- Zapalenie stawów u dziecka może wynikać z infekcji lub chorób autoimmunologicznych, takich jak młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów (MIZS).
- Bóle stawów u nastolatków mogą być objawem chorób zapalnych, jak reumatoidalne zapalenie stawów u dziecka, lub innych schorzeń, np. choroby Osgooda-Schlattera.
- Reaktywne zapalenie stawów u dzieci występuje po infekcjach, szczególnie układu pokarmowego lub moczowego, i objawia się bólem, sztywnością oraz obrzękiem stawów.
- Nie musisz wiedzieć, jaka jednostka chorobowa wywołuje problemy Twojego dziecka. Jeśli skarży się na ból stawów lub zauważysz ograniczenia w jego aktywności – skontaktuj się z lekarzem!
- Ważne informacje dotyczące możliwych przyczyn i objawów chorób stawów u dziecka i nastolatka znajdziesz w artykule poniżej. Więcej wartościowych treści czeka też na Ciebie na stronie głównej Zdrowych Rozwiązań >>>
Polecany osobom pragnącym utrzymać prawidłową kondycję układu kostno-chrzęstnego, narażonym na przeciążenia stawów.
Zapalenie stawów u dziecka – co to jest i skąd się bierze?
Ból stawów u dziecka może wynikać m.in. z toczącego się stanu zapalnego. U dzieci objawy mogą być trudniejsze do zauważenia, a same przyczyny bywają różnorodne i często różnią się od tych, które dotyczą dorosłych. Najczęstsze z nich zostały opisane poniżej.
Reaktywne zapalenie stawów
Reaktywne zapalenie stawów u dziecka pojawia się jako odpowiedź organizmu na infekcję toczącą się poza narządem ruchu, najczęściej w układzie moczowo-płciowym lub pokarmowym (np. po zatruciu pokarmowym pałeczkami salmonelli), rzadziej w układzie oddechowym. Mimo że pierwotna infekcja może być niewielka lub szybko ustąpić, reakcja immunologiczna organizmu może prowadzić do zapalenia stawów.
Najczęstszą przyczyną reaktywnego zapalenia stawów u dzieci są bakterie, takie jak Yersinia, Salmonella, Shigella, Campylobacter, Chlamydia. Po zakończeniu infekcji układ odpornościowy nadal atakuje tkanki stawów, co prowadzi do ich zapalenia.
Reaktywne zapalenie stawów u dziecka – objawy
Zapalenie stawów u dziecka po infekcji objawia się:
- bólem i obrzękiem stawów (dziecko może utykać, unikać wykonywania niektórych ruchów),
- sztywnością stawów,
- gorączką,
- ogólnym złym samopoczuciem (dziecko może być marudne, płaczliwe, wykazywać niechęć do niektórych czynności, np. do zabawy),
- wysypką (nie zawsze).
Młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów (MIZS)
Bóle stawów u nastolatków poniżej 16. roku życia oraz u dzieci mogą być wywołane również młodzieńczym idiopatycznym zapaleniem stawów (MIZS). Jedna z postaci tej choroby uznawana jest za odpowiednik reumatoidalnego zapalenia stawów, występującego u osób dorosłych, choć jest to duże uproszczenie.
MIZS to zróżnicowana grupa chorób, w przeważającej części o charakterze autoimmunologicznym. W takim przypadku układ odpornościowy dziecka atakuje własne tkanki, przez co dochodzi do ich uszkodzenia. Choć dokładne przyczyny MIZS nie są znane (stąd w nazwie określenie „idiopatyczne”), naukowcy uważają, że istotną rolę mogą odgrywać czynniki genetyczne oraz środowiskowe. MIZS może mieć różne formy, w zależności od liczby zajętych stawów oraz innych objawów towarzyszących.
Młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów u dziecka – objawy
Przebieg MIZS ma charakter przewlekły z okresami zaostrzeń i remisji. Istotą choroby jest stan zapalny, który prowadzi do uszkodzenia chrząstki stawowej i nasady kostnej, a następnie także tkanek okołostawowych, przyczepów ścięgien i mięśni oraz pochewek ścięgnistych. Jest też odpowiedzialny za pozastawowe objawy i powikłania układowe.
Objawy MIZS to:
- obrzęk i ból stawów,
- ograniczona ruchomość,
- zaburzenia chodu (utykanie),
- gorączka,
- poranna sztywność stawów,
- zmiana zachowania dziecka (niechęć do poruszania się, zabawy oraz kontaktów z rówieśnikami).
