Według definicji Światowej Organizacji Zdrowia zdrowie psychiczne „oznacza dobrostan, w którym jednostka uświadamia sobie własne możliwości, potrafi radzić sobie z normalnymi stresami życiowymi, może produktywnie pracować i jest w stanie wnieść wkład do swojej społeczności”. A zatem zdrowie psychiczne wpływa na to, jak dana osoba myśli, czuje i działa. Pomaga również określić, w jaki sposób radzi sobie ze stresem, odnosi się do innych oraz dokonuje wyborów. Zdrowie psychiczne jest ważne na każdym etapie życia – od dzieciństwa i dorastania po dorosłość.
Główne czynniki, które skutkują negatywnie na dobrostan i samopoczucie to:
- Czynniki biologiczne.
- Doświadczenia życiowe.
- Historia rodzinna problemów ze zdrowiem psychicznym.
Strategii radzenia sobie z trudnościami uczymy się przez całe życie. Niektóre schematy obserwujemy u otaczających nas osób, uczymy się ich i wykorzystujemy w późniejszym okresie, podczas gdy inne wypracowujemy sami, opierając się na naszych indywidualnych predyspozycjach. Pomocne może być osiem rzeczy, które możesz zrobić za darmo, by już dziś zadbać o swoje zdrowie psychiczne.
Zadbaj o relacje międzyludzkie
Każdy słyszał stwierdzenie, że człowiek jest istotą stadną. Nie bez powodu – wiele osób ceni sobie towarzystwo innych. Budowanie relacji międzyludzkich poszerza nasze horyzonty, wpływa na obniżenie odczuwanego stresu i daje możliwość podzielenia się informacjami. Warto otaczać się osobami, przy których nie wstydzimy się być sobą, darzącymi nas troską oraz szacunkiem, motywującymi do rozwoju, a także wspierającymi w trudnych chwilach. Dobrą praktyką dla zdrowia psychicznego jest odcięcie się od toksycznych ludzi. Warto również dbać o realne kontakty, a nie te oparte jedynie na internetowym świecie.
Zadbaj o swoje zdrowie fizyczne
Nie można zapominać, że na dobrostan psychiczny oddziałuje również zdrowie fizyczne. Organizm ludzki jest jednością, a na jego dobro wpływają liczne przenikające się sfery.
Aktywność fizyczna
Regularny ruch wpływa na poprawę samopoczucia, ponieważ podczas aktywności fizycznej występuje w organizmie wzrost stężenia endorfin – hormonów szczęścia. Dzięki temu obniża się poziom odczuwanego stresu, a także pobudzenia emocjonalnego. Ruch wykazuje również pozytywny wpływ na kreatywność, koncentrację czy sprawność intelektualną. Poza tym można zaobserwować dotlenienie organizmu i poprawę kondycji. Wystarczy regularna aktywność fizyczna o średniej intensywności, której wykonywanie sprawia przyjemność, a już można zaobserwować poprawę dobrostanu.
Dieta
Dla prawidłowego funkcjonowania organizmu ważne jest dostarczanie mu odpowiedniej ilości składników odżywczych i witamin. Czasami bywa, że za złe samopoczucie odpowiadają niedobory pewnych substancji, dlatego warto dbać o spożywanie pełnowartościowych posiłków.
Sen i czas wolny
Organizm potrzebuje czasu na regenerację po całym dniu pracy. Dostarczanie nieprzerwanego i trwającego co najmniej 6 godzin snu wpływa dobroczynnie na zdrowie psychiczne. Warto pozwolić sobie na wyciszenie i odpoczynek. Dobrze poświęcić odrobinę czasu wolnego na aktywności, które sprawiają radość i relaksują.
Stawiaj cele
Określanie celów pozwala ulokować życie w pewnych ramach, a także zaplanować poszczególne kroki, które prowadzą do spełniania marzeń. Definiuje wartości oraz priorytety. Buduje poczucie bezpieczeństwa, zapewniając punkt odniesienia. Ważne, żeby stawiać i krótkoterminowe, pomniejsze cele, i te długoterminowe. Dobrze ustalać plany zgodnie z metodą SMART, która sprawi, że będą skonkretyzowane, mierzalne, ambitne, realne, a także określone w czasie. Warto ustalać drobne nagrody, będące dodatkową zachętą do osiągania celów.
