Łuszczycowe zapalenie stawów

Łuszczycowe zapalenie stawów to przewlekła choroba obejmująca stawy obwodowe i osiowe, zaliczana do grupy spondyloartropatii seronegatywnych – zbioru schorzeń reumatycznych, które charakteryzuje przewlekły ból kręgosłupa, wywołany toczącym się stanem zapalnym w obrębie stawów krzyżowo-biodrowych, a także w kręgach, więzadłach i krążkach między poszczególnymi kręgami. Seronegatywność to brak produkcji przeciwciał skierowanych przeciwko tkankom własnego organizmu.

Zapalenie stawów towarzyszy około 30% pacjentów z łuszczycą1. Częstotliwość występowania wśród kobiet i mężczyzn jest podobna. Natomiast szacuje się, że u 10-15% pacjentów objawy w obrębie stawów poprzedzają pojawienie się zmian skórnych charakterystycznych dla łuszczycy2.

Pierwsze symptomy pojawiają się zwykle między 30. a 50. rokiem życia. Jednak łuszczyca stawowa może ujawnić się już w pierwszych latach życia. Wówczas mowa o młodzieńczej odmianie zapalenia stawów, która ujawnia się głównie między 9. a 12. rokiem życia.

Zapalenie stawów — objawy i przyczyny

Łuszczycowe zapalenie stawów to schorzenie o podłożu immunologicznym, którego mechanizmy powstawania nie są w pełni wyjaśnione. Wiadomo, że łuszczyca stawowa rozwija się na skutek działania czynników genetycznych, środowiskowych i konstytucjonalnych. Okazuje się, że posiadanie rodzica chorującego na łuszczycę stawową zwiększa ryzyko u dzieci 50-krotnie3! Niestety, dziedziczenie łuszczycowego zapalenie stawów to dość skomplikowany proces, w który zaangażowanych jest wiele genów. Naukowcy do tej pory poznali około 20 loci genowych odpowiedzialnych za rozwój łuszczycy. Co więcej, wyodrębniono 2 typy dziedziczenia opisywanego zapalenia stawów:

  • typ 1 — w 60% związany z występowaniem antygenu zgodności tkankowej HLA-Cw6. Najczęściej pojawia się przed ukończeniem 40. roku życia i występuje rodzinnie. Wiąże się z rozległymi zmianami łuszczycowymi,
  • typ 2 — dość często współwystępuje z antygenem HLA-B27, wykrywanym badaniami genetycznymi. Pierwsze symptomy ujawniają się po 40. roku życia, średnio między 5. a 6. dekadą życia. Zmiany przyjmują łagodny charakter.
Flexolia
Flexolia
Szukaj stacjonarnie
Szukaj online

Preparat stosowany w przypadku choroby zwyrodnieniowej stawów, reumatoidalnego oraz łuszczycowego zapaleniu stawów, a także przy bólach i ograniczeniu ruchomości stawów

Dowiedz się więcej
Suplement diety
Przed użyciem zapoznaj się z ulotką, która zawiera wskazania, przeciwwskazania, dane dotyczące działań niepożądanych i dawkowanie oraz informacje dotyczące stosowania, bądź skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą.
reklama

Genetyki nie można zmienić, natomiast niektóre z pozostałych czynników podlegają modyfikacjom. Zapalenie stawów o podłożu łuszczycowym może rozwinąć się w wyniku:

  • infekcji bakteryjnych i wirusowych,
  • urazów mechanicznych — np. złamania, przebytych zabiegów chirurgicznych w obrębie stawu,
  • zmian hormonalnych — głównie zaburzeń poziomu estrogenów i androgenów,
  • zażywania niektórych leków — np. beta-blokerów (leków na serce), leków przeciwmalarycznych,
  • otyłości,
  • palenia tytoniu,
  • spożywania alkoholu.

