Kolagen: czym jest i jaką pełni rolę w organizmie?
Pojęcie kolagenu odnosi się do całej rodziny białek, których można wyróżnić aż kilkanaście rodzajów. Szacuje się, że stanowią one aż 1/3 wszystkich protein w organizmach kręgowców, a w przypadku człowieka ponad 70% wszystkich białek skóry.
Swoje wyjątkowe właściwości kolagen zawdzięcza charakterystycznej strukturze – potrójna helisa kolagenowa składająca się z łańcuchów polipeptydowych cechuje się wysoką wytrzymałością. Szacuje się, że jedno takie włókno o średnicy 1 mm jest w stanie wytrzymać statyczne obciążenie pionowe o wadze 10 kg!
Znaczenie kolagenu trudno przecenić. Przede wszystkim nadaje on sprężystość skórze oraz odpowiada za regenerację włosów i paznokci. Bierze on również udział w gojeniu ran i rozwoju narządów wewnętrznych. To również główny składnik wszystkich tkanek, które poddawane są obciążeniu mechanicznemu – mięśni, kości, chrząstek, stawów oraz zębów1.
Dla osób chcących zadbać o dobrą kondycję włosów, skóry, paznokci. Hydrolizowany kolagen rybi i skon...
Co jest przyczyną niedoboru kolagenu?
Niestety z biegiem lat kolagenu ubywa. Przyjmuje się, że już po 25. roku życia organizm produkuje kolagen zbyt wolno, aby w pełni zaspokoić bieżące potrzeby. Później zaczynamy go tracić (ok. 1% rocznie). To zmiana ilościowa i jakościowa. Od ok. 30. roku życia więcej kolagenu tracimy niż wytwarzamy, a w okresie menopauzy/andropauzy proces degradacji kolagenu znacznie przyśpiesza. Dlaczego tak się dzieje? Przyczyn jest bardzo wiele, w tym:
- starzenie się organizmu- komórki stają się mniej wydajne
- ekspozycja na wysokie i niskie temperatury oraz przebywanie na intensywnym słońcu;
- brak snu;
- brak aktywności fizycznej;
- przewlekły stres;
- niespożywanie wystarczającej ilości płynów;
- regularne palenie papierosów lub spożywanie alkoholu.
Za niedobór kolagenu odpowiada również źle zbilansowana dieta. Najwięcej dostarczają go takie produkty, jak: wywary na bazie mięsa, spirulina, jajka, zielone warzywa liściaste, nasiona dyni, a także owoce cytrusowe i jagodowe.
Jednocześnie warto ograniczyć spożycie cukrów prostych, pochodzących ze słodyczy i dosładzanych napojów. Obecnie w nich sacharydy niszczą włókna kolagenowe, łącząc się z nimi w procesie glikacji (modyfikacji białek przez cukry), który w tym przypadku przyspiesza starzenie się skóry2.
Objawy niedoboru kolagenu w organizmie
Objawy braku kolagenu na początku łatwo zignorować. Bolące stawy i zmęczoną skórę twarzy chętnie wiążemy z szybkim trybem życia i zanieczyszczeniami środowiska. Jak rozpoznać niedobór kolagenu?
Najprościej zaobserwować go w skórze, która robi się wiotka, pomarszczona i sucha. Wbrew pozorom niedobór kolagenu to jednak znacznie więcej. Jako najpopularniejsze symptomy dermatolodzy wymieniają m.in.:
- łamliwość włosów i paznokci;
- przewlekłe zmęczenie odczuwane pomimo odpowiednio długiego snu;
- wolniejszą regeneracją ran i zrastanie się kości;
- bóle stawów i kręgosłupa odczuwalne przede wszystkim po wstaniu z łóżka;
- problemy z układem krążenia (obrzęki, żylaki, zawroty głowy, a nawet choroba wieńcowa);
- obniżona odporność i większa zapadalność na sezonowe choroby;
- problemy z układem trawienia (w skrajnych przypadkach niedobór kolagenu może prowadzić nawet do zespołu jelita drażliwego).
Poszczególne objawy są mało specyficzne i mogą wskazywać na występowanie zupełnie innych dolegliwości, dlatego postawienie jednoznacznej diagnozy bywa trudne i nierzadko wymaga konsultacji z lekarzami kilku specjalizacji.
Polecany osobom pragnącym utrzymać prawidłową kondycję układu kostno-chrzęstnego, narażonym na przec...
Brak kolagenu w stawach
Kolagen jest niezbędny, aby stawy mogły funkcjonować bezboleśnie i w pełnym zakresie ruchu. Zmniejsza uczucie sztywności, a także zapobiega powstawaniu zwyrodnień i redukuje dolegliwości ze strony tych zmian, które już się wykształciły.
Dbanie o stymulację syntezy kolagenu w naszych tkankach jest szczególnie istotne dla osób aktywnych fizycznie. W dyscyplinach o dużej powtarzalności ruchów, jak bieganie lub kolarstwo, ale też sportach siłowych, ze względu na duże obciążenia mechaniczne stawy mogą „zużywać się” szybciej. Dlatego warto rozważyć uzupełnienie diety o suplementy zawierające kolagen3 – np. Proflexin.
Brak kolagenu a starzenie się skóry
Niedobór kolagenu powoduje również przyspieszenie procesów starzeniowych. Jest to widoczne zwłaszcza na skórze twarzy, która staje się wiotka i bardziej podatna na uszkodzenia. Zadbanie o uzupełnienie kolagenu w diecie pomoże przywrócić skórze sprężystość, sprawi, że stanie się bardziej jędrna, a zmarszczki mimiczne ulegną wygładzeniu.
Zmiany w strukturze skóry pojawiają się znacznie szybciej na skórze kobiet niż mężczyzn. Wynika to z faktu, że u panów skóra jest aż o 25% grubsza, ale też mniej rozciągliwa, elastyczna i lepiej ukrwiona.
Brak kolagenu w organizmie skutecznie obniża komfort życia, dlatego warto dbać nie tylko o pełnowartościową dietę, ale również wysokiej jakości suplementację, która uzupełni ewentualne niedobory. Dzięki temu łatwiej o zachowanie zdrowia i sprawności do późnych lat.
Źródła:
- Zhao C, Xiao Y, Ling S, Pei Y, Ren J. Structure of Collagen. Methods Mol Biol. 2021;2347:17-25. doi:10.1007/978-1-0716-1574-4_2;
- Muzumdar S, Ferenczi K. Nutrition and youthful skin. Clin Dermatol. 2021;39(5):796-808. doi:10.1016/j.clindermatol.2021.05.007;
- Kim DU, Chung HC, Choi J, Sakai Y, Lee BY. Oral Intake of Low-Molecular-Weight Collagen Peptide Improves Hydration, Elasticity, and Wrinkling in Human Skin: A Randomized, Double-Blind, Placebo-Controlled Study. Nutrients. 2018;10(7):826. Published 2018 Jun 26. doi:10.3390/nu10070826.