie wiekowej. Dominującą postacią kliniczną pozostaje gruźlica płuc, stanowiąca około 90% wszystkich zarejestrowanych przypadków.

Gruźlica szczepienia

Program szczepień przeciwko gruźlicy stanowi jeden z fundamentów profilaktyki tej choroby w Polsce i na świecie. Szczepionka BCG (Bacillus Calmette-Guérin), opracowana na początku XX wieku, jest jedyną dostępną szczepionką przeciwko gruźlicy. W Polsce szczepienie to jest obowiązkowe i wykonywane w pierwszej dobie życia noworodka. Skuteczność szczepionki BCG jest największa w zapobieganiu ciężkim postaciom gruźlicy u dzieci, szczególnie gruźliczemu zapaleniu opon mózgowo-rdzeniowych i gruźlicy prosówkowej.

Gruźlica płuc i nie tylko

Gruźlica kojarzona jest przede wszystkim z płucami, ponieważ to one najczęściej stają się celem zakażenia prątkiem gruźlicy. Jednak choroba ta może zaatakować również inne narządy, prowadząc do tzw. gruźlicy pozapłucnej. Zrozumienie różnorodnych postaci gruźlicy jest kluczowe dla właściwej diagnozy i skutecznego leczenia. 

Gruźlica węzłów chłonnych

Gruźlica węzłów chłonnych jest jedną z najczęstszych pozapłucnych postaci tej choroby. Najczęściej zajmuje węzły chłonne szyjne i nadobojczykowe, choć może dotyczyć każdej grupy węzłów chłonnych. Proces chorobowy rozpoczyna się od powiększenia węzłów chłonnych, które stają się twarde i niebolesne. W miarę postępu choroby może dochodzić do zropienia węzłów i powstania przetok, przez które wydostaje się charakterystyczna serowata treść.

Diagnostyka gruźlicy węzłów chłonnych wymaga zwykle wykonania biopsji i badania histopatologicznego. W obrazie mikroskopowym widoczne są charakterystyczne ziarniniaki gruźlicze z martwicą serowatą. Leczenie jest takie samo jak w przypadku gruźlicy płuc, choć może trwać dłużej.

Gruźlica kości

Gruźlica kości rozwija się najczęściej w wyniku rozsiewu krwiopochodnego prątków z pierwotnego ogniska w płucach. Szczególnie często zajmuje kręgosłup, gdzie może prowadzić do powstania tak zwanej choroby Potta. W tej postaci dochodzi do destrukcji trzonów kręgów, co może skutkować deformacją kręgosłupa i uciskiem na rdzeń kręgowy.

Gruźlica kości objawy 

Charakterystycznymi objawami gruźlicy kości są przewlekły ból, który nasila się w nocy, oraz ograniczenie ruchomości zajętego odcinka szkieletu. W zaawansowanych przypadkach może dojść do powstania ropni okołokostnych i przetok. Diagnostyka opiera się na badaniach obrazowych (RTG, MRI) oraz badaniach mikrobiologicznych materiału pobranego podczas biopsji.

Gruźlica kości czy jest zaraźliwa

Gruźlica kości, będąca pozapłucną postacią tej choroby, zasadniczo nie jest zaraźliwa dla otoczenia. W przeciwieństwie do gruźlicy płuc, gdzie prątki są wydalane podczas kaszlu i mogą się rozprzestrzeniać drogą kropelkową, gruźlica kości jest zamknięta w obrębie tkanki kostnej. Jedynie w rzadkich przypadkach, gdy dojdzie do powstania przetoki i uwolnienia wydzieliny zawierającej prątki, może wystąpić niewielkie ryzyko zakażenia przez bezpośredni kontakt z wydzieliną. Warto jednak pamiętać, że pacjent z gruźlicą kości mógł pierwotnie zachorować na gruźlicę płuc, która następnie rozprzestrzeniła się do układu kostnego, dlatego zawsze należy wykluczyć współistniejącą aktywną gruźlicę płuc.

