Zapalenie oskrzeli – objawy i przyczyny
Zapalenie oskrzeli to stan zapalny błony śluzowej oskrzeli wywołany przez patogen. W klasyfikacji ICD-10 zapalenia oskrzeli figurują pod oznaczeniem J20, przy czym rozróżnia się wiele ich rodzajów – w zależności od przyczyny dolegliwości.
Uwzględniając czas trwania choroby wyróżnia się:
- ostre zapalenie oskrzeli – objawy występują krócej niż przez 3 tygodnie;
- podostre zapalenie oskrzeli – objawy występują dłużej niż 3, ale krócej niż 8 tygodni;
- przewlekłe zapalenie oskrzeli – objawy występują dłużej niż 8 tygodni.
Przyczyną zapalenia oskrzeli w 90% przypadków jest infekcja wirusowa (m.in. wirus grypy, paragrypy oraz RSV), rzadziej bakteryjna. Wpływ na rozwój zapalenia oskrzeli może mieć też zanieczyszczenie środowiska, palenie tytoniu i ekspozycja na alergeny.
Lider wśród preparatów do nebulizacji (inhalacji). Zawiera ektoinę.
Choroba zwykle ma tendencje do samoograniczania się, a objawy ustępują w ciągu kilku lub kilkunastu dni, nie pozostawiając trwałych zmian w strukturze układu oddechowego i nie upośledzając jego funkcjonowania1.
Do typowych objawów zapalenia oskrzeli zalicza się:
- kaszel połączony z odkrztuszaniem zalegającej wydzieliny;
- gorączkę;
- złe samopoczucie i uczucie „rozbicia”;
- świszczący oddech;
- ból mięśni.
Sporadycznie u chorego mogą również wystąpić trudności w oddychaniu. Można wtedy mówić o obturacyjnym zapaleniu oskrzeli.
Zapalenie oskrzeli bez gorączki
Zapalenie oskrzeli może iść w parze z gorączką, ale podwyższona temperatura ciała nie zawsze się pojawi. Zwykle towarzyszy ona zakażeniom bakteryjnym. Przy infekcji wirusowej częściej występuje jedynie stan podgorączkowy (maksymalnie do 38⁰C).
Warto pamiętać, że diagnostyka choroby odbywa się przede wszystkim poprzez ocenę symptomów występujących u pacjenta. Zwłaszcza u niemowląt gorączka pojawia się stosunkowo rzadko, co może utrudniać prawidłową ocenę ich stanu zdrowia.
Zapalenie oskrzeli u dzieci
U młodych pacjentów częściej niż u osób dorosłych pojawia się ostre zapalenie oskrzeli, jednak objawy zapalenia oskrzeli u dzieci są analogiczne, jak w przypadku osób dorosłych2. U najmłodszych główną przyczyną występowania choroby są wirusy i bakterie, znacznie rzadziej inne przyczyny (ze względu na stosunkowo niewielką ekspozycję na inne szkodliwe czynniki np. dym tytoniowy).
Pomimo stosunkowo niegroźnego przebiegu, zapalenia oskrzeli nie należy lekceważyć. Do wizyty u lekarza powinny skłonić objawy utrzymujące się dłużej niż 7 dni, duszności i ból w klatce piersiowej oraz temperatura powyżej 38⁰C.
Leczenie zapalenia oskrzeli
Metody leczenia zapalenia oskrzeli można podzielić na farmakologiczne oraz domowe.
Leczenie farmakologiczne ogranicza się do leków przeciwkaszlowych (przy kaszlu suchym), a w przypadku obturacji do preparatów rozkurczających oskrzela. Odradza się stosowanie antybiotyków na zapalenie oskrzeli, ponieważ w przypadku wirusowego podłoża choroby i tak będą one nieskuteczne, a dodatkowo mogą wywołać lekooporność bakterii w przyszłości. W zależności od czynnika stosuje się leczenie objawowe (przy wirusach) i antybiotykoterapię (przy bakteriach).
Kuracja domowa to przede wszystkim leczenie zachowawcze, czyli wypoczynek w cieple, dbanie o nawodnienie organizmu oraz unikanie kontaktu z czynnikiem drażniącym (np. zimnym powietrzem). Zróżnicowaną dietę można uzupełnić o miód oraz wyciągi z roślin, które wspierają walkę z kaszlem (to m.in. porost islandzki, bromelaina, wyciąg z korzenia pelargonii afrykańskiej lub jeżówka).
3% roztwór chlorku sodu z ektoiną, bez konserwantów, przeznaczony do nebulizacji.
Inhalacje na zapalenie oskrzeli
Sposobem na radzenie sobie z wydzieliną zalegającą w drogach oddechowych mogą okazać się inhalacje, czyli podawanie roztworu leku w taki sposób, aby dostał się do układu oddechowego wraz z powietrzem. Wykonuje się je z użyciem izotonicznych lub hipertonicznych roztworów soli (NaCl), które możemy kupić bez recepty lub leków mukolitycznych (rozrzedzających wydzielinę), dostępnych z przepisu lekarza. Ich zadaniem jest rozrzedzenie wydzieliny zalegającej w drogach oddechowych, dzięki czemu będzie łatwiejsza do wykrztuszenia.
Preparaty do inhalacji mogą być wzbogacone w ektoinę lub kwas hialuronowy, które zapewniają nawilżenie górnych i dolnych dróg oddechowy, co dodatkowo ułatwia odkrztuszanie zalegającej wydzieliny. Inhalacje roztworami chlorku sodu można przeprowadzać nawet kilka razy dziennie.
Nebulizacja z ektoiną na zapalenie oskrzeli
Nebulizacja jest typem inhalacji, polegającym na zamianie roztworu NaCl w mgiełkę, dzięki czemu substancje aktywne trafiają dokładnie tam, gdzie powinny, a to pozwala na dostarczanie do organizmu w sposób efektywny związków, które przy innej formie podania (np. doustnej) uległyby rozpadowi. W ten sposób aplikuje się leki w przypadku astmy, POChP, ale także zapalenia oskrzeli.
W leczeniu zapalenia oskrzeli metodą nebulizacji pomocne mogą wyroby medyczne zawierające ektoinę. To naturalna cząsteczka wytwarzana przez mikroorganizmy, łagodząca stany zapalne i wykazująca działanie ochronne, nawilżające, a także rozluźniające dla zalegającej wydzieliny3.
Aby rozrzedzić zalegającą wydzielinę i ułatwić jej wykrztuszenie można również sięgnąć po preparaty do inhalacji zawierające N-acetylocysteinę (NAC), kwas hialuronowy oraz olejki eteryczne, wspomagające nawilżanie i udrażnianie dróg oddechowych.
Ampułki do inhalacji rozrzedzające zalegającą wydzielinę.
Źródła:
- Kleibrink B, Taube C. Akute Bronchitis [Acute Respiratory Tract Infections/Acute Bronchitis]. Dtsch Med Wochenschr. 2019;144(3):185-188. doi:10.1055/a-0655-8058;
- Wopker PM, Schwermer M, Sommer S, et al. Complementary and alternative medicine in the treatment of acute bronchitis in children: A systematic review. Complement Ther Med. 2020;49:102217. doi:10.1016/j.ctim.2019.102217;
- Tran BH, Dao VA, Bilstein A, Unfried K, Shah-Hosseini K, Mösges R. Ectoine-Containing Inhalation Solution versus Saline Inhalation Solution in the Treatment of Acute Bronchitis and Acute Respiratory Infections: A Prospective, Controlled, Observational Study. Biomed Res Int. 2019;2019:7945091. Published 2019 Jan 31. doi:10.1155/2019/7945091.