- Do typowych objawów grypy zaliczamy wysoką gorączkę, suchy kaszel, zmęczenie, złe samopoczucie oraz bóle mięśni i stawów.
- Na początku choroby mogą pojawić się nietypowe objawy grypy u dziecka – biegunka, bóle brzucha, wymioty, brak apetytu, senność i apatia.
- Osoby w podeszłym wieku mogą przechodzić grypę bez gorączki i innych charakterystycznych dolegliwości.
- Powikłania po grypie najczęściej dotykają małe dzieci oraz seniorów, a także pacjentów cierpiących na schorzenia przewlekłe.
Grypa – jakie objawy na nią wskazują?
Symptomy grypy są bardzo często mylone z przeziębieniem, jednak w przebiegu tych chorób można znaleźć kilka zasadniczych różnic.
- Grypa zazwyczaj rozpoczyna się gwałtownie, a pełne objawy przeziębienia poprzedzają 1-2 dni ogólnego rozbicia i osłabienia, które narastają stopniowo.
- Grypie znacznie częściej niż przeziębieniu towarzyszy wysoka temperatura, dreszcze, bóle mięśni i stawów.
- Katar w grypie jest łagodny, natomiast w przypadku przeziębienia stanowi jeden z objawów dominujących.
- Grypa może powodować ciężkie powikłania, wśród których znajduje się zapalenie płuc oraz niewydolność oddechowa.
Dodatkowo u chorych z grypą zdecydowanie częściej niezbędna jest hospitalizacja, co dotyczy w szczególności osób starszych oraz małych dzieci.
Objawy grypy – typowe i nietypowe
Przebieg grypy objawy
Aby możliwie szybko rozpoznać chorobę, warto wiedzieć, jakie są objawy grypy. Wśród gwałtownie pojawiających się symptomów na szczególną uwagę zasługują:
- gorączka,
- kaszel,
- ból głowy,
- ból gardła,
- bóle mięśniowe.
Dodatkowo może pojawić się uczucie ogólnego rozbicia i osłabienia, a także katar. Objawy zazwyczaj mijają samoistnie po około 7 dniach. Niektóre z nich, takie jak ogólne osłabienie czy kaszel mogą jednak z nami utrzymywać się zdecydowanie dłużej.
Co istotne, występująca w grypie gorączka może niekiedy przekraczać 38°C, a dotyczy to w szczególności dzieci. Ważne, aby nie ignorować objawów i możliwie szybko rozpocząć leczenie. Przechodzona lub niedoleczona grypa może bowiem powodować poważne konsekwencje dla zdrowia.
Objawy grypy u dziecka
W przypadku małych dzieci dolegliwości początkowo bywają mylące, ponieważ mogą przypominać objawy grypy żołądkowej. Bardzo często występuje gorączka oraz bóle brzucha, którym towarzyszą nudności, wymioty oraz biegunka o niewielkim stopniu nasilenia.
W kolejnych dniach pojawiają się już standardowe objawy grypy u dzieci – suchy kaszel, bóle mięśni, osłabienie i dreszcze. Ze względu na niedojrzały układ odpornościowy u dzieci w młodszym wieku choroba może mieć gwałtowniejszy przebieg niż u starszych pociech. Ponadto maluchy poniżej 5. roku życia są najbardziej narażone na powikłania po grypie.
Leczenie objawów grypy u dziecka bywa problematyczne, ponieważ nie wszystkie preparaty mogą być stosowane przez najmłodszych pacjentów. Możliwości leczenia typowych objawów obejmują:
- na gorączkę i bóle mięśni – syropy i czopki zawierające paracetamol lub ibuprofen,
- na kaszel – maluchom w każdym wieku pomóc mogą inhalacje, np. z soli fizjologicznej z dodatkiem kwasu hialuronowego, które działają nawilżająco i łagodzą podrażnione od kaszlu drogi oddechowe. Dzieci powyżej 2. roku życia mogą zastosować lewodropropizynę – to substancja hamująca odruch kaszlowy, dostępna w wygodnej do podania postaci syropu,
- na katar – jeśli infekcja obejmie także górne drogi oddechowe, w leczeniu warto wykorzystać aerozole do nosa o działaniu upłynniającym gęsty katar i ułatwiającym oddychanie, np. na bazie hipertonicznego roztworu soli. Takie preparaty również mogą być stosowane bez ograniczeń wiekowych.
Lider wśród preparatów do nebulizacji (inhalacji). Redukuje stany zapalne dróg oddechowych. Zawiera...
Podczas inhalacji intensywnie nawilża i łagodzi stany zapalne dróg oddechowych.
Rozrzedza gęsty i lepki śluz dzięki fizycznemu i mechanicznemu działaniu zawartych w nim składników...