U dzieci proces chorobowy najczęściej zajmuje duże stawy obwodowe kończyn dolnych, głównie kolanowe, zazwyczaj niesymetrycznie. Nieleczone lub nieprawidłowo leczone MIZS może doprowadzić do zniekształceń obrysów stawów, zaburzeń ruchomości, szybko postępujących zaników mięśni, a w konsekwencji do przykurczów w stawach i do niepełnosprawności.
Łuszczycowe zapalenie stawów
Łuszczycowe zapalenie stawów jest jedną z postaci klinicznych MIZS. To przewlekła choroba zapalna, która jest związana z łuszczycą – chorobą skóry charakteryzującą się występowaniem łuszczących się, czerwonawych plam na skórze.
Łuszczycowe zapalenie stawów u dzieci – objawy
Pierwotnym objawem choroby u dzieci są najczęściej asymetryczne zmiany zapalne nielicznych stawów obwodowych, rzadziej centralnych. Zmiany skórne i łuszczyca paznokci zwykle pojawiają się później.
O łuszczycowym zapaleniu stawów mówimy, gdy u dziecka występuje zapalenie stawów ze współistnieniem łuszczycy lub zapalenie stawów ze współistnieniem co najmniej 3 z 4 wymienionych objawów:
- zapalenie palców (dactylitis),
- łuszczyca paznokci,
- rumień łuszczycopodobny,
- łuszczyca w rodzinie (np. u rodziców).
Często dzieci nie potrafią precyzyjnie określić, gdzie odczuwają ból, ani jakie czynności go nasilają, co może utrudniać diagnozę. Ponadto młodsze dzieci mogą być mniej skłonne do zgłaszania dyskomfortu lub mogą go maskować, co sprawia, że rodzice i opiekunowie muszą być szczególnie czujni na subtelne zmiany w zachowaniu, takie jak unikanie zabaw, trudności w chodzeniu, czy nagłe zmiany nastroju.
Nie musisz wiedzieć, jaka jednostka chorobowa wywołuje problemy Twojego dziecka. Jeśli skarży się na ból stawów lub zauważysz ograniczenia w jego aktywności – skontaktuj się z lekarzem!
Preparat stosowany w przypadku choroby zwyrodnieniowej stawów, reumatoidalnego oraz łuszczycowego zapaleniu stawów, a także przy bólach i ograniczeniu ruchomości stawów
Inne choroby stawów u dzieci
Choć zapalenie jest jedną z głównych przyczyn bólów stawów u dziecka, istnieje również szereg innych schorzeń, które mogą powodować podobne dolegliwości.
Choroba Perthesa
Choroba Perthesa to schorzenie, które polega na obumieraniu tkanki kostnej głowy kości udowej w stawie biodrowym na skutek zaburzeń ukrwienia. Dotyka najczęściej dzieci w wieku od 4 do 10 lat, zwłaszcza chłopców. Objawia się bólem biodra, który może promieniować do kolana, oraz utykaniem. Choroba ta wymaga intensywnego leczenia ortopedycznego, a w niektórych przypadkach operacyjnego, aby zapobiec trwałym deformacjom stawu.
Toczeń rumieniowaty układowy
Toczeń rumieniowaty układowy (SLE) to przewlekła choroba autoimmunologiczna, która może dotyczyć wielu narządów i układów, w tym stawów. U dzieci i nastolatków objawia się bólem stawów, gorączką, zmęczeniem oraz charakterystycznymi zmianami skórnymi (np. rumień na twarzy w kształcie motyla). Diagnostyka tocznia jest skomplikowana, a leczenie zazwyczaj obejmuje leki immunosupresyjne oraz sterydy.
Choroba Osgooda-Schlattera
Choroba Osgooda-Schlattera to kolejna choroba stawów u dzieci. Dotyczy przyczepu ścięgna rzepki do kości piszczelowej. Jest to częsta przyczyna bólu stawu kolanowego u aktywnych fizycznie dzieci i nastolatków, szczególnie w fazie intensywnego wzrostu. Objawia się bólem i obrzękiem w okolicy kolana, który nasila się podczas aktywności fizycznej, zwłaszcza biegania czy skakania.
