Jakie ćwiczenia przy neuropatii? Tak powinna wyglądać rehabilitacja przy polineuropatii

• Polineuropatia to schorzenie uszkadzające nerwy obwodowe, objawiające się m.in. bólem, mrowieniem, osłabieniem mięśni i zaburzeniami równowagi.
• Przyczyny neuropatii obwodowej to m.in.: cukrzyca, nadużywanie alkoholu, niedobory witamin, infekcje czy choroby autoimmunologiczne.
• Leczenie neuropatii obejmuje farmakoterapię, suplementację witamin z grupy B oraz rehabilitację.
• Rehabilitacja obejmująca ćwiczenia wzmacniające, sensoryczne i poprawiające równowagę jest kluczowa w poprawie jakości życia pacjentów z neuropatią.
• Fizjoterapia stosowana w polineuropatii obejmuje m.in. masaże, elektroterapię, mobilizację nerwów i hydroterapię.
• Ćwiczenia na polineuropatię pomagają pacjentom zachować niezależność i ułatwiają wykonywanie codziennych czynności, dlatego są jednym z najważniejszych elementów leczenia.

Nuclistim

Szukaj stacjonarnie

Szukaj online

Nuclistim wspiera prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego. Dzięki wysokiej zawartości składników aktywnych wspomaga regenerację, odbudowę i ochronę neuronów.

Dowiedz się więcej

Suplement diety

Przed użyciem zapoznaj się z ulotką, która zawiera wskazania, przeciwwskazania, dane dotyczące działań niepożądanych i dawkowanie oraz informacje dotyczące stosowania, bądź skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą.

reklama

Polineuropatia – co to za choroba?

– Polineuropatia to schorzenie, którego objawy wskazują na uszkodzenie wielu nerwów w organizmie. Często termin polineuropatia zastępowany jest ogólnym pojęciem neuropatia, które również wskazuje na stan uszkodzenia nerwów, jednak nie określa ilości komórek nerwowych, jakie zostały nim objęte (mononeuropatia – jeden nerw, polineuropatia – kilka nerwów) – wyjaśnia na Zdrowych Rozwiązaniach farmaceutka Katarzyna Pietroń.

Neuropatia obwodowa może wpływać na nerwy kontrolujące wiele różnych narządów, dlatego objawy są bardzo zróżnicowane. Różnią się w zależności od przyczyny choroby oraz jej rodzaju (np. neuropatia ruchowa, neuropatia autonomiczna). Objawy obejmują m.in.: 

• objawy sensoryczne (np. mrowienie i drętwienie),
• osłabienie i zanik mięśni,
• skurcze mięśni,
• utratę odruchów ścięgnistych,
• piekący lub przeszywający ból,
• problemy z utrzymywaniem równowagi i chodzeniem,
• zmiany w sterowaniu funkcjami automatycznymi, takimi jak trawienie, ciśnienie krwi i kontrola temperatury (w przypadku neuropatii autonomicznej).

Jakie są przyczyny polineuropatii?

Neuropatia obwodowa może mieć wiele przyczyn, do najczęstszych z nich należą: 

• cukrzyca,
• czynniki genetyczne i środowiskowe,
• niedobory witamin z grupy B,
• nadużywanie alkoholu,
• choroby autoimmunologiczne,
• przewlekłe choroby nerek,
• choroby nowotworowe,
• infekcje bakteryjne lub wirusowe wywołujące wirusowe zapalenie wątroby typu B lub C, boreliozę, półpaśca.

Neuropatia po chemioterapii

Uszkodzenie nerwów może być skutkiem ubocznym leczenia onkologicznego. Wówczas mówimy o neuropatii po chemioterapii. Niestety stanowi ona poważny problem w leczeniu nowotworów, ponieważ jest czynnikiem ograniczającym dawkę chemioterapii i ma poważny i trwały wpływ na jakość życia pacjentów. 

Leczenie polineuropatii u osób chorujących na raka obejmuje leczenie farmakologiczne (m.in. podawanie leków łagodzących bóle neuropatyczne, w tym antydepresantów, leków przeciwdrgawkowych), fizjoterapię, terapie uzupełniające oraz modyfikację schematu chemioterapii.

Leczenie polineuropatii

Leczenie polineuropatii zależy od jej przyczyny, stopnia zaawansowania oraz objawów występujących u pacjenta.

Polineuropatia – leczenie farmakologiczne

Leczenie farmakologiczne polineuropatii koncentruje się na łagodzeniu objawów oraz – w miarę możliwości – eliminowaniu przyczyny choroby (np. odstawieniu alkoholu czy zadbaniu o prawidłowy poziom glukozy w przypadku cukrzycy). Stosowane są leki przeciwbólowe, przeciwdrgawkowe oraz antydepresanty, które pomagają w kontrolowaniu bólu neuropatycznego – dobór leków zależy od występujących dolegliwości, a kontrolę nad tym powinien sprawować lekarz.  