Łuszczyca stawowa prezentuje wachlarz objawów klinicznych. Dochodzi nie tylko do zmian zapalnych w obrębie stawów obwodowych i kręgosłupa. Pojawiają się stany, takie jak: zapalenie więzadeł, palców, pochewek ścięgnistych i ścięgien oraz zmiany łuszczycowe paznokci.

Objawy łuszczycowego zapalenia stawów obejmują:

  • ból i sztywność (głównie poranną) stawów obwodowych, biodrowo-krzyżowych lub kręgosłupa (w zależności od postaci choroby),
  • tkliwość, zaczerwienienie i obrzęk stawów zmienionych chorobowo,
  • nieustępowanie dolegliwości pomimo odpoczynku,
  • bóle nocne stawów,
  • zmiany w obrębie paznokci — np. zagłębienia płytki paznokciowej, narastanie zrogowaciałych mas,
  • pojawienie się tzw. palców kiełbaskowatych — obrzęk całego palca, będący oznaką współwystępującego zapalenia palców,
  • obrzęk, zaczerwienienie i ból podczas dotykania miejsc odpowiadających przyczepom ścięgien — np. tylna część stawu skokowego (ścięgno Achillesa), połączenie żeber z mostkiem,
  • zmęczenie, ogólne rozbicie, podwyższona temperatura ciała,
  • inne — wady zastawki aortalnej i mitralnej, zapalenie spojówek, wyższe ryzyko oraz szybszy rozwój miażdżycy.
zapalenie stawów

Zapalenie stawów — różne rodzaje i przyczyny

Jak wspomniano powyżej, łuszczycowe zapalenie stawów to choroba wieloczynnikowa. Zatem określenie konkretnych przyczyn poszczególnych rodzajów łuszczycy stawowej jest niezwykle trudne. Badaniami nad łuszczycą, jak i zapaleniem stawów o tymże podłożu, zajęła się amerykańska grupa GRAPPA (ang. Group for Research and Assessment of Psoriasis and Psoriatic Arthritis). Ze względu na stopień ciężkości i objawy łuszczycowego zapalenia stawów wyodrębniono 5 podstawowych rodzajów łuszczycy stawowej4:

  • postać asymetryczna nielicznostawowa (70%),
  • postać symetryczna wielostawowa (20%),
  • postać z zajęciem stawów międzypaliczkowych dalszych (5%),
  • postać osiowa z zajęciem stawów kręgosłupa i stawów krzyżowo-biodrowych (5%),
  • postać okaleczająca (5%).
Zespół cieśni nadgarstka: ćwiczenia i domowe leczenie. Trening i masaż nadgarstka

Postać asymetryczna nielicznostawowa obejmuje mniej niż 5 stawów obwodowych (najczęściej dotyka stawy dłoni i nóg). Dość charakterystycznym objawem jest zapalenie palców, które może pojawić się nawet u połowy chorych. Wówczas zmiany zapalne dotykają wszystkie stawy w obrębie jednego palca z jednoczesnym obrzękiem. Palec staje się niezwykle czerwony, bolesny i opuchnięty. Destrukcja stawów prowadzi do skrócenia palca i wystąpienia tzw. palca teleskopowego.

W postaci symetrycznej wielostawowej objawy do złudzenia przypominają reumatoidalne zapalenie stawów. Zapalenie stawów 2 razy częściej obejmuje dłonie niż stopy. Występuje ból i czerwono-purpurowe zabarwienie chorobowo zmienionych miejsc, często bez jednoczesnego obrzęku. Zmiany zapalne pojawiają się na kończynach niesymetrycznie, co również oznacza zmienną lokalizację.

Postać z zajęciem stawów międzypaliczkowych dalszych, jak sama nazwa wskazuje, przebiega z zapaleniem drobnych stawów między paliczkiem środkowym a dalszym, a także zmianami chorobowymi paznokci.