Gruźlica skóry

Gruźlica skóry może występować w różnych postaciach klinicznych. Zmiany najczęściej lokalizują się na twarzy, szczególnie w okolicy nosa i policzków. Mają postać czerwonobrązowych nacieków. Szczególną postacią gruźlicy skóry jest gruźlica toczniowa, która rozwija się po wygojeniu zespołu pierwotnego lub reaktywacji utajonej infekcji. Zmiany mają tendencję do powolnego szerzenia się obwodowego i mogą prowadzić do powstania szpecących blizn. Leczenie gruźlicy skóry wymaga długotrwałej terapii przeciwprątkowej, a w niektórych przypadkach również interwencji chirurgicznej.

Gruźlica jelit

Gruźlica jelit najczęściej rozwija się w wyniku połykania plwociny zawierającej prątki u osób z aktywną gruźlicą płuc. Może również powstać w wyniku rozsiewu krwiopochodnego. Zmiany najczęściej lokalizują się w końcowym odcinku jelita krętego i w kątnicy. Choroba prowadzi do powstania owrzodzeń w błonie śluzowej jelit, które mogą być przyczyną przewlekłych biegunek i krwawień z przewodu pokarmowego.

Pacjenci z gruźlicą jelit często skarżą się na bóle brzucha, utratę masy ciała i gorączkę. W zaawansowanych przypadkach może dojść do powstania przetok jelitowo-skórnych lub niedrożności jelit. Diagnostyka opiera się na badaniach endoskopowych z pobraniem wycinków do badania histopatologicznego i mikrobiologicznego.

Gruźlica układu moczowego

Gruźlica układu moczowego zazwyczaj rozwija się od 5 do 15 lat po pierwotnym zakażeniu prątkiem gruźlicy, najczęściej w wyniku rozsiewu krwiopochodnego. W pierwszej kolejności proces chorobowy obejmuje nerki, gdzie powstają charakterystyczne ziarniniaki gruźlicze. Z czasem dochodzi do destrukcji tkanki nerkowej i powstania jam, które mogą się powiększać i prowadzić do zniszczenia całej nerki.

Gruźlica nerek

Początkowo gruźlica nerek może przebiegać bezobjawowo lub dawać bardzo niespecyficzne objawy. Pacjenci mogą skarżyć się na tępy ból w okolicy lędźwiowej, częstomocz oraz krwiomocz. Charakterystyczne jest występowanie jałowego ropomoczu, czyli obecności ropy w moczu przy ujemnych posiewach bakteriologicznych w standardowych badaniach. Diagnostyka wymaga wykonania posiewów moczu w kierunku prątków gruźlicy oraz badań obrazowych, takich jak urografia i tomografia komputerowa.

Nieleczona gruźlica nerek może prowadzić do poważnych powikłań, włącznie z niewydolnością nerek. W zaawansowanych przypadkach może być konieczne chirurgiczne usunięcie zniszczonej nerki. Dlatego tak istotne jest wczesne rozpoznanie i rozpoczęcie odpowiedniego leczenia przeciwprątkowego.

Gruźlica układu płciowego

Gruźlica układu płciowego często współistnieje z gruźlicą nerek i może dotykać zarówno kobiety, jak i mężczyzn. U kobiet najczęściej zajmuje jajowody, prowadząc do ich niedrożności i niepłodności. U mężczyzn proces chorobowy może obejmować najądrza, gruczoł krokowy oraz pęcherzyki nasienne.

Objawy gruźlicy układu płciowego są często niespecyficzne i mogą przypominać inne schorzenia urologiczne lub ginekologiczne. U kobiet może występować nieprawidłowe krwawienie z dróg rodnych i ból w podbrzuszu, natomiast u mężczyzn – powiększenie i bolesność najądrza. Diagnostyka wymaga szczegółowych badań obrazowych oraz badań mikrobiologicznych wydzieliny z dróg płciowych.

Odpowiedzi na najważniejsze pytania o gruźlicę [FAQ]

Gruźlica, mimo znaczących postępów w jej diagnostyce i leczeniu, nadal budzi wiele pytań i wątpliwości zarówno wśród pacjentów, jak i ich rodzin. W tym zestawieniu przedstawiamy odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania dotyczące tej choroby.

Jak objawia się gruźlica?

