Dlaczego wirus HPV jest taki groźny?
Wirus HPV (ang. Human Papillomavirus, wirus brodawczaka ludzkiego) to wirus DNA należący do rodziny wirusów brodawczaka. Przenosi się do błony śluzowej przez kontakt ze skórą lub błoną śluzową i przedostaje się do organizmu w wyniku urazu mechanicznego. Infekcja HPV jest najczęstszą chorobą przenoszoną drogą płciową, chociaż zwykle zwalcza ją układ odpornościowy.
Ryzyko zakażenia HPV przynajmniej raz w życiu zarówno wśród mężczyzn, jak i kobiet wynosi 50%. Natomiast według danych epidemiologicznych aż około 80% aktywnych seksualnie osób obojga płci w ciągu swojego życia będzie zakażonych HPV.
Objawy zakażenia wirusem brodawczaka ludzkiego różnią się w zależności od typu wirusa.
Infekcja wirusem brodawczaka o typie nieonkogennym może powodować:
- powstawanie brodawek zwykłych,
- powstawanie brodawek odbytowo-płciowych,
- inne choroby niedermatologiczne.
Ten typ wirusa nie powoduje jednak powstawania nowotworów. Nieonkogenne typy HPV to m.in. HPV 6, 11, 13, 30, 40, 42, 43 i 44.
Rola HPV w rozwoju nowotworów (w czym biorą udział onkogenne typy wirusa HPV) jest jeszcze badana, ale wiadomo już, że przede wszystkim jest on odpowiedzialny za powstawanie:
- raka szyjki macicy,
- nowotworów prącia, odbytu, pochwy, sromu,
- nowotworów jamy ustnej i gardła.
Onkogenne typy HPV to m.in. HPV 16, 18, 45, 31, 33, 52, 58, 35, 59, 56, 39, 51, 73, 68 i 66. W praktyce klinicznej najczęściej mamy do czynienia z zakażeniem typami: 16, 18, 45, 31.
Wspiera prawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego, a także uzupełnienia codzienną dietę w selen i beta-glukan.
Co wiemy o szczepionce przeciwko HPV?
Szczepionki przeciw HPV zawierają wirusopodobne cząstki otrzymane drogą rekombinacji genetycznej. Nie zawierają więc żywych wirusów.
Na polskim rynku dostępne są 3 szczepionki przeciwko HPV:
- 2-walentna przeciwko 2 onkogennym typom wirusa (HPV 16 i HPV 18),
- 4-walentna przeciwko 4 onkogennym i nieonkogennym typom wirusa (HPV 6, HPV 11, HPV 16, HPV 18) odpowiedzialnym za zmiany przednowotworowe oraz brodawki płciowe (kłykciny kończyste),
- 9-walentna przeciwko 7 onkogennym typom HPV (HPV 16, 18, 31, 33, 45, 52, 58) oraz 2 typom nieonkogennym odpowiedzialnym za powstawaniem brodawek płciowych (HPV 6, HPV 11).
Koszt jednej dawki szczepionki przeciwko HPV waha się między 300 a 500 zł, w zależności od jej rodzaju. Od 1 listopada 2021 r. na liście leków refundowanych znalazła się szczepionka 2-walentna, za którą odpłatność wynosi 50% (pacjent płaci połowę ceny), a cena szczepionki we wszystkich aptekach jest zarządzona odgórnie i nie może się różnić.
W wyniku aktualizacji harmonogramu realizacji Narodowej Strategii Onkologicznej nieodpłatne szczepienia przeciwko HPV rozpoczynają się 1 czerwca 2023 r.
Od 1 czerwca 2023 r. można bezpłatnie zaszczepić przeciw HPV dzieci 12 i 13-letnie – potwierdza Ministerstwo Zdrowia. – Od dziś, od godziny 8.00, rozpoczęły się szczepienia – poinformował resort w Dniu Dziecka.
Powszechny program bezpłatnych szczepień przeciw HPV jest skierowany do dziewcząt i chłopców w wieku 12 i 13 lat (urodzonych od 1 stycznia 2010 r. do ukończenia 14. roku życia). Bezpłatne szczepionki na HPV dla dzieci mają dwie dawki. Podaje się je w odstępie 6-12 miesięcy.
Jak zapisać dziecko na szczepienie przeciwko HPV?
Jak podaje Ministerstwo Zdrowia, rodzice mogą zapisać dziecko na szczepienie przeciw HPV:
- w przychodni Podstawowej Opieki Zdrowotnej (POZ),
- przez infolinię 989 (7 dni w tygodniu od godz. 7:00 do 20:00)
- albo online, przez Internetowe Konto Pacjenta (IKP).
Od dziś, od godziny 8.00 rozpoczęły się szczepienia dzieci 12 i 13-letnich przeciw #HPV. Za chwilę konferencja ministra @a_niedzielski w #Piła. pic.twitter.com/9yoUc2cG6Q
— Ministerstwo Zdrowia (@MZ_GOV_PL) June 1, 2023
Dane dotyczące bezpieczeństwa szczepionek HPV wskazują, że są one bezpieczne, ale tak jak w przypadku każdej ze szczepionek, także ta przeciwko HPV, może wywołać u pacjenta niepożądany odczyn poszczepienny (NOP). Po szczepieniu przeciwko HPV odnotowano niewiele działań niepożądanych, a podanie szczepionki może wiązać się z: bólem w miejscu wstrzyknięcia, zaczerwienieniem, świądem, obrzękiem. Z objawów ogólnych po podaniu szczepionki najczęściej obserwowano zmęczenie, ból mięśni i głowy.