Na szczególną uwagę zasługuje postać osiowa z zajęciem stawów kręgosłupa i stawów krzyżowo-biodrowych. Pacjenci skarżą się na silny ból w okolicy kręgosłupa i pośladków, który wybudza w nocy. Dodatkowo rano przez około 30 min utrzymuje się sztywność stawowa i dochodzi do ograniczenia ruchomości określonych odcinków kręgosłupa. Co więcej, występuje ból zapalny pleców, który można opisać w następujący sposób:

  • utrzymuje się powyżej 3 miesięcy,
  • pierwsze objawy pojawiają się przed 40. rokiem życia,
  • dolegliwości narastają powoli,
  • ból pojawia się w nocy i ustępuje po wstaniu z łóżka,
  • zmniejszenie bólu po ćwiczeniach fizycznych.

Postać okaleczająca to najrzadszy rodzaj łuszczycy stawowej, który prowadzi do trwałego kalectwa w wyniku destrukcji stawów. Typowy objaw stanowią palce teleskopowe, a także zmiany chorobowe paznokci, paliczków i ścięgien.

Ćwiczenia na plecy: w domu i na siłowni. Trening kręgosłupa dla początkujących

Łuszczyca stawowa. Jak ją rozpoznać?

Rozpoznanie łuszczycowego zapalenia stawów wymaga wykonania pełnego zakresu badań, by postawić trafne rozpoznanie. Łuszczyca stawowa może do złudzenia przypominać reumatoidalne zapalenie stawów, chorobę zwyrodnieniową stawów czy zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa. Dlatego konieczne jest przeprowadzenie:

  • dokładnego wywiadu i badania lekarskiego,
  • badań laboratoryjnych celem oznaczenia OB, CRP i innych wskaźników pomocnych w różnicowaniu, np. obecności czynnika reumatoidalnego,
  • badania obrazowego zajętych stawów — najczęściej zdjęcie rentgenowskie, niekiedy rezonans magnetyczny lub USG,
  • konsultacji ze specjalistą dermatologiem celem oceny łuszczycowych zmian skórnych,
  • badania genetycznego, ale tylko w niektórych, uzasadnionych przypadkach — oznaczenie HLA-Cw6 i HLA-27 (głównie w osiowej postaci choroby).

Niestety lekarze nie dysponują żadnymi specyficznymi kryteriami diagnostycznymi do rozpoznawania łuszczycowego zapalenia stawów. Z tego powodu stosuje się kryteria klasyfikacyjne CASPAR. Łuszczycę stawową można potwierdzić u chorego z zapaleniem stawów, jeśli stwierdzi się co najmniej 3 z poniżej wymienionych:

  • łuszczyca skórna,
  • historia łuszczycy w rodzinie,
  • występowanie palców kiełbaskowatych,
  • potwierdzone tworzenie nowej tkanki kostnej wokół stawu (widoczne na RTG),
  • niestwierdzenie obecności czynnika reumatoidalnego,
  • zaburzenia wzrostu paznokci.

Na koniec warto pokrótce przybliżyć możliwości leczenia farmakologicznego choroby. Pierwszy rzut stanowią niesteroidowe leki przeciwzapalne, a następnie leki modyfikujące proces zapalny (głównie sulfasalazyna lub metotreksat). Preparaty biologiczne (np. etanercept) zostają wdrożone, dopiero gdy poprzednie leczenie nie przyniosło efektu.

Źródła:

  1. Prevalence of psoriatic arthritis and costs generated by treatment of psoriatic arthritis patients in the public health system – the case of Poland | PubMed https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/
  2. Psoriatic arthritis: epidemiology, clinical features, course, and outcome | PubMed https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/
  3. Łuszczycowe zapalenie stawów (ŁZS) | Przegląd Reumatologiczny https://www.edukacja.przegladreumatologiczny.pl/
  4. The updated GRAPPA and EULAR recommendations for the management of psoriatic arthritis: Similarities and differences | PubMed https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/
  5. Classification criteria for psoriatic arthritis: development of new criteria from a large international study | PubMed https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/