Objawy gruźlicy są bardzo zróżnicowane i zależą od lokalizacji zmian chorobowych. W przypadku najczęstszej postaci, czyli gruźlicy płuc, dominują objawy ze strony układu oddechowego: przewlekły kaszel, odkrztuszanie plwociny, czasami krwioplucie. Towarzyszą im objawy ogólne, takie jak osłabienie, utrata masy ciała, stany podgorączkowe i nocne poty. Przy innych lokalizacjach objawy mogą być bardzo niespecyficzne i trudne do powiązania z gruźlicą bez odpowiedniej diagnostyki.

W Polsce w 2023 roku najczęstszą postacią choroby była gruźlica płuc (96,1% wszystkich zachorowań). […] Najczęstszą postacią gruźlicy pozapłucnej było gruźlicze zapalenie opłucnej (69 zachorowań). Trzy osoby zachorowały na gruźlicze zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu, nie było wśród nich dzieci i nastolatków.

Korzeniewska-Koseła, M. (2024). Światowy Dzień Gruźlicy: Yes! We can end TB. Tak! Możemy zwalczyć gruźlicę. 24.03.2024. Instytut Gruźlicy i Chorób Płuc

Czy gruźlica jest uleczalna?

Współcześnie gruźlica jest chorobą w pełni uleczalną pod warunkiem odpowiednio wczesnego rozpoznania i zastosowania właściwego leczenia. Kluczowe znaczenie ma systematyczne przyjmowanie wszystkich zaleconych leków przez odpowiednio długi czas. Przerwanie terapii lub jej nieregularne prowadzenie może prowadzić do rozwoju oporności prątków na leki i znacząco utrudnić wyleczenie.

Jak nazywa się gruźlica po angielsku?

W języku angielskim gruźlica określana jest terminem „tuberculosis”, często skracanym do „TB”. Nazwa ta pochodzi od charakterystycznych zmian gruźliczych przypominających małe bulwy lub guzki (po łacinie „tuberculum”). W piśmiennictwie medycznym używa się również określenia „consumption”, które historycznie odnosi się do wyniszczającego charakteru choroby.

Jak nazywała się gruźlica dawniej?

W przeszłości gruźlica była znana pod wieloma nazwami, z których najpopularniejsza w języku polskim była nazwa „suchoty”. Określenie to związane było z charakterystycznym wychudzeniem chorych, którzy dosłownie „wysychali” w miarę postępu choroby. W innych językach używano określeń takich jak „consumption” (ang.), „phthisis” (gr.) czy „schwindsucht” (niem.).

Czy na gruźlicę można umrzeć?

Nieleczona gruźlica może prowadzić do śmierci, szczególnie w przypadku ciężkich postaci choroby, takich jak gruźlica prosówkowa czy gruźlicze zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych. Jednak przy odpowiednim leczeniu i wczesnym rozpoznaniu ryzyko zgonu jest stosunkowo niewielkie. Współcześnie większość przypadków gruźlicy kończy się pełnym wyleczeniem, pod warunkiem systematycznego przyjmowania leków i przestrzegania zaleceń lekarskich.

Czy łatwo zarazić się gruźlicą?

Zaraźliwość gruźlicy jest mniejsza niż w przypadku wielu innych chorób zakaźnych. Do zakażenia zwykle potrzebny jest dłuższy, bliski kontakt z osobą chorą, szczególnie w zamkniętych, słabo wentylowanych pomieszczeniach. Ryzyko zakażenia wzrasta w warunkach złej higieny, przeludnienia i niedożywienia. Warto pamiętać, że nie każda osoba zakażona prątkiem gruźlicy zachoruje – u większości zakażonych choroba pozostaje w formie utajonej.

Źródła:

1. World Health Organization. „Global Tuberculosis Report 2024” [https://www.who.int/teams/global-tuberculosis-programme/tb-reports]
2. Centers for Disease Control and Prevention. „Basic TB Facts” [https://www.cdc.gov/tb/about/?CDC_AAref_Val=https://www.cdc.gov/tb/topic/basics/default.htm]
3. Państwowy Zakład Higieny – Przegląd epidemiologiczny. „Gruźlica w Polsce” [https://www.przeglepidemiol.pzh.gov.pl/pdf-186368-110132?filename=Gruzlica%20w%20Polsce%20w%202021.pdf]