Przeznaczony do nebulizacji w celu poprawienia komfortu oddychania. Intensywnie nawilża.
3% roztwór soli przeznaczony do nebulizacji, w celu poprawienia komfortu oddychania. Udrożnia.
0,9% roztwór soli fizjologicznej o szerokim zastosowaniu.
Roztwór do inhalacji, zmniejsza mokry kaszel i gęsty katar. Udrożnia i nawilża.
Nietypowe objawy grypy
Grypa nie zawsze przebiega jednakowo. Nasilenie jej objawów zależy od wielu czynników, m.in. wieku, stanu zdrowia i wdrożonego leczenia. U dzieci oprócz wspomnianych wyżej dolegliwości przypominających objawy grypy jelitowej mogą pojawić się także inne nietypowe symptomy:
- apatia,
- senność,
- brak apetytu,
- zaburzenia oddychania.
Z kolei osoby starsze często przechodzą grypę bez gorączki lub tylko z lekko podwyższoną temperaturą. W niektórych przypadkach seniorzy doświadczają wyłącznie zmęczenia, złego samopoczucia i zaburzeń świadomości, co znacznie utrudnia rozpoznanie grypy. Charakterystyczne symptomy czasem nie pojawiają się wcale, co jednak nie wyklucza rozwoju powikłań.
Jeśli infekcja wirusowa rozprzestrzeni się po organizmie, mogą pojawić się także inne nietypowe objawy grypy, np.:
- ból oczu i zapalenie spojówek,
- wysypka skórna,
- ból ucha,
- utrata węchu i smaku – choć to charakterystyczne dla COVID-19, zdarza się także w przebiegu grypy.
Grypa bez gorączki
Podwyższona temperatura to reakcja obronna układu immunologicznego na infekcję – w ten sposób organizm stwarza środowisko niekorzystne dla patogenów, co utrudnia im namnażanie się. Dlatego grypa bez gorączki przebiega najczęściej u osób z osłabioną odpornością – seniorów powyżej 65. roku życia, chorych na schorzenia przewlekłe czy pacjentów po przeszczepach narządów, którzy muszą przyjmować leki immunosupresyjne.
Grypa bez objawów
Bezobjawowy przebieg grypy dotyczy aż połowy zachorowań u seniorów, jednak czasem zdarza się także wśród osób młodych. Silny układ odpornościowy może skutecznie poradzić sobie z wirusem i nie dopuścić do jego rozprzestrzenienia się po organizmie. Ponadto szczepienia ochronne redukują nasilenie objawów grypy u dorosłych i dzieci lub nawet całkowicie je eliminują.
Pamiętajmy, że nawet osoby, u których nie występują żadne dolegliwości, mogą roznosić wirusa w swoim otoczeniu. Choć ryzyko jest mniejsze niż w przypadku wystąpienia objawów grypy, to nie należy go lekceważyć. W razie podejrzenia infekcji warto wykonać domowy test na obecność wirusów, który może wykryć zakażenie nawet bez towarzyszących mu dolegliwości.
Objawy grypy typu A
Wirus grypy typu A odpowiada za ok. 75% zachorowań. Przez pewien czas panowało przekonanie, że ten wariant patogenu wywołuje poważniejsze i bardziej nasilone dolegliwości, jednak obecnie badania wskazują, że oba najpopularniejsze typy wirusa mają podobną chorobowość.
Objawy grypy typu A pojawiają się szybko – maksymalnie 4 dni od zakażenia. Utrzymują się ok. 7 dni, jednak suchy kaszel może pozostać jeszcze przez kilka tygodni po ustąpieniu choroby. Ten typ grypy dominuje na początku sezonu chorobowego.
Objawy grypy typu B
Wirus grypy typu B rozprzestrzenia się nieco wolniej, dlatego odpowiada za 25% zachorowań. Nie oznacza to, że jest mniej niebezpieczny – wywołuje objawy o podobnym nasileniu i ma zbliżoną do poprzednika śmiertelność. Jest też bardziej powszechny u dzieci.
Objawy grypy typu A i B są analogiczne, a przebieg choroby jest podobny niezależnie od tego, która forma patogenu ją wywołała. Zachorowania na grypę typu B dominują późną zimą i wiosną.
Pierwsze objawy grypy
Objawy grypy u dorosłych i dzieci pojawiają się nagle i od razu są mocno nasilone, więc pierwsze dni choroby przebiegają zwykle najciężej. Na początku odczuwamy zwykle gwałtowne uczucie rozbicia i osłabienie, nawet bez wcześniejszych zwiastunów zakażenia. Następnie szybko pojawia się gorączka, ból mięśni i stawów oraz męczący, suchy kaszel.
