Rodzaje wycieczek szkolnych

Wycieczka szkolna jest formą krajoznawstwa i turystyki, organizowaną przez szkołę w kraju lub za granicą, przy ewentualnej współpracy z podmiotami, których przedmiotem działalności jest krajoznawstwo i turystyka.

Wyróżnia się następujące rodzaje wycieczek szkolnych:

  • wycieczki przedmiotowe – inicjowane i realizowane przez nauczycieli w celu uzupełnienia programu nauczania w ramach jednego lub kilku przedmiotów,
  • wycieczki krajoznawczo-turystyczne o charakterze interdyscyplinarnym – w których udział nie wymaga od uczniów przygotowania kondycyjnego i umiejętności posługiwania się specjalistycznym sprzętem, organizowane w celu nabywania wiedzy o otaczającym środowisku i umiejętności zastosowania tej wiedzy w praktyce,
  • specjalistyczne wycieczki krajoznawczo-turystyczne – w których udział wymaga od uczniów przygotowania kondycyjnego, sprawnościowego i umiejętności posługiwania się specjalistycznym sprzętem, a program wycieczki przewiduje intensywną aktywność turystyczną, fizyczną lub długodystansowość na szlakach turystycznych.

Organizacja wycieczki szkolnej

Szkoła zobowiązana jest dostosować organizację i program wycieczki do:

  • wieku, zainteresowań i potrzeb uczniów, 
  • ich stanu zdrowia, 
  • kondycji, sprawności fizycznej,
  • umiejętności.

Sama procedura organizacji wycieczki szkolnej i wymogi z nią związane, różnią się w zależności od tego, czy wycieczka odbywać się będzie w kraju, czy za granicą.

Wycieczki szkolne okiem prawnika

Organizacja wycieczek krajowych

  • Organizator wycieczki (czyli w praktyce najczęściej wychowawca klasy) przygotowuje kartę wycieczki, zgodną z wzorem stanowiącym załącznik do Rozporządzenia1, do której załącza listę uczniów mających wziąć w niej udział, zawierającą imiona i nazwiska uczniów oraz telefony do ich rodziców.
  • Kartę wycieczki, jak i listę uczniów, zatwierdza dyrektor szkoły.

Organizacja wycieczek zagranicznych

Poza dwoma powyżej opisanymi punktami, organizatorzy powinni dopełnić także innych formalności. 

  • Dyrektor szkoły zobowiązany jest poinformować o organizowaniu wycieczki kuratora oświaty, przekazując mu kartę wycieczki.          
  • Szkoła ma obowiązek zawrzeć umowę ubezpieczenia od następstw nieszczęśliwych wypadków i kosztów leczenia na rzecz wszystkich osób mających wziąć udział w wycieczce.
  • Kierownik wycieczki lub co najmniej jeden z opiekunów wycieczki, musi znać język obcy na poziomie umożliwiającym porozumiewanie się w krajach tranzytowych i docelowym kraju wycieczki.

Dziecko może wziąć udział w wycieczce szkolnej wyłącznie za zgodą rodziców, wyrażoną w formie pisemnej.

Należ również pamiętać, że w przypadku wycieczki zagranicznej – wszyscy uczniowie biorący w niej udział, powinni posiadać przy sobie ważny dokument potwierdzający tożsamość tj. paszport lub dowód osobisty (legitymacja szkolna jest niewystarczająca).                             

Kierownik i opiekun wycieczki

Wycieczka szkolna nie odbędzie się bez kierownika i opiekunów wycieczki, których wyznacza dyrektor szkoły spośród pracowników pedagogicznych szkoły. W zależności od celu i programu wycieczki – opiekunem wycieczki może zostać również, wyznaczona przez dyrektora, osoba niebędąca pracownikiem pedagogicznym szkoły (np. rodzic któregoś z uczestników wycieczki). Kierownik wycieczki, musi jednak zawsze, obligatoryjnie być pracownikiem pedagogicznym szkoły.