Dlaczego szczepienie przeciwko HPV powinno być powszechne?
Wiemy już, że wirus HPV może powodować kilka rodzajów nowotworów i stanów przedrakowych. Jedynie rak szyjki macicy może zostać wykryty wcześniej za pomocą testu przesiewowego. Inne nowotwory wywołane przez HPV mogą nie zostać wykryte, dopóki ich stadium nie będzie zaawansowane. Szczepienie przeciwko HPV to zapobieganie nowotworom na etapie profilaktyki pierwotnej, czyli zanim ma szansę zadziałać czynnik wywołujący złośliwą zmianę. Nie od dziś wiadomo, że lepiej zapobiegać niż leczyć.
Według danych statystycznych tylko w 2020 r. w Polsce zgłoszono:
- 3862 nowych przypadków raka szyjki macicy (6. miejsce wśród nowotworów u kobiet).
- 2137 zgonów z powodu raka szyjki macicy (7. miejsce wśród nowotworów u kobiet – 11/100tys).
Dzisiejszej stan wiedzy medycznej wskazuje na to, że wszystkie przypadki raka szyjki macicy są poprzedzone przewlekłą infekcją HPV.
Dzięki szczepieniu przeciwko HPV (po przyjęciu wszystkich zalecanych dawek) zmniejsza się o około 70% (do 90% w przypadku zastosowania najnowszej szczepionki) ryzyko zachorowania na raka szyjki macicy i o około 90% ryzyko rozwoju brodawek narządów płciowych (w przypadku użycia szczepionki więcej niż 2-walentnej). Zastosowanie pełnego cyklu szczepień zmniejsza także ryzyko wystąpienia innych chorób powodowanych przez HPV.
Powszechne szczepienie zarówno dziewcząt jak i chłopców przeciwko HPV ma szansę przyczynić się do zmniejszenia rozprzestrzeniania wirusa HPV, a tym samym zmniejszenia zachorowalności na nowotwory narządów płciowych.
Dla kogo szczepienie przeciwko HPV?
Obecne zalecenia dotyczące szczepień przeciwko HPV obejmują dzieci w wieku od 9 lat i młode osoby do 26 roku życia, które nie przyjęły do tej pory szczepionki lub nie zostały zaszczepione w pełni. Zaszczepić się mogą także osoby w wieku 27-45 lat, które mogą być narażone na nowe zakażenie HPV i mogą odnieść korzyści ze szczepienia (włącznie z pacjentkami, które są HPV DNA-pozytywnymi).
Należy pamiętać, że szczepienia można prowadzić także u chłopców (według aktualnych zaleceń Amerykańskiego Komitetu Doradczego ds. Szczepień szczepienie przeciwko HPV powinny przyjąć dzieci obojga płci) i mężczyzn.
Według WHO (Światowej Organizacji Zdrowia) główną populacją docelową szczepień przeciw HPV są:
- dziewczęta w wieku 9-14 lat przed rozpoczęciem aktywności seksualnej, które mają otrzymać schemat dwudawkowy (dawki powinny być podane w odstępie 6–12 miesięcy, przy czym minimalny czas między pierwszą a drugą dawką wynosi 5 miesięcy),
- dziewczęta w wieku ≥ 15 lat, które mają otrzymać schemat trzydawkowy.
Szczepienie osób powyżej 15. roku życia obejmuje dawki podawane w schemacie 0, 2, 6 miesięcy. Oznacza to, że drugą dawkę podaje się 1–2 miesiącach po pierwszej, a trzecią dawkę 6 miesięcy od pierwszej. Minimalny odstęp między pierwszą a drugą dawką wynosi 4 tygodnie, między drugą a trzecią – 12 tygodni, między pierwszą a trzecią – 5 miesięcy.
Zawiera inozytol. Zalecane przy insulinooporności i PCOS. Składniki preparatu przyczyniają się do regulacji aktywności hormonalnej.
Czy zakażenie wirusem HPV można wyleczyć?
Nie istnieją leki, które mogłyby w skuteczny sposób pozbyć się wirusa HPV z organizmu. Leczy się jedynie następstwa zakażenia wirusem brodawczaka ludzkiego, którymi są m.in. rak szyjki macicy, zmiany przedrakowe, brodawki płciowe, brodawczaki krtani.
Najważniejszym elementem walki z wirusem HPV jest unikanie kontaktów seksualnych, ograniczenie liczby partnerów seksualnych, ale przede wszystkim profilaktyka w postaci szczepienia przeciwko HPV.
Źródła:
- Brianti P. – Review of HPV-related diseases and cancers. New Microbiol. 2017 Apr;40(2):80-85. Epub 2017 Apr 3. PMID: 28368072.
- Kamolratanakul S, Pitisuttithum P. Human Papillomavirus Vaccine Efficacy and Effectiveness against Cancer. Vaccines (Basel). 2021 Nov 30;9(12):1413.
- Reasons to Get HPV Vaccine https://www.cdc.gov/hpv/parents/vaccine/six-reasons.html (dostęp 09.10.2022)
- Szafarowska M., Zakażenia HPV https://podyplomie.pl/ginekologia/29931,zakazenia-hpv (dostęp 09.10.2022)