Suplementacja i odżywianie przy neuropatii obwodowej

​Odpowiednia dieta i suplementacja odgrywają ważną rolę w leczeniu neuropatii obwodowej. Niedobory witamin z grupy B, zwłaszcza B₁ (tiaminy), B₆ (pirydoksyny) i B₁₂ (kobalaminy), mogą przyczyniać się do uszkodzenia nerwów, dlatego zaleca się spożywanie produktów bogatych w te witaminy lub ich suplementację.

• Witamina B₁ jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego. Jej niedobór może prowadzić do degeneracji nerwów. 
• Witamina B₆ wspiera syntezę neuroprzekaźników. Jej nadmiar lub niedobór może powodować objawy neuropatii. 
• Witamina B₁₂ bierze udział produkcji mieliny, ochronnej osłony nerwów. Jej niedobór może prowadzić do uszkodzenia nerwów i zaburzeń neurologicznych.

Poza witaminami z grupy B pomocny będzie kwas alfa-liponowy, silny antyoksydant, który wykazuje potencjał w redukcji bólu neuropatycznego i poprawie funkcji nerwów, szczególnie u osób z neuropatią cukrzycową.

Axodal

Szukaj stacjonarnie

Zapewnia kompleksowe wsparcie obwodowego układu nerwowego. Zawiera innowacyjne składniki: acetylo-L-karnitynę i TetraSOD® oraz kwas alfa-liponowy i olej z wiesiołka standaryzo...

Dowiedz się więcej

Suplement diety

Przed użyciem zapoznaj się z ulotką, która zawiera wskazania, przeciwwskazania, dane dotyczące działań niepożądanych i dawkowanie oraz informacje dotyczące stosowania, bądź skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą.

reklama

Polineuropatia rehabilitacja

– Ból nie jest jedynym problemem pacjentów z polineuropatią. Leki są ważne, ponieważ często przynoszą natychmiastową ulgę, jednak ogromny wpływ na jakość życia ma rehabilitacja. Pacjenci z tym schorzeniem powinni regularnie podejmować różnorodne aktywności fizyczne, aby spowolnić procesy degeneracyjne nerwów – wyjaśnia dr n. med. i n. o zdr. Kajetan Konecki. 

Zabiegi fizjoterapeutyczne oraz ćwiczenia pomagają pacjentom zachować niezależność i ułatwiają wykonywanie codziennych czynności poprzez: 

• utrzymanie lub zwiększenie siły mięśni,
• zapobieganie skracaniu się mięśni,
• poprawę równowagi oraz koordynacji,
• zmniejszenie bólu i napięcia mięśniowego.

Ponadto regularnie wykonywane ćwiczenia fizyczne wspomagają regenerację nerwów, poprawiają krążenie i zapobiegają dalszemu osłabieniu mięśni. Interwencję fizjoterapeutyczną stosuje się również u osób z neuropatią obwodową wywołaną chemioterapią.

Polineuropatia fizjoterapia

Zabiegi w ramach fizjoterapii przy polineuropatii dobiera się na podstawie objawów, ogólnego stanu zdrowia pacjenta oraz celów terapii.

Masaż tkanek miękkich

Jest jedną z podstawowych technik stosowanych w rehabilitacji polineuropatii. Poprzez odpowiednie manipulacje tkanek miękkich, masaż poprawia krążenie krwi, redukuje napięcie mięśniowe oraz łagodzi ból. Regularne sesje masażu mogą również wspierać regenerację uszkodzonych nerwów oraz zwiększać elastyczność mięśni, co ułatwia wykonywanie codziennych czynności.

Elektroterapia

Wykorzystuje impulsy elektryczne do stymulacji nerwów i mięśni. Metoda ta może pomóc w redukcji bólu, poprawie czucia oraz zwiększeniu siły mięśniowej u pacjentów z polineuropatią. Elektrostymulacja jest szczególnie skuteczna w przypadku osłabienia mięśniowego, ponieważ aktywuje mięśnie do pracy, nawet gdy pacjent ma trudności z samodzielnym ich uruchomieniem.​

Mobilizacja nerwów

To technika manualna mająca na celu przywrócenie prawidłowej ruchomości struktur nerwowych. Poprzez delikatne, kontrolowane ruchy, fizjoterapeuta pomaga w uwolnieniu nerwów z ewentualnych ucisków czy zrostów, co może prowadzić do zmniejszenia bólu oraz poprawy funkcji nerwowych.

Hydroterapia

Badania wykazują, że stosowanie zabiegów hydroterapeutycznych (wykorzystujących właściwości mechaniczne, chemiczne oraz termiczne wody) może prowadzić do zmniejszenia dolegliwości bólowych oraz poprawy funkcji nerwów obwodowych.