Dobrze również stawiać przed sobą wyzwania. Ich pokonywanie buduje poczucie własnej wartości i skuteczności. Nawet porażki uczą nas wiele o sobie – ułatwiają wgląd w świat wewnętrzny jednostki i zawiadamiają o mocnych i słabszych stronach.
Rozmawiaj o uczuciach
Warto na bieżąco rozmawiać o tym, co czujemy. W ten sposób można uniknąć nieporozumień, wynikających z przemilczeń czy wybuchów emocji. Rozmowy o uczuciach z bliskimi pozwalają zacieśniać więzi, budować atmosferę opartą na zaufaniu i szacunku. Co więcej, warto wiedzieć, co jest przyczyną odczuwanych emocji. Kontakt ze swoim wnętrzem i samoobserwacja pozwolą spostrzec zbliżające się kryzysy.
Asertywność
Kluczem do zachowania zdrowia psychicznego jest dbanie o własne potrzeby. Wymaga to wglądu w swoje wnętrze. Warto asertywnie komunikować się z otoczeniem i wyznaczać jasne granice, których nie można przekraczać. Takie działanie pomoże uniknąć wytwarzania się napięć, powstałych w wyniku rozbieżności pomiędzy wymaganiami innych osób a własnymi potrzebami.
Zaakceptuj siebie
Przeżywanie emocji, które wydają się negatywne, jest naturalne i normalne. Każdy czasami odczuwa smutek, żal, złość czy rozczarowanie w zetknięciu z przeżywanymi doświadczeniami. Warto pamiętać, że na wiele rzeczy nie mamy wpływu, dlatego nie warto pozwalać, żeby oddziaływały one na nasze samopoczucie. Buduj obiektywne zdanie na swój temat i zaakceptuj to, czego nie możesz zmienić.
Wypracuj zdrowe nawyki
Zdrowe nawyki pozwalają zachować i dbać o zdrowie psychiczne. Choć mogą kojarzyć się z nieciekawą rutyną, pozwalają zorganizować sobie dzień i wytworzyć przydatne schematy, na których warto się opierać na co dzień i podczas odczuwania gorszego samopoczucia. Mogą dotyczyć: tworzenia sieci społecznej, zarządzania stresem, higieny życia codziennego czy satysfakcji z pracy.
Praktykuj mindfluness
Mindfulness to rodzaj uwagi, która jest skierowana do danej chwili, świadoma i nieosądzająca. Pozwala dostrzegać wewnętrzne i zewnętrzne bodźce, a także doznania oraz wrażenia, które pojawiają się w chwili obecnej. Można ją praktykować na wiele sposobów, a najpopularniejsze obejmują: medytację, poświęcanie uwagi na wykonywanie jednej czynności jednocześnie, aktywne słuchanie podczas interakcji z drugą osobą, techniki oddechowe, praktykę wdzięczności, prowadzenie dziennika emocji czy rozmowę ze swoim wewnętrznym dzieckiem.
Uzyskaj pomoc
Warto pamiętać, że z problemami nie trzeba zmagać się samodzielnie. Jak wspomniano wyżej, dobrze otaczać się wspierającymi osobami. W przypadku przeżywania kryzysu trzeba również pamiętać, że można się zgłosić na konsultację do specjalisty od zdrowia psychicznego. Prośba o pomoc nie jest oznaką słabości, a stanowi naturalną część życia w społeczeństwie. Profesjonalista pomoże dotrzeć do źródła problemów i zmotywuje do pracy, a także rozwoju osobistego. Dzięki uzyskanej pomocy można nauczyć się radzenia ze stresem, z przeżywaniem trudnych emocji czy przeredagowania negatywnych wzorców myśli. Korzystanie z profesjonalnej pomocy psychologicznej pozwala podnieść kompetencje, edukuje i poprawia samopoczucie.