Obecność gazów w jelitach jest normalna. Powstają na skutek procesów trawienia pokarmu oraz połykania powietrza w trakcie jedzenia. Dopiero nadmiar gazów powoduje wzdęcia brzucha, czyli subiektywne uczucie wypełnienia jamy brzusznej lub uczucie nadmiernej obecności gazów. Wzdęcia należą do jednych z najczęściej występujących objawów klinicznych ze strony przewodu pokarmowego.
Objawy i przyczyny wzdęć
Osoby, które mają problem ze wzdęciami odczuwają charakterystyczny „napompowany” brzuch, wewnętrzne rozpieranie, a dodatkowo często wydalają gazy.
Przyczyny wzdęć mogą być bardzo różne. U wielu osób, okresowo wzdęty brzuch, choć może być męczącą i uciążliwą dolegliwością, nie świadczy o żadnej patologii. Powiększony brzuch może pojawić się po zjedzeniu dużego posiłku, wtedy wzdęcia mają charakter przejściowy. Objaw powinien ustąpić następnego dnia.
Kolejnym schorzeniem, które wymaga diagnostyki i leczenia jest zespół jelita drażliwego. To popularne schorzenie o nieznanej etiologii. Prawdopodobnie jest spowodowane nieprawidłową funkcją motoryczną lub sensoryczną jelit. U 90% osób występują wzdęcia, dodatkowo obecna jest nadwrażliwość trzewna. Do rozwoju zespołu jelita drażliwego przyczyniają się stres, przewlekłe stosowanie leków oraz nietolerancje pokarmowe.
Kolejnym schorzeniem jest SIBO czyli zespół rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego. Do najczęstszych przyczyn nadmiernego rozrostu bakterii zalicza się nieprawidłowości anatomiczne, a także choroby takie jak neuropatia cukrzycowa lub niedoczynność tarczycy.
Kolejną przyczyną jest nieprawidłowe trawienie i nietolerancja węglowodanów. Osoby, które chcą poprawić jakość swojej diety i włączają do niej rośliny strączkowe i warzywa, mogą w początkowym okresie często odczuwać problem wzdętego brzucha. Jest to normalne i z czasem powinno minąć. Powodem wzdęć mogą być nietolerancje pokarmowe, m.in. laktozy, która dotyczy około 7-20% osób dorosłych.
Dolegliwości w postaci wzdęć występować mogą także u osób z dysfunkcją procesów trawiennych związanych z chorobami organów układu pokarmowego – trzustki, wątroby czy dróg żółciowych. Niebezpieczną chorobą, która może objawiać się wzdęciami u kobiet, jest rak jajnika, który dość często przez niespecyficzne objawy jest dość późno rozpoznawany.
Wzdęty brzuch może być także jednym z objawów celiakii, czyli choroby autoimmunologicznej, do której dochodzi na skutek spożywania glutenu. Choroba przez wiele lat może się rozwijać bezobjawowo, natomiast z czasem dochodzi do coraz poważniejszych uszkodzeń jelita cienkiego.
Wzdęcia w ciąży są częstą dolegliwością występującą w tym okresie. Przyczyną jest progesteron, hormon który odpowiada za utrzymanie ciąży, natomiast powoduje również zatrzymywanie wody w organizmie oraz spowolnienie procesów trawienia.
Co pomaga na wzdęcia?
Prawidłowa dieta oraz wykluczenie produktów, na które organizm wykazuje nietolerancję szybko pomoże rozwiązać problem wzdęć oraz poprawić samopoczucie. Dodatkowo należy jeść regularnie, małe porcje posiłków, aby się nie przejadać. Ważne jest, aby powoli przeżuć każdy kęs oraz unikać rozmów w trakcie jedzenia. Zalecane jest picie wody oraz spożywanie błonnika, który usprawnia perystaltykę jelit poprzez mechaniczne drażnienie ścian, co reguluje częstotliwość wypróżnień i zapobiega zaparciom.
Problem wzdęć dotyka wiele osób, zazwyczaj ma charakter przejściowy i zazwyczaj następnego dnia problem znika. Jeżeli wzdęcia się utrzymują należy zgłosić się do lekarza i wykluczyć obecność poważnych chorób, w tym także nowotworu jajnika, który może się w ten sposób objawiać.
Źródła:
GulbickaD, Paulina, and Marian GrzymisławskiE. „Wzdęcia brzucha–najczęstsze przyczyny i postępowanie.”
Eder, Piotr, et al. „Wzdęcie–ważny i powszechny problem kliniczny w codziennej praktyce lekarskiej.”