Czym jest menopauza?
Okres menopauzy, zwany również przekwitaniem lub klimakterium, jest fazą w życiu kobiety, w której dochodzi do stopniowej utraty aktywności hormonalnej jajników. Zazwyczaj występuje między 45. a 55. rokiem życia, jednak czas ten może się różnić w zależności od wielu czynników.
Menopauza jest rozpoznawana, gdy kolejna miesiączka nie pojawia się przez okres 12 miesięcy. Natomiast premenopauza to okres kilku lat przed ostatnią miesiączką, w którym dochodzi do zaburzeń cyklu menstruacyjnego. Postmenopauza natomiast to faza życia kobiety po menopauzie1.
Menopauza objawy
Menopauzę wywołuje niedobór estrogenów, co w konsekwencji prowadzi do pojawienia się szeregu zmian hormonalnych. Te z kolei mogą nasilać występowanie różnorodnych objawów, takich jak:
- uderzenia gorąca. Charakteryzują się nagłym uczuciem gorąca w górnej części ciała, często towarzyszy im przyspieszone bicie serca oraz pocenie się;
- nocne poty. Może występować intensywne pocenie się podczas snu, prowadzące do przebudzeń i zakłóceń w jakości snu, a w efekcie zmęczenia i rozdrażnienia;
- zmęczenie. W wyniku zmian hormonalnych wiele kobiet doświadcza chronicznego zmęczenia i braku energii;
- obniżenie nastroju i apatia. Wzmożona drażliwość, lęk, smutek lub uczucie przygnębienia są częstymi objawami menopauzy;
- problemy ze snem. Zaburzenia snu, takie jak trudności z zaśnięciem i częste budzenie się w nocy1,2.
Ponadto niedobór estrogenów może wpływać na układ moczowo-płciowy, powodując:
- wysiłkowe nietrzymanie moczu. Osłabienie mięśni dna miednicy może prowadzić do nietrzymania moczu podczas wykonywania wysiłku fizycznego, kaszlu czy kichania;
- obniżenie libido. Zmniejszenie popędu seksualnego może być jednym z efektów spadku poziomu estrogenów;
- suchość pochwy. Zmniejszenie wydzielania śluzu pochwowego, który nawilża ścianki pochwy, może prowadzić do suchości, dyskomfortu oraz bolesności podczas stosunku płciowego1,2.
Suchość pochwy przyczyny
Oprócz obniżonego stężenia estrogenów istnieją również inne czynniki mogące przyczynić się do suchości pochwy. Niektóre choroby, takie jak zespół Sjögrena, łuszczyca czy endometrioza, mogą powodować suchość pochwy.
Na obniżenie stężenia estrogenów może wpływać również:
- menopauza,
- poród i laktacja,
- usunięcie jajników,
- palenie papierosów,
- chemioterapia3.
W przypadku suchości pochwy występują następujące objawy:
- uczucie dyskomfortu, pieczenia lub świądu w pochwie;
- ból i dyskomfort podczas stosunku. Ze względu na brak odpowiedniego nawilżenia, stosunek płciowy może być bolesny i nieprzyjemny;
- podatność na infekcje i stany zapalne pochwy w okresie menopauzy. Wzrost pH pochwy, który wynika z niedoboru estrogenów, prowadzi do zaburzenia mikroflory pochwy, a to z kolei zwiększa ryzyko rozwoju infekcji;
- potrzeba częstszego oddawania moczu. Suchość pochwy przy menopauzie może powodować podrażnienie cewki moczowej, co prowadzi do częstszego odczuwania potrzeby oddawania moczu;
- nawracające infekcje układu moczowego. Suchość pochwy przy menopauzie może osłabić fizjologiczną barierę przeciwbakteryjną pochwy, co zwiększa ryzyko infekcji układu moczowego, np. zapalenia pęcherza2,3.
Suchość pochwy leczenie
Istnieje kilka rozwiązań, które mogą pomóc w łagodzeniu objawów suchości pochwy.
