- Rumień po kleszczu jest charakterystycznym objawem boreliozy, pojawiającym się od 7 do 30 dni po ugryzieniu.
- Rumień wędrujący zaczyna się jako mała czerwona plamka, która rośnie i może przybrać kształt tarczy strzelniczej.
- Rumień po kleszczu na ogół jest płaski, nie swędzi i nie boli, ale może być ciepły w dotyku.
- Rumień po kleszczu zawsze wymaga diagnostyki, ponieważ może świadczyć o rozwijającej się boreliozie.
- Więcej o zagrożeniach, jakie niosą ze sobą kleszcze, przeczytasz na Zdrowych Rozwiązaniach >>>
Suchy spray na rany, otarcia, niewielkie oparzenia, skaleczenia skóry. Przyśpiesza gojenie, łagodzi i koi.
Dlaczego ugryzienie kleszcza jest niebezpieczne?
Latem, podczas pieszych wędrówek, zwłaszcza w lasach, parkach narodowych i na łąkach, istnieje duże ryzyko ugryzienia przez kleszcza. Te pasożyty przyciąga przede wszystkim ciepłota ciała człowieka, w tym zapach potu. Ugryzienie kleszcza nie boli i dlatego bardzo trudno jest zaobserwować, że dzieje się coś niepokojącego. Ponadto kleszcze są niewielkich rozmiarów, co sprawia, że bywają niewyczuwalne na skórze.
Te drobne pajęczaki żywią się krwią. Mogą żyć nawet do 3 lat, w ciągu których żerują na średnio 3 żywicielach. Gdy wbijają się w ciało człowieka, wydzielają dużą ilość śliny, w skład której wchodzą nie tylko substancje znieczulające oraz zapobiegające krzepnięciu krwi, ale także potencjalnie chorobotwórcze patogeny. W Polsce aktywność kleszczy rozpoczyna się na przełomie kwietnia i maja, ze szczytem w okresie wakacyjnym.
Kleszcze są wektorami wielu chorobotwórczych bakterii i wirusów. Należy przy tym podkreślić, że same nie chorują, a jedynie przenoszą choroby na ludzi i zwierzęta. Niestety, pierwsze objawy chorób odkleszczowych mogą pojawić się nawet kilkanaście lat od ugryzienia. Późna manifestacja choroby często wiąże się z dużymi powikłaniami (głównie ze strony układu nerwowego i stawowo-mięśniowego) i trudnym procesem leczenia.
Kleszcze mogą przenosić:
- boreliozę z Lyme,
- babeszjozę,
- tularemię,
- kleszczowe zapalenie mózgu,
- riketsjozy z grupy gorączek plamistych,
- bartonellozę.
Borelioza: przebieg i konsekwencje
Najczęściej diagnozowaną chorobą odkleszczową jest borelioza. Za jej rozwój odpowiedzialne są bakterie Borrelia burgdorferi. Typowym objawem tej choroby jest rumień wędrujący, który pojawia się od 7 do 30 dni od momentu ugryzienia. Borelioza ma bardzo zróżnicowany przebieg i może upośledzać funkcjonowanie wielu narządów. W obrazie klinicznym, poza charakterystycznym rumieniem, obserwuje się również m.in. zapalenie stawów, mięśnia sercowego, a także opon mózgowo-rdzeniowych i porażenie nerwu twarzowego.
W zaawansowanym stadium rozwoju borelioza powoduje zanikowe zapalenie kończyn, poważne stany zapalne kaletek maziowych i ścięgien, a nawet poważne problemy neurologiczne przypominające stwardnienie rozsiane. Pacjenci chorujący na boreliozę narzekają również na upośledzenie procesów pamięci i zaburzenia koncentracji, czucia, a także drętwienia kończyn.
Czym jest rumień po kleszczu?
Rumień wędrujący to jeden z pierwszych objawów, które mogą świadczyć o rozwoju boreliozy. Pojawia się on w miejscu ugryzienia po kleszczu w kilka tygodni od kontaktu z kleszczem. Początkowo obserwuje się małą, czerwoną plamkę, która z czasem zwiększa swoje rozmiary i jak sama nazwa wskazuje „wędruje” na dalsze obszary skóry. Typowe jest pojawienie się tzw. tarczy strzelniczej, czyli czerwonego okręgu z jasnym środkiem.
Rumień na ogół jest płaski. W większości przypadków nie powoduje dolegliwości bólowych i nie swędzi. Miejsce, w którym znajduje się rumień, może być ciepłe. Zmiana dermatologiczna może utrzymywać się nawet kilka miesięcy.
Czasami rumień wędrowny jest jedynie reakcją alergiczną na ślinę pasożyta. Zwłaszcza jeżeli jego średnica nie przekracza 5 cm.
Rumień po kleszczu: co robić?
Pojawienie się na skórze rumienia wędrującego jest zawsze wskazaniem do diagnostyki. Wczesne wykrycie boreliozy zwiększa szansę na skuteczne leczenie. W celu postawienia diagnozy lekarz bazuje nie tylko na wywiadzie i obserwacji zmian skórnych. Nie mniej ważne jest wykonanie szczegółowych badań laboratoryjnych.
Po upływie od 4 do 6 tygodni od ugryzienia we krwi żywiciela obecne są przeciwciała klasy IgM, natomiast ok. 8 tygodnia pojawiają się dodatkowo przeciwciała klasy IgG. Warto jednak podkreślić, że pozytywny wynik testu serologicznego bez manifestacji określonych objawów może nie być wystarczające do rozpoznania boreliozy lub innej choroby odkleszczowej.
Po potwierdzeniu diagnozy lekarz podejmuje decyzję o wdrożeniu specjalistycznego leczenia, które obejmuje najczęściej antybiotykoterapię. Leki pierwszego wyboru zawierają w swoim składzie takie substancje aktywne jak amoksycylina lub doksycyklina. Leczenie jest dość długie i może trwać nawet 21 dni. W tym czasie konieczne jest monitorowanie zmiany skórnej. Jeżeli rumień wędrujący nie ustępuje lub – co gorsza – powiększa się, a towarzyszy temu pojawienie się nowych, niepokojących objawów, konieczne może być wydłużenie antybiotykoterapii lub przepisanie nowych leków.
Źródła:
- Co należy wiedzieć o kleszczach? | Ministerstwo Zdrowia https://www.gov.pl/web/zdrowie/co-nalezy-wiedziec-o-kleszczach [dostęp 09.06.2024].
- Gdy ukąsi Cię kleszcz | pacjent.gov.pl https://pacjent.gov.pl/aktualnosc/gdy-ukasi-cie-kleszcz [dostęp 09.06.2024]
- A. Pacian, T. Kulik, E. Szwed i in, Borelioza z Lyme jako aktualny problem zdrowotny XXi wieku, “Health Problem of Civilization”, nr 2, 2017.