Dlaczego nawilżenie oczu jest tak ważne?
Narząd wzroku jest jednym z najważniejszych zmysłów, a do prawidłowego funkcjonowania potrzebuje właściwego nawilżenia. W warunkach fizjologicznych na powierzchni oka znajduje się tzw. film łzowy, który zapewnia komfort i utrzymuje stały poziom nawodnienia. Ma on grubość sięgającą do ok. 10 mikrometrów i składa się z trzech warstw: lipidowej, wodnej i śluzowej.
Warstwowa budowa filmu łzowego pozwala na:
- zapobieganie wysychaniu łez;
- magazynowanie tlenu;
- zmniejszenie ryzyka infekcji bakteryjnych.
Okazuje się, że ponad połowa Polaków ma problemy (okresowe lub permanentne) z optymalnym nawilżeniem oczu. Przyczyn może być wiele, w tym długi czas pracy przed ekranem komputera, „za kółkiem” samochodu, alergie (zwłaszcza wczesną wiosną) i zanieczyszczenie środowiska. Te czynniki mogą powodować nieprawidłowości w strukturze filmu łzowego, a zwłaszcza warstwy wodnej. Parowanie wody powoduje uczucie suchości, pieczenia, zaczerwienienie, a w dalszej perspektywie grozi rozwojem stanu zapalnego, który wymaga wdrożenia specjalistycznego leczenia.
Zespół suchego oka
Termin „zespół suchego oka” odnosi się do schorzenia, które związane jest z niedostatecznym nawilżeniem gałki ocznej. Przyczyn jego rozwoju może być wiele, w tym choroby przewlekłe lub autoimmunologiczne, noszenie soczewek kontaktowych, zmiany hormonalne, ekspozycja na smog i alergeny środowiskowe, długotrwała praca przed ekranem i stosowanie niektórych leków, w tym środków antykoncepcyjnych.
Zespół suchego oka często pojawia się u osób ok. 60 roku życia, co jest związane z naturalnym zanikiem gruczołu łzowego.
Objawami zespołu suchego oka są:
- przekrwienie spojówek,
- uczucie „piasku w oczach” lub obecności ciała obcego,
- pogorszenie widzenia,
- łatwiejsza męczliwość oczu,
- nadmierne łzawienie,
- uczucie pieczenia oczu.
Jakie są konsekwencje bagatelizowania objawów zespołu suchego oka? Na skutek niedostatecznego nawilżenia oczu stają się one mniej odporne na działanie czynników zewnętrznych. Szczególnie niebezpieczne są infekcje bakteryjne. Chorobotwórcze patogeny mogą wniknąć do rogówki i stać się przyczyną rozwoju stanów zapalnych.
Czynniki szkodliwe dla oczu
Istnieje szereg czynników, które wpływają negatywnie na stan filmu łzowego gałek ocznych. Zaliczają się do nich m.in.:
- alergeny – w tym roztocze kurzu domowego, pyłki traw, drzew i innych roślin, sierść zwierząt itp.,
- długa praca przed ekranem komputera,
- nadmierna ekspozycja na promieniowanie słoneczne,
- przebywanie w klimatyzowanych lub ogrzewanych pomieszczeniach,
- smog – szkodliwe mikrocząsteczki mogą powodować stany zapalne,
- noszenie soczewek kontaktowych,
- niektóre choroby metaboliczne, w tym cukrzyca,
- palenie papierosów, a nawet samo przebywanie w zadymionych pomieszczeniach,
- stosowanie niektórych leków.
Najlepszym sposobem na uniknięcie objawów zespołu suchego oka jest ograniczenie ekspozycji na czynnik, który przyczynił się do jego rozwoju. Nie zawsze jednak jest to możliwe. W związku z tym warto pamiętać o regularnym stosowaniu kropli do oczu, które przywracają optymalne nawilżenie i tym samym wzmacniają ich warstwę ochronną.
Jak działają krople do oczu?
Krople do oczu to wygodne w stosowaniu produkty, które działają wielokierunkowo. Wystarczy podać je bezpośrednio do worka spojówkowego, aby zwiększyć komfort widzenia nawet w niesprzyjających warunkach.
Zalety korzystania z kropel do oczu to:
- zwiększenie nawilżenia na powierzchni gałki ocznej,
- pomoc w usunięciu drobnych zanieczyszczeń z powierzchni oka,
- poprawa stabilności filmu łzowego,
- zwiększenie zdolności regeneracyjnych komórek nabłonka oka.
Krople do oczu można stosować nie tylko w przypadku zespołu suchego oka, ale również podczas pojawienia się stanów alergicznych, zapalnych, po zabiegach okulistycznych, a także w każdych warunkach, które narażają narząd wzroku na nadmierne wysychanie.
Na rynku dostępnych jest jednak wiele rodzajów kropel do oczu. Co powinno znajdować się w ich składzie, żebyśmy mieli pewność ich skutecznego działania? Czym kierować się podczas wyboru kropel do oczu?
Jakich składników szukać w kroplach do oczu?
Większość kropli do oczu dostępnych na rynku farmaceutycznym można zakupić bez konieczności okazywania recepty. Substancje aktywne w nich zawarte mają zdolności do długotrwałego nawilżenia i ochrony oka.
Nawilżające krople do oczu powinny mieć w swoim składzie co najmniej jedną z wymienionych niżej substancji:
- kwas hialuronowy – stanowi naturalny składnik struktury oka, zwiększający stopień jego nawilżenia,
- dekspantenol – przyczynia się do zwiększenia zdolności regeneracyjnych gałki ocznej i zatrzymuje wodę na ich powierzchni,
- pochodne celulozy (np. hypromeloza) – normalizują osmolarność na powierzchni oka,
- ektoina – odpowiada za stabilizację poszczególnych warstw filmu łzowego, łagodzi podrażnienia i stany zapalne,
- trehaloza – poza działaniem nawilżającym wykazuje właściwości antyoksydacyjne.
W składzie kropli do oczu nie powinno zabraknąć witamin i elektrolitów. Korzystnie na narząd wzroku działają witaminy z grupy C, A i E oraz inne antyoksydanty, które obecne są przede wszystkim w wyciągach z roślin np. aloesu lub borówki. Czasami w składzie tych preparatów znaleźć można ekstrakty o działaniu łagodzącym np. ze świetlika lub rumianku.
W kroplach przeciwalergicznych szukać należy przede wszystkim substancji o działaniu przeciwzapalnym i nawilżającym. Rekomendowana jest ektoina i chlorowodorek tetryzoliny, ponieważ zmniejszają obrzęki i przekrwienia.
Warto zadbać o to, aby krople do oczu nie miały w składzie konserwantów (ponieważ mogą one powodować reakcje alergiczne). Tego rodzaju produkty mogą być stosowane nieco dłużej, ponieważ ryzyko podrażnień jest wówczas minimalne. Jest to szczególnie ważne, gdy krople do oczu aplikuje się nawet do kilku razy dziennie.
Źródła:
- A. Kluk i M. Sznitowska. Substancja pomocnicze w lekach do oczu, “Farm Pol”, nr 8, 2010.
- J. Czajkowski i R. Grabowski. Ochrona przed niekorzystnym działaniem smogu na oczy. “Ophthatherapy”, nr 1, 2019.
- A. Mikita, Preparaty złożone z kwasem hialuronowym w terapii zespołu suchego oka. “Ophthatherapy”, nr 2, 2015.
- R. Kasperek-Nowakiewicz, Formy farmaceutyczne leków podawanych do oczu, “Aptekarz Polski”, 2020.