Wycieczki szkolne okiem prawnika

Do zadań kierownika wycieczki należy m.in.:

  • opracowanie programu i regulaminu wycieczki oraz zapoznanie z nim uczniów, rodziców i opiekunów wycieczki,
  • zapewnienie warunków do pełnej realizacji programu wycieczki i przestrzegania jej regulaminu oraz sprawowanie nadzoru w tym zakresie,
  • zapoznanie uczniów i opiekunów wycieczki z zasadami bezpieczeństwa oraz zapewnienie warunków do ich przestrzegania,
  • określenie zadań opiekunów wycieczki w zakresie realizacji jej programu oraz zapewnienia opieki i bezpieczeństwa uczniom,
  • nadzorowanie zaopatrzenia uczniów i opiekunów wycieczki w odpowiedni sprzęt, wyposażenie oraz apteczkę pierwszej pomocy,
  • organizowanie i nadzorowanie transportu, wyżywienia oraz noclegów dla uczniów i opiekunów wycieczki,
  • dysponowanie środkami finansowymi przeznaczonymi na organizację wycieczki,
  • dokonanie podsumowania, oceny i rozliczenia finansowego wycieczki po jej zakończeniu i poinformowanie o tym dyrektora szkoły i rodziców, w formie i terminie przyjętych w szkole.

Do zadań opiekuna wycieczki, należy natomiast m.in.:

  • sprawowanie opieki nad powierzonymi mu uczniami i nadzorowanie wykonywania przydzielonych im zadań,
  • współdziałanie z kierownikiem wycieczki w zakresie realizacji programu wycieczki i przestrzegania jej regulaminu,
  • sprawowanie nadzoru nad przestrzeganiem regulaminu wycieczki przez uczniów, ze szczególnym uwzględnieniem zasad bezpieczeństwa.
Omeganerv
Omeganerv
Szukaj stacjonarnie
Szukaj online

Wspiera pamięć i koncentrację, usprawnia procesy uczenia się. Zawiera olej z ryb i olej z wiesiołka – źródła naturalnych kwasów tłuszczowych omega-3 (EPA i DHA) oraz omega-6...

Dowiedz się więcej
Suplement diety
Przed użyciem zapoznaj się z ulotką, która zawiera wskazania, przeciwwskazania, dane dotyczące działań niepożądanych i dawkowanie oraz informacje dotyczące stosowania, bądź skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą.
reklama

Bezpieczeństwo uczniów w czasie wycieczek szkolnych

Obowiązek zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków uczestnictwa w wycieczkach szkolnych, spoczywa na dyrektorze szkoły.

Na bezpieczeństwo uczniów w czasie wycieczek, niewątpliwie składa się wiele aspektów, w tym przede wszystkim:

Odpowiednia ilość opiekunów i stała opieka

Z przepisów nie wynika dokładna ilość opiekunów wycieczki szkolnej, która powinna przypadać na określoną liczbę dzieci. Liczbę opiekunów, szkoła zobowiązana jest każdorazowo ustalić, z uwzględnieniem następujących czynników:

  • wieku,
  • stopnia rozwoju psychofizycznego,
  • stanu zdrowia i ewentualnej niepełnosprawność uczniów mających uczestniczyć w wycieczce,
  • specyfiki wycieczki
  • warunków, w jakich będzie się ona odbywać.

Choć nie jest to wiążące – dobrą praktyką jest nieprzekraczanie limitów uczniów pozostających pod opieką jednego opiekuna, określonych dla obozów i kolonii dla dzieci i młodzieży, tj.:

  • nie więcej niż 20 uczniów (w tym nie więcej niż 2 uczniów niepełnosprawnych lub przewlekle chorych) na jednego opiekuna,
  • nie więcej niż 15 osób (w tym nie więcej niż 2 uczniów niepełnosprawnych lub przewlekle chorych) na jednego opiekuna, w przypadku grup z dziećmi do 10 roku życia oraz grup mieszanych, w których są takie dzieci.

Samo zapewnienie odpowiedniej liczby opiekunów wycieczki oczywiście nie wystarczy, żeby uczestniczące w niej dzieci były bezpieczne – do tego konieczne jest sprawowanie nad nimi, przez tych opiekunów, stałej opieki. Tak bardzo popularny na wycieczkach szkolnych „czas wolny” nie powinien nigdy oznaczać czasu wolnego od bezpośredniej opieki nad uczestnikami wycieczki, a jedynie czas wolny od zwiedzania lub innych zaplanowanych działań edukacyjnych.

