Lipa – co warto o niej wiedzieć?
Lipa rośnie w klimacie umiarkowanym na półkuli północnej – spotkać można je więc na terenie całej Polski. Roślina jest długowieczna, może żyć nawet 1000 lat. W Polsce rośnie ok. 30 gatunków lipy (z czego dwa dziko).
Lipy poznać można po wysokim pniu, sięgającym nawet 40 metrów oraz rozłożystych konarach i kwiatach. Te ostatnie pojawiają się na przełomie czerwca i lipca, mają piękny zapach, są białe, drobne i miododajne. Ze względu na swoje właściwości są zbierane na początku kwitnienia, koniecznie przy suchej i słonecznej pogodzie. Zebrane kwiaty lipy suszy się w przewiewnym miejscu lub w specjalnej suszarce.
Jakie substancje zawierają kwiaty lipy?
Kwiatostan lipy zawiera wiele cennych dla organizmu substancji. Do tych najważniejszych zalicza się: flawonoidy, fitosterole, śluzy i garbniki, a także kwasy organiczne, sole mineralne, witaminę C i PP.
Jak i gdzie wykorzystuje się lipę?
Lipa ma szerokie zastosowanie zarówno w medycynie, jak i w dziedzinach pokrewnych. Z jej właściwości szeroko korzysta m.in. kosmetyka. Sięga ona chociażby po napary lipowe, które uelastyczniają i nawilżają skórę. Lipa, jako środek przeciwzapalny, antyseptyczny, nawilżający i osłaniający jest również stosowana przy pielęgnacji skóry suchej i z trądzikiem, do niwelowania worków pod oczami oraz jako preparat do włosów i skóry głowy dotkniętej łupieżem. Kwiaty lipy wykorzystać można również w kuchni. Sprawdzają się jako dodatek do sałatki, głównie tej pomidorowo-ogórkowej. Kwiaty można doprawić oliwą, solą i pieprzem. Potrawom dodają słodkawego smaku.
W jakich preparatach medycznych można odnaleźć kwiaty lipy?
Kwiaty lipy od lat wykorzystywane są w medycynie ludowej, a także w konwencjonalnej. Roślina ta pojawia się przede wszystkim w syropach na przeziębienie i grypę. Preparaty te są dedykowane także najmłodszym pacjentom. W procesie wspomagania leczenia sezonowych infekcji u dzieci stosuje się też syropy wykrztuśne na kaszel. Kwiatostan lipy pojawia się również w syropach na uspokojenie (najczęściej w połączeniu z melisą).
Wspiera prawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego. Zawiera Miód Manuka uzyskiwany z nektaru krzewów manuka w Nowej Zelandii.
Herbata i napary z lipy – jak je przyrządzić?
Oprócz preparatów medycznych z lipą w aptekach i sklepach zielarskich dostępne są suszone kwiaty rośliny. Służą one do samodzielnego przygotowania naparów. Przygotowuje się je tak samo – łyżeczkę suszonych kwiatów lipy wsypuje się do kubka, zalewa wrzątkiem, odstawia na 20 minut pod przykryciem, a następnie przecedza przez gęste sitko. Napar z lipy można dosładzać miodem, dodać sok z cytryny lub malin. Dodatki najlepiej dodawać do ostudzonego naparu – jego zbyt wysoka temperatura zniweluje bowiem właściwości medyczne. Herbatę z lipy można pić 3-4 razy dziennie, między posiłkami.
Jakie właściwości medyczne ma lipa?
Wykorzystywanie lipy w syropach i innych preparatach na przeziębienie i grypę nie jest przypadkowe. Kwiatostan tego drzewa wykazuje bowiem silne działanie przeciwzapalne oraz napotne, co przekłada się na zmniejszenie temperatury ciała. Działa również ściągająco, zmiękczająco i osłaniająco, przez co lipa może być stosowana przy stanach zapalnych jamy ustnej i gardła oraz suchym kaszlu.
Kwiat lipy przy przeziębieniu i grypie najlepiej działa, jeśli jest podawany wraz z miodem i sokiem malinowym.
Oprócz właściwości przeciwzapalnych kwiatostan lipy ma również działanie uspakajające i przeciwlękowe. Substancja ta znajduje więc zastosowanie przy nadpobudliwości nerwowej oraz problemach ze snem. Wiele osób po kwiaty lipy sięga także przy migrenach, chorobach reumatycznych, cukrzycy, otyłości. Antyoksydacyjne działanie kwiatów lipy sprawia również, że są one uważane za neutralizator wolnych rodników. Ma to znaczenie w profilaktyce wielu chorób, również tych nowotworowych. Warto też wspomnieć, że kwiaty lipy odnaleźć można w preparatach na pękającą, podrażniającą i swędzącą skórę.
Jako kolejne ważne działanie lipy wskazuje się to moczopędne, lekko rozkurczowe oraz pobudzające wydzielanie soków żołądkowych. Preparaty z lipy zwiększają ilość przepływającej żółci do dwunastnicy, zmniejszają napięcie mięśni gładkich. Jest więc ona zalecana przy zaburzeniach trawienia i metabolicznych.
Od kiedy można podawać dziecku napary z lipy?
Napary z lipy są bezpieczne dla najmłodszych pacjentów i mogą być stosowane już od 1. miesiąca życia. Dziecku najlepiej podawać te niesłodzone – będą zdrowsze. Lepszym dodatkiem niż cukier jest sok malinowy, który dziecko może spożywać po osiągnięciu 9. miesiąca życia. Miód lipowy dzieciom można podawać po ukończeniu 1. roku życia.
Najmłodszym dzieciom lipę najlepiej podawać przy stanach lekkiego przeziębienia, którym towarzyszy podwyższona temperatura ciała. Syropy z lipy nigdy nie powinny jednak stanowić jedynego sposobu leczenia, a ich podawanie najlepiej skonsultować z pediatrą. Warto też pamiętać, że napar z lipy nie powinien być jedynym napojem dziecka, a z jego ilością nie można przesadzać. Bezpieczna dawka lipy dla dzieci wynosi 150 ml herbaty z lipy.
Lipa – przeciwwskazania i skutki uboczne
Napary, herbaty ziołowe i preparaty medyczne na bazie lipy są uważane za zdrowe i dla każdego. Warto jednak pamiętać, że picie ich w dużych ilościach odwadnia organizm, dlatego stosując je, trzeba pić minimum 2 litry wody. Kwiaty lipy obciążają również serce, dlatego z zażywania tej substancji zrezygnować powinny osoby chorujące na schorzenia układu krążenia i serca. Lipa nie jest zalecana osobom chorującym na nerki oraz kobietom w ciąży i karmiącym piersią. Ze spożywania lipy zrezygnować powinny również osoby uczulone i z alergiami.