Kim są osoby wysoko wrażliwe?
Termin WWO ukuła doktor Elanie Aron w połowie lat 90. Od tamtej pory zainteresowanie tą koncepcją rośnie. Wiele osób nie zdaje sobie sprawy z tego, że są wysoko wrażliwe i często doświadczają niezrozumienia ze strony innych. Mogą spotykać się z pejoratywnymi określeniami, jak bycie „nadwrażliwym” czy „przewrażliwionym”.
Osoba wysoko wrażliwa posiada pewną cechę temperamentu – wrażliwość przetwarzania sensorycznego. Jest to umiejętność dostrzegania i reagowania na docierające bodźce zmysłowe, które mają małą wartość stymulującą.
Doktor Aron wyodrębniła cztery główne cechy charakterystyczne dla osób wysoko wrażliwych, układając akronim DOES:
- D (ang. depth of processing) – głębokość przetwarzania.
- O (overstimulation) – łatwość ulegania przestymulowaniu.
- E (emotional reactivity and empathy) – emocjonalna reaktywność i empatia.
- S (sensitive) – wyczulenie na subtelności.
Wspiera pamięć i koncentrację, usprawnia procesy uczenia się. Zawiera olej z ryb i olej z wiesiołka – źródła naturalnych kwasów tłuszczowych omega-3 (EPA i DHA) oraz omega-6...
Głębokość przetwarzania
Osoby wysoko wrażliwe wykazują tendencję do analizowania każdego szczegółu przed dokonaniem wyboru czy wykonaniem pewnej czynności. Głęboko przetwarzają informacje, rozważając rozmaite możliwości. Decyzje najczęściej podejmują po intensywnym i długotrwałym namyśleniu się. Powierzone zadania wykonują sumiennie i dokładnie. Mogą wykazywać znamiona perfekcjonizmu.
Łatwość ulegania przestymulowaniu
WWO częściej doświadczają tzw. przestymulowania, czyli przytłoczenia odbieranymi przez organizm bodźcami (wzrokowymi, zapachowymi, smakowymi, dotykowymi czy dźwiękowymi). Taki przesyt negatywnie wpływa na układ nerwowy i powoduje poczucie zmęczenia czy wyczerpania psychicznego.
Wysoko wrażliwe osoby starają się unikać tłumów, ponieważ mogą zostać łatwo przytłoczone docierającymi sygnałami. Preferują spokojne i ciche miejsca zamiast tych głośnych i pełnych ludzi. Często potrzebują przebywania w ciszy i odosobnieniu.
Osoby wysoko wrażliwe mają trudności w radzeniu sobie w stresujących sytuacjach i są podatne na negatywne skutki stresu. Ze względu na skłonność do ulegania przestymulowaniu wykazują problemy z wykonywaniem kilku czynności jednocześnie. Wysoko wrażliwe osoby cechują się niechęcią do zmian. Nierzadko jest im trudniej przystosować się do nowych warunków.
Emocjonalna reaktywność i empatia
Wysoko wrażliwe osoby wykazują tendencję do silnego połączenia ze swoimi emocjami oraz innymi aspektami życia wewnętrznego. Z uwagi na swoją spostrzegawczość, charakteryzują się emocjonalnością, dlatego często przeżywają silne reakcje emocjonalne. WWO mają potrzebę, by nawiązywać głębokie i istotne relacje. Często unikają konfliktów i są ugodowe. Preferują tworzenie więzi nasiąkniętych empatią. Warto tutaj wspomnieć, że wyróżnia się dwa aspekty empatii, które dla osób wysoko wrażliwych są niezwykle ważne. Pierwsza to empatia emocjonalna, czyli umiejętność rozpoznawania oraz współodczuwania stanów psychicznych innych osób. Natomiast druga – poznawcza – jest zdolnością do przyjmowania ich sposobu myślenia, co daje możliwość patrzenia na świat z ich perspektywy. Dzięki temu WWO mogą spotkać się ze zrozumieniem i akceptacją.