Regularne stosowanie środków nawilżających pochwę. Są to zwykle żele lub kremy, które można stosować miejscowo. Ważne jest wybieranie produktów przeznaczonych do tego celu, które mają odpowiednie pH i skład zbliżony do naturalnej wydzieliny pochwy.
Mogą to być produkty wspierające nawilżenie pochwy i przywracających komfort okolic intymnych: nawilżające globulki dopochwowe, wspomagające leczenie stanów zapalnych oraz regenerację błony śluzowej pochwy; dopochwowe żele na suchość pochwy po menopauzie z kwasem hialuronowym, wskazane w celu zapobiegania i leczenia suchości pochwy oraz w przebiegu stanów zapalnych infekcji pochwy; probiotyki zawierające zestaw bakterii kwasu mlekowego, które wspierają naturalną mikroflorę pochwy.
Używanie lubrykantów podczas stosunku. Lubrykanty są produktami, które można stosować bez recepty w celu zwiększenia nawilżenia podczas stosunku. Pomagają zmniejszyć tarcie i zapewniają komfortowe przeżycia intymne. Ważne jest wybieranie lubrykantów na bazie wody lub silikonu, które są bezpieczne dla użytku intymnego4.
Hormonalna terapia zastępcza w menopauzie
Jeśli po kilku tygodniach stosowania opisanych powyżej metod nie obserwuje się poprawy lub wystąpią dodatkowe objawy, takie jak krwawienia maciczne lub krwawienie po stosunku, ważne jest natychmiastowe skonsultowanie się z lekarzem. Lekarz może zalecić hormonalną terapię zastępczą w celu łagodzenia objawów suchości pochwy w menopauzie.
Hormonalna terapia zastępcza (HTZ) obejmuje podawanie estrogenów, najczęściej w formie dopochwowego kremu lub żelu. Mogą być również stosowane ogólnoustrojowo za pomocą plastrów lub tabletek. Estrogeny pomagają przywrócić naturalne nawilżenie i elastyczność pochwy, zmniejszając suchość i poprawiając komfort intymny.
Innymi metodami leczenia, które wpływają na regulację poziomu estrogenów, są selektywne modulatory receptora estrogenowego (SERM) oraz dehydroepiandrosteron (DHEA). SERM są lekami, które oddziałują na receptory estrogenowe, podobnie jak estrogeny, ale wykazują inne działanie na różne tkanki. DHEA jest hormonem, który może być przekształcany w estrogeny i stosowany miejscowo w postaci kremu.
Dodatkowo kolejną metodą leczenia suchości pochwy jest laseroterapia. Polega ona na zastosowaniu lasera w celu poprawy unaczynienia, pogrubienia nabłonka pochwy i stymulacji produkcji kolagenu. Procedura ta może przynieść ulgę i poprawę elastyczności i nawilżenia pochwy3,4.
Ważne jest zrozumienie, że suchość pochwy przy menopauzie jest powszechnym problemem u kobiet i ma znaczący wpływ na jakość ich życia. Może powodować nie tylko dyskomfort fizyczny, ale także świąd, nawracające infekcje i trudności w życiu seksualnym. Zaleca się zatem skonsultowanie się z lekarzem lub położną w celu ustalenia odpowiedniego planu leczenia nieprzyjemnych dolegliwości.
Źródła:
- Palacios, S., Nappi, R. E., Bruyniks, N., Particco, M., Panay, N., & EVES Study Investigators. (2019). The European Vulvovaginal Epidemiological Survey (EVES): Prevalence, symptoms and impact of vulvovaginal atrophy of menopause. Climacteric, 22(3), 240-247.
- Santoro, N., & Randolph Jr, J. F. (2011). Reproductive Hormones and the Menopause Transition. Obstetrics and Gynecology Clinics of North America, 38(3), 455–466.
- Portman, D. J., & Gass, M. L. S. (2014). Genitourinary syndrome of menopause: new terminology for vulvovaginal atrophy from the International Society for the Study of Women’s Sexual Health and The North American Menopause Society. Menopause, 21(10), 1063–1068.
- Faubion, S. S., & Sood, R. (2017). Vaginal dryness: A review of treatments. Maturitas, 95, 3-7.