Wycieczki szkolne okiem prawnika

Ochrona uczniów przed sprawcami przestępstw

Warto również wspomnieć o tym, że przed dopuszczeniem jakiejkolwiek osoby do działalności związanej z wypoczynkiem dzieci i opieką nad nimi – a więc dotyczy to zarówno kierownika wycieczki, jak i każdego z opiekunów – dyrektor szkoły, zobowiązany jest zweryfikować, czy dane tej osoby, nie zostały zamieszczone w rejestrze przestępstw przeciwko wolności seksualnej i obyczajności wobec małoletniego poniżej lat 15. 

Ponadto, w przypadku wycieczek trwających co najmniej 2 dni – kierownikiem, jak i wychowawcą wypoczynku mogą być wyłącznie osoby niekarane za określone przestępstwa. W celu potwierdzenia spełnienia powyższego warunku – osoby te, zobowiązane są do przedstawienia dyrektorowi szkoły informacji o niekaralności z Krajowego Rejestru Karnego.

Bezpieczny transport do miejsca docelowego

Jeżeli transport dzieci odbywać się będzie autokarem, niezależnie od obowiązków ciążących w tym zakresie na organizatorach wycieczki, warto aby o kwestię bezpieczeństwa (na tyle, na ile mogą) zadbali również rodzice:

  • sprawdzając po numerze rejestracyjnym, pod adresem: https://bezpiecznyautobus.gov.pl/, dane o badaniu technicznym oraz polisie OC autobusu,
  • zwracając się do policjantów z wydziału ruchu drogowego, aby przed wyjazdem dzieci, skontrolowali stan techniczny pojazdu, trzeźwość kierowcy i wymagane dokumenty.

Szczególne środki bezpieczeństwa w przypadku wyjazdu zagranicznego

W przypadku, gdy wycieczka szkolna ma się odbyć za granicę, warto również, aby wyjazd został zgłoszony w serwisie Ministerstwa Spraw Zagranicznych „Odyseusz” (po adresem: https://odyseusz.msz.gov.pl/). Zgłoszenie takie, na wypadek konieczności udzielenia pomocy uczestnikom wycieczki – w związku z powziętą wiedzą placówki dyplomatycznej lub konsularnej, o pobycie uczniów na terenie danego państwa – umożliwi służbom nawiązanie z nimi szybkiego kontaktu oraz udzielenie im skutecznej pomocy.

Pozostałe środki ostrożności i wymogi w zakresie bezpieczeństwa

W zakresie związanych z bezpieczeństwem uczestników wycieczki szkolnej, z przepisów wynikają ponadto wprost następujące, szczególne wymogi i zakazy.

  • Opiekun wycieczki sprawdza stan liczbowy jej uczestników przed wyruszeniem z każdego miejsca pobytu, w czasie zwiedzania, przejazdu oraz po przybyciu do punktu docelowego.
  • Niedopuszczalne jest realizowanie wycieczek podczas burzy, śnieżycy i gołoledzi.
  • Jeżeli specyfika wycieczki tego wymaga – jej uczestników zaznajamia się z zasadami bezpiecznego przebywania nad wodą.
  • Kąpiącym się, zapewnia się stały nadzór ratownika i ustawiczny nadzór opiekuna.
  • Kajaki i łodzie, z których korzystają uczestnicy wycieczek, wyposaża się w sprzęt ratunkowy.
  • Ze sprzętu pływającego korzystają jedynie osoby przeszkolone w zakresie jego obsługi oraz posługiwania się wyposażeniem ratunkowym.
  • Niedopuszczalne jest używanie łodzi i kajaków podczas silnych wiatrów.

Niedopuszczalne jest urządzanie ślizgawek i lodowisk na rzekach, stawach, jeziorach i innych zbiornikach wodnych.

Podstawa prawna:

1 Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 25.05.2018 r. w sprawie warunków i sposobu organizowania przez publiczne przedszkola, szkoły i placówki krajoznawstwa i turystyki (Dz.U. z 2018 r., poz. 1055)

Ustawa z dnia 13.05.2016 r. o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym (Dz.U. z 2016 r., poz. 862)

Ustawa z dnia 7.09.1991 r. o systemie oświaty (t.j. Dz.U. z 2021 r., poz. 1915)

Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31.12.2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach (t.j. Dz.U. z 2020 r., poz. 1604)

Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30.03.2016 r. w sprawie wypoczynku dzieci i młodzieży (Dz.U. z 2016 r., poz. 452)