- Większość przypadków przeziębienia przebiega skąpoobjawowo, a powikłania po chorobie należą do rzadkości.
- Najczęstsze powikłania po niewyleczonym przeziębieniu to zapalenie ucha środkowego, zatok oraz płuc.
- Do grupy osób zagrożonych rozwojem powikłań po przeziębieniu należą dzieci, seniorzy, a także osoby zmagające się z niektórymi chorobami przewlekłymi.
- Powikłania po przeziębieniu to nie wszystko! Komplikacje zdrowotne mogą się pojawić również po przechorowaniu grypy, koronawirusa, ospy czy mononukleozy.
Czym jest przeziębienie?
Ból gardła i kaszel? Zatkany nos? Większość z nas utożsamia te objawy z przeziębieniem. Warto pamiętać, że przeziębienie nie jest jednak konkretną jednostką chorobową, a tradycyjnym określeniem na łagodną, samoograniczającą się infekcję górnych dróg oddechowych1. U dorosłych trwa ona zwykle 5-7 dni, podczas gdy u dzieci jej symptomy mogą utrzymywać się nawet do 14 dni.
Przeziębienie jest chorobą wirusową o zróżnicowanej etiologii. Za najczęstszą przyczynę zachorowań uznaje się:
- rinowirusy – odpowiadają za co najmniej 50% przeziębień u dorosłych i dzieci;
- adenowirusy;
- koronawirusy;
- wirus RSV;
- wirusy Coxsackie;
- wirusy grypy i paragrypy1.
Niewyleczone przeziębienie – powikłania
Przeziębienie jest infekcją łagodną i samoograniczającą się, nie wymaga zatem specjalistycznego leczenia. Powikłania po przeziębieniu nie zdarzają się często i mogą być związane z aktywnością wirusa lub nadkażeniem bakteryjnym. Wśród najczęściej wymienianych komplikacji przeziębienia wymienia się: zapalenie ucha środkowego i zapalenie zatok, rzadziej zapalenie płuc.
Zapalenie zatok
Zapalenie zatok przynosowych to powikłanie przeziębienia, które często pojawia się w przypadkach przedłużającego się nieżytu nosa. Gromadząca się wydzielina oraz obrzęk błony śluzowej zaburzają drożność zatok przynosowych, co sprzyja rozwojowi stanu zapalnego. Jak rozpoznać zapalenie zatok? O schorzeniu świadczą takie objawy jak:
- uczucie bólu lub ucisku w obrębie czoła i policzków;
- ból nasilający się podczas pochylania głowy;
- wydzielina z nosa;
- pogorszenie węchu.
Zdecydowana większość przypadków zapalenia zatok mija samoistnie w ciągu kilku dni i nie wymaga specjalistycznego leczenia. Zaostrzenie objawów infekcji bądź jej przedłużanie się może świadczyć o nadkażeniu bakteryjnym, co stanowi przesłankę do konsultacji u lekarza.
Zapalenie ucha
Zapalenie ucha, szczególnie ucha środkowego, to powikłanie, które dotyczy zarówno dzieci, jak i dorosłych. Schorzenie to rozwija się na skutek przedostania się drobnoustrojów z nosogardła przez trąbkę słuchową do jamy bębenkowej. To powikłanie przeziębienia może objawiać się:
- bólem ucha;
- upośledzeniem słuchu;
- ropnym wyciekiem z ucha.
Nieleczone zapalenie ucha środkowego może prowadzić do poważnych komplikacji zdrowotnych. W przypadku wystąpienia objawów tej choroby wskazana jest konsultacja lekarska i wdrożenie odpowiednio dobranego leczenia.
Kaszel i zapalenie płuc
Kaszel to częsty objaw przeziębienia, który zwykle ustępuje w ciągu kilku dni. W niektórych przypadkach kaszel może się jednak utrzymywać dłużej, co jest związane z procesem regeneracji błony śluzowej dróg oddechowych. Uporczywy kaszel może utrzymywać się przez kilka tygodni, być suchy lub produktywny, przy czym często nasila się w nocy.
W rzadkich przypadkach przewlekający się kaszel może wskazywać na rozwój zapalenia płuc. Jeśli kaszel utrzymuje się przez kilka tygodni i towarzyszy mu duszność lub gorączka, wskazana jest konsultacja lekarska.
Powikłania po przeziębieniu u dzieci
Przebieg przeziębienia u dzieci jest nieco inny, niż ma to miejsce w przypadku dorosłych. Infekcja nie tylko trwa dłużej, ale jej objawy często są też bardziej nasilone.
Powikłania po przeziębieniu u dzieci występują dość rzadko, jednak mogą zostać przeoczone, zwłaszcza u młodszych dzieci, które mają problemy ze wskazaniem dolegliwości. Właśnie dlatego rodzice powinni być szczególnie czujni na każdą zmianę zachowania dziecka w trakcie i po infekcji. Każdą wątpliwość warto skonsultować z lekarzem pediatrą.
Naturalne składniki wspomagające odporność. Siła trzech ekstraktów roślinnych: z czarnego bzu, traganka i aronii oraz witaminy C.