Wprowadzenie urządzeń wspomagających

Fizjoterapeuta może też zalecić stosowanie odpowiednich urządzeń wspomagających, takich jak np. pomoce do chodzenia (laski, balkonik), ortezy, szyny czy odzież uciskowa.

Polineuropatia ćwiczenia

Jakie ćwiczenia przy neuropatii mogą przynieść dobre efekty? Skuteczny plan aktywności fizycznej powinien obejmować różnorodne formy treningu – od ćwiczeń zwiększających siłę mięśni po trening czucia głębokiego. Poniżej przedstawione zostały rodzaje ćwiczeń i aktywności, które warto wprowadzić w przypadku neuropatii.

• Ćwiczenia wzmacniające – wykonywane z lekkimi ciężarami, taśmami oporowymi lub masą własnego ciała, mające na celu odbudowę osłabionych mięśni.
• Ćwiczenia sensoryczne – ze względu na zaburzenia czucia w kończynach, pacjenci z polineuropatią powinni wykonywać ćwiczenia stymulujące receptory czuciowe. Chodzenie boso po różnych powierzchniach (np. piasku, macie sensorycznej), masaż stóp piłeczką czy manipulowanie przedmiotami o różnej fakturze mogą poprawić zdolność odbierania bodźców.
• Reedukacja chodu – zaburzenia równowagi i koordynacji mogą prowadzić do trudności w chodzeniu. Ćwiczenia chodu obejmują naukę prawidłowego stawiania stóp, zmianę tempa kroku oraz stabilizację postawy. Pomocne mogą być także ćwiczenia z kijkami nordic walking lub poruszanie się po wyznaczonym torze z przeszkodami.
• Ćwiczenia rozciągające – pomagają zapobiegać przykurczom i utrzymać elastyczności mięśni. Wskazane są delikatne ćwiczenia rozciągające kończyn dolnych i górnych (np. skłony w siadzie, rozciąganie łydek przy ścianie czy powolne ruchy stóp w różnych kierunkach).
• Trening propriocepcji – ćwiczenia propriocepcyjne pomagają poprawić świadomość ciała w przestrzeni i stabilizację. Można do nich zaliczyć stanie na jednej nodze, balansowanie na poduszce sensorycznej lub ćwiczenia z zamkniętymi oczami, które zwiększają kontrolę ruchów i zmniejszają ryzyko upadków.
• Aktywności aerobowe – ćwiczenia o niskiej intensywności, takie jak pływanie, jazda na rowerze stacjonarnym czy marsz, poprawiają krążenie i ogólną kondycję fizyczną, nie obciążając nadmiernie osłabionych mięśni i stawów. Regularna aktywność aerobowa wspomaga regenerację nerwów i wpływa pozytywnie na samopoczucie pacjentów.

Polineuropatia a kręgosłup

Zaburzenia nerwów obwodowych w polineuropatii mogą prowadzić do zmian w postawie ciała oraz problemów z kręgosłupem. Osłabienie mięśni, zwłaszcza w obrębie tułowia, może skutkować niewłaściwym obciążeniem kręgosłupa, co z kolei prowadzi do bólu i dyskomfortu. Dlatego ważne jest, aby program rehabilitacji uwzględniał ćwiczenia wzmacniające mięśnie posturalne oraz poprawiające stabilizację kręgosłupa.

Źródła:

1. Wójcik, G. (2016). Hydroterapia jako metoda wspomagająca leczenie bólu neuropatycznego w przebiegu cukrzycy – doniesienia wstępne [Hydrotherapy as a treatment method of supporting neuropathic pain in diabetes – preliminary report]. ResearchGate. https://www.researchgate.net/publication/299623993
2. Bernetti A, Agostini F, de Sire A, Mangone M, Tognolo L, Di Cesare A, Ruiu P, Paolucci T, Invernizzi M, Paoloni M. Neuropathic Pain and Rehabilitation: A Systematic Review of International Guidelines. Diagnostics (Basel). 2021 Jan 5;11(1):74. doi: 10.3390/diagnostics11010074. PMID: 33466426; PMCID: PMC7824970.
3. Jesson T, Runge N, Schmid AB. Physiotherapy for people with painful peripheral neuropathies: a narrative review of its efficacy and safety. Pain Rep. 2020 Sep 23;5(5):e834. doi: 10.1097/PR9.0000000000000834. PMID: 33490836; PMCID: PMC7808681.
4. Peripheral Neuropathy Physiotherapy | activeability.com.au https://activeability.com.au/physiotherapy/peripheral-neuropathy-physiotherapy/
5. Geng C., Wolkin A. E., Can physical therapy help treat neuropathy? | medicalnewstoday.com https://www.medicalnewstoday.com/articles/physical-therapy-for-neuropathy.