Wrażliwość na subtelność
Wysoko wrażliwe osoby cechują się nasiloną uwagą na szczegóły, które wielu osobom umykają. Mogą dotyczyć np. zmian w tonie głosu, postawie czy mowie ciała, a także wyczuwaniu delikatnych zapachów czy odległych dźwięków. Charakteryzują się spostrzegawczością i zwracają uwagę na to, co inni pomijają lub uznają za nieistotne.
Wysoko wrażliwe osoby – czy jesteś jedną z nich?
Doktor Elanie Aron stworzyła krótki kwestionariusz, który pomaga rozpoznać, czy należy się do grona osób wysoko wrażliwych. Trzeba przeczytać stwierdzenia i ocenić, czy się z nimi zgadza („tak”) czy nie zgadza („nie). Pod koniec wystarczy zliczyć wszystkie pozytywne odpowiedzi.
- Łatwo przytłaczają mnie bodźce sensoryczne.
- Wyczuwam subtelności w swoim otoczeniu.
- Wpływają na mnie nastroje innych osób.
- Cechuję się większą wrażliwością na ból niż inni.
- Podczas pracowitych dni wyczuwam potrzebę wycofania się do miejsca, gdzie mam prywatność i przerwę od stymulacji.
- Cechuję się wrażliwością na działanie kofeiny.
- Łatwo przytłaczają mnie np. jasne światła, silne zapachy, szorstkie tkaniny czy nagłe i głośne dźwięki.
- Mam bogate i złożone życie wewnętrzne.
- Czuję się niekomfortowo przy głośnych dźwiękach.
- Porusza mnie sztuka i muzyka.
- Mój system nerwowy jest czasami przeciążony i czuję, że muszę się „wyłączyć”.
- Cechuję się sumiennością.
- Łatwo mnie zaskoczyć.
- Denerwuję się, gdy muszę zrobić wiele rzeczy w krótkim czasie.
- Kiedy ludzie czują się niekomfortowo zwykle wiem, co zrobić, by poczuli się lepiej np. zmienić usadzenie czy natężenie oświetlenia.
- Denerwuję się, gdy ludzie próbują mnie nakłonić, by robić zbyt wiele rzeczy w tej samej chwili.
- Staram się unikać popełniania błędów lub zapominania o rzeczach.
- Staram się unikać brutalnych filmów czy seriali.
- Odczuwam nieprzyjemne napięcie, gdy wokół mnie dzieje się wiele rzeczy.
- Odczuwanie silnego głodu wywołuje we mnie intensywną reakcję, przez co mam zaburzoną koncentrację lub nastrój.
- Zachodzące w moim życiu zmiany wywierają na mnie silny wpływ.
- Dostrzegam i delektuję się delikatnymi zapachami, smakami, dźwiękami.
- Czuję się nieprzyjemnie, gdy wokół mnie dzieje się zbyt dużo naraz.
- Uporządkowuję swoje życie, by unikać przygnębiających lub przytłaczających sytuacji.
- Niepokoją mnie intensywne bodźce np. głośne dźwięki czy chaotyczne sceny.
- Kiedy muszę rywalizować czy być obserwowanym podczas wykonywania zadania, denerwuję się lub czuję roztrzęsienie, że poradzę sobie gorzej niż zwykle.
- W dzieciństwie rodzice lub nauczyciele postrzegali mnie jako nieśmiałe lub wrażliwe dziecko.
Więcej niż czternaście pozytywnych odpowiedzi („tak”) oznacza, że prawdopodobnie jesteś wysoko wrażliwą osobą. Niestety nie ma w pełni idealnych testów. Warto obserwować reakcje swojego organizmu, myśli oraz emocje, które powstają w odpowiedzi na dopływające bodźce. Należy pamiętać, że bycie WWO nie jest zaburzeniem czy chorobą. To cecha – kolejny puzzel w barwnej układance, jaką jest ludzka osobowość.