Powikłania po chorobie
Powikłania przeziębienia zdarzają się dość rzadko i zwykle nie stanowią zagrożenia dla zdrowia czy życia. Nie należy jednak zapominać, że negatywne konsekwencje zdrowotne mogą nieść za sobą takie inne choroby zakaźne, w tym grypa, COVID-19, ospa czy mononukleoza.
Powikłania po grypie
Według danych epidemiologicznych NIZP-PZH w ostatnim obserwowanym sezonie grypowym 2022/2023 zanotowano ponad 5 milionów przypadków zachorowań lub podejrzeń zachorowań na grypę2.
Choć schorzenie to często przebiega łagodnie, a nawet bezobjawowo, powikłania po grypie nie należą do rzadkości i mogą mieć poważne konsekwencje zdrowotne. Ryzyko ich wystąpienia jest największe wśród małych dzieci, seniorów i osób chorujących przewlekle.
Do powikłań grypy zalicza się między innymi:
- zapalenie płuc lub zapalenie oskrzeli;
- zapalenie ucha środkowego;
- zapalenie mięśnia sercowego;
- zapalenie osierdzia;
- zapalenie mózgu i rdzenia kręgowego;
- zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych;
- ogniskowe zaburzenia neurologiczne;
- zespół Guillaina-Barrégo, czyli autoimmunologiczne uszkodzenie nerwów;
- zespół Reye’a, czyli uszkodzenie mózgu z niewydolnością wątroby3.
Warto pamiętać, że profilaktyka grypy obejmuje nie tylko przestrzeganie zasad higieny, takich jak częste mycie rąk i unikanie kontaktu z osobami chorymi, ale również regularne szczepienia.
Szczepienia przeciwko grypie są szczególnie zalecane dla osób z grup podwyższonego ryzyka. Stanowią one skuteczną metodę zapobiegania zarówno samej chorobie, jak i jej powikłaniom.
Jakie powikłania po koronawirusie?
Infekcja wirusem SARS-CoV-2 jest obecnie jedną z powszechniejszych chorób zakaźnych, tuż obok grypy i przeziębienia. Powikłania po przebytym covidzie zwykle dotyczą układu oddechowego, nerwowego, hematologicznego oraz układu sercowo-naczyniowego.
Do obserwowanych komplikacji po przebyciu infekcji koronawirusowej zalicza się:
- zmiany włókniste w tkance płucnej;
- ostrą niewydolność oddechową;
- zatorowość płucną;
- utratę zmysły zapachu i/lub smaku;
- zaburzenia rytmu serca;
- zapalenie mózgu;
- zespół Guillaina-Barrégo4.
Podobnie jak w przypadku grypy, najlepszą formą profilaktyki COVID-19 jest szczepienie ochronne. Pozwala ono zmniejszyć ryzyko zachorowania na chorobę, jak i rozwoju groźnych dla zdrowia powikłań.
Przeziębienie ospy – powikłania
Ospa wietrzna, najczęściej kojarzona z niegroźną infekcją wieku dziecięcego, nie zawsze przebiega łagodnie. Komplikacje zagrażają głównie noworodkom, kobietom ciężarnym oraz dorosłym z upośledzeniem odporności.
Powikłania po przeziębieniu ospy obejmują między innymi:
- wtórne bakteryjne zakażenie skóry i tkanki podskórnej;
- trwałe uszkodzenie rogówki oka i zaburzenia widzenia;
- zapalenie móżdżku;
- zapalenie mózgu i opon mózgowo-rdzeniowych;
- pierwotne ospowe zapalenie płuc;
- zapalenie wątroby.
Aby zminimalizować ryzyko powikłań, ważne jest unikanie rozdrapywania zmian skórnych oraz dbanie o higienę. W razie zaostrzenia objawów zaleca się konsultację z lekarzem.
Powikłania po przebytej mononukleozie
Mononukleoza zakaźna, wywołana przez wirus Epsteina-Barr (EBV), zwykle charakteryzuje się łagodnym przebiegiem. Powikłania po przebytej mononukleozie obserwuje się rzadko, choć mogą mieć one ciężki przebieg. Do najczęściej opisywanych powikłań zalicza się wtórne zakażenia bakteryjne układu oddechowego, a także obturację dróg oddechowych przez powiększone węzły chłonne. Najbardziej niebezpiecznym powikłaniem mononukleozy jest pęknięcie śledziony, dlatego chorym osobom zaleca się odpowiedni odpoczynek i powstrzymywanie się od nadmiernego wysiłku fizycznego.
Źródła:
- Eccles R. Common cold. Front Allergy. 2023;4:1224988. Published 2023 Jun 22.
- Meldunki epidemiologiczne „Zachorowania i podejrzenia zachorowań na grypę w Polsce” http://wwwold.pzh.gov.pl/oldpage/epimeld/grypa/index.htm, [dostęp: 06.01.2025].
- Rothberg MB, Haessler SD, Brown RB. Complications of viral influenza. Am J Med. 2008;121(4):258-264.
- Chowdhury, P., Bhattacharya, S., Gogoi, B., Veeranna, R. P., & Kumar, S. (2022). An Update on Complications Associated with SARS-CoV-2 Infection and COVID-19 Vaccination. Vaccines, 10(10), 1639.