U dziecka symptomy ze strony układu oddechowego mogą nadejść później. Ponieważ organizm malucha ma nieco inną budowę niż osoby dorosłej, wirus często w pierwszej kolejności atakuje przewód pokarmowy – stąd wspomniane wcześniej objawy grypy jelitowej, które towarzyszą klasycznej grypie.
W przypadku biegunki warto pamiętać o odpowiednim nawodnieniu pacjenta. Wspomagająco można zastosować probiotyki, zawierające np. Saccharomyces boulardi, które mogą zmniejszyć częstotliwość i skrócić czas trwania biegunki.
Objawy grypy żołądkowej
Grypa żołądkowa to potoczne określenie dla ostrego zakażenia przewodu pokarmowego. Patogeny, które mogą je wywołać, to:
- rotawirusy,
- bakterie: Escherichia coli, Salmonella, Campylobacter,
- pasożyty, np. Giardia lamblia.
Objawy grypy żołądkowej dotyczą głównie przewodu pokarmowego i pojawiają się zwykle do 3. dni po kontakcie z wirusem. Należą do nich biegunka, bóle brzucha, brak apetytu oraz nudności i wymioty. Czasem dodatkowo rozwijają się też objawy ogólne:
- gorączka,
- zmęczenie,
- dreszcze,
- bóle głowy.
Powikłania po grypie – jakie objawy powinny zaniepokoić?
Powikłania grypy o lekkim lub umiarkowanym nasileniu pojawiają się u wielu pacjentów, jednak na ich ciężki przebieg narażone są w szczególności:
- osoby starsze powyżej 65. roku życia,
- dzieci poniżej 5. roku życia,
- kobiety ciężarne (zwłaszcza w II i III trymestrze ciąży),
- osoby z nadwagą i otyłością,
- osoby cierpiące na choroby przewlekłe, wśród których znajdują się choroby układu krążenia, płuc, cukrzyca oraz niedobory odporności (np. wirus HIV).
Wśród najczęściej pojawiających się powikłań grypy należy wyróżnić:
- zapalenie oskrzeli (zwłaszcza u niemowląt i małych dzieci),
- wtórne bakteryjne zapalenie płuc lub tzw. grypowe zapalenie płuc wywołane bakteriami z rodzaju Haemophilus influenzae, Streptococcus pneumoniae lub Staphylococcus aureus,
- zapalenie ucha środkowego,
- zaostrzenie występujących chorób przewlekłych, zwłaszcza astmy oskrzelowej, obturacyjnej choroby płuc i chorób układu krążenia,
- zapalenie mięśnia sercowego,
- niewydolność serca i chorobę niedokrwienną serca,
- zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych,
- anginę,
- zapalenie mięśni, nerek, nerwów obwodowych,
- encefalopatie,
- poprzeczne zapalenie rdzenia kręgowego,
- niewydolność wielonarządową – występuje rzadko.
Tak szeroki wykaz poważnych dolegliwości spowodowanych chorobą sprawia, że objawy grypy nie powinny być ignorowane. Osoby zmagające się z grypą powinny porzucić codzienne obowiązki na rzecz odpoczynku. Zalecana jest duża ilość snu, przyjmowanie pokaźnej ilości płynów oraz, o ile to możliwe, izolacja osoby chorej od otoczenia. Leczenie grypy uzależnione jest od ciężkości objawów. Jeśli są dokuczliwe i trwają dłużej niż 5-7 dni, należy skonsultować się z lekarzem.
Powikłania po grypie u dzieci
Najbardziej narażone na powikłania po grypie są dzieci do 5. roku życia. Ponadto maluchy, które nie ukończyły 2 lat, mają najwyższe ryzyko wystąpienia ciężkiego wirusowego zapalenia płuc z niewydolnością oddechową.
Oprócz tego częste powikłania po grypie u dzieci to także:
- zapalenie ucha środkowego,
- ciężkie zapalenie płuc i oskrzeli,
- zapalenie zatok obocznych nosa.
Źródła:
- Szymczuk E., Woźniak-Kosek A., Grypa, Lekarz Wojskowy, 2019, 97(4), s. 357-365
- Kałucka, S. (2020). Grypa – etiologia, epidemiologia, prewencja i leczenie w 2020 roku. Geriatria, (14): 107-117.
- Zuchowski, A. & Nowicka-Zuchowska, A. (2019). Leczenie przeziębienia i grypy u dzieci. Lek w Polsce, 29(11/12’19): 23-27.
- Influenza (flu) https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/flu/symptoms-causes/syc-20351719 [dostęp 12.02.2025].
* Dzięki obecności witaminy D, która pomaga w prawidłowym funkcjonowaniu układu odpornościowego.