Warto również wspomnieć, że przyczyną bólu stawów u dzieci mogą być urazy, które nie zawsze są łatwe do zidentyfikowania. Dziecko może przewrócić się lub uderzyć poza zasięgiem wzroku opiekunów, co utrudnia szybkie zdiagnozowanie problemu. Dlatego ważne jest, aby dokładnie obserwować dziecko, szczególnie jeśli zaczyna narzekać na ból stawów, nawet jeśli nie doszło do widocznego urazu.
Rozpoznanie bywa trudne, zwłaszcza w przypadku małych dzieci, które nie zawsze potrafią jasno określić, co się stało. Dziecko może upaść, potknąć się, uderzyć o coś twardego lub skręcić staw podczas zabawy. Czasem urazy te są na tyle niewielkie, że dziecko początkowo nie skarży się na ból, a symptomy mogą pojawić się dopiero po pewnym czasie, co dodatkowo utrudnia powiązanie ich z konkretnym zdarzeniem.
Jak wygląda leczenie?
Leczenie chorób stawów u dzieci zależy od rodzaju schorzenia, jego zaawansowania oraz ogólnego stanu zdrowia dziecka. W przypadku chorób zapalnych, takich jak młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów (MIZS) czy toczeń rumieniowaty układowy, leczenie najczęściej obejmuje leki przeciwzapalne, immunosupresyjne oraz sterydy, które mają na celu zmniejszenie stanu zapalnego, złagodzenie bólu i zahamowanie postępu choroby. W niektórych przypadkach stosuje się także leki biologiczne, które działają na specyficzne czynniki zapalne w organizmie.
W chorobach mechanicznych, takich jak choroba Osgooda-Schlattera czy choroba Perthesa, kluczowe jest zmniejszenie obciążenia chorego stawu. W przypadku tych schorzeń zaleca się często ograniczenie aktywności fizycznej, noszenie stabilizatorów czy opasek ortopedycznych, a także rehabilitację mającą na celu wzmocnienie mięśni i poprawę stabilności stawu. W zaawansowanych przypadkach, kiedy leczenie zachowawcze nie przynosi efektów, może być konieczne leczenie operacyjne, które ma na celu poprawę struktury i funkcji stawu.
Strzelające stawy u dzieci – przyczyny
Strzelające stawy u dzieci i młodzieży to zjawisko, które może budzić niepokój u rodziców, jednak zazwyczaj nie jest ono powodem do zmartwień. Dźwięk „strzelania” jest najczęściej wynikiem przeskakiwania ścięgien lub pęcherzyków powietrza w stawie. W młodym wieku stawy są bardziej elastyczne (związane jest to ze zmianami hormonalnymi w procesie wzrastania), co sprzyja takim odgłosom.
Jeśli jednak strzelaniu towarzyszy ból, obrzęk lub ograniczenie ruchomości, warto skonsultować się z lekarzem, aby wykluczyć poważniejsze schorzenia.
Ból stawów u nastolatków i dzieci – podsumowanie
Bóle stawów u dzieci i nastolatków nie zawsze wynikają z poważnej choroby. Mogą być skutkiem urazu, przeciążenia związanego z aktywnością fizyczną, czy też zwykłej grypy. Czasami jednak świadczą o poważnym problemie zdrowotnym, który może mieć przykre powikłania.
Dlatego, jeśli dziecko czy nastolatek skarży się na ból stawów, warto skonsultować się z lekarzem, zwłaszcza jeśli bólom towarzyszą inne objawy (np. wysypka, gorączka, osłabienie). Niektóre choroby wymagają szybkiej interwencji, dlatego z wizytą u specjalisty nie warto zwlekać. Zapaleniem stawów zajmują się zwykle reumatolodzy, jednak w pierwszej kolejności można udać się do lekarza rodzinnego lub pediatry.
Polecany osobom pragnącym utrzymać prawidłową kondycję układu kostno-chrzęstnego, narażonym na przec...
Suplement diety wspierający prawidłowe funkcjonowanie układu kostno-stawowego.
Preparat stosowany w przypadku choroby zwyrodnieniowej stawów, reumatoidalnego oraz łuszczycowego za...
Źródła:
- Smolewska, E., & Żuber, Z. (2016). Aktualne cele, możliwości i perspektywy leczenia młodzieńczego idiopatycznego zapalenia stawów w Polsce i na świecie. In Rheumatology Forum (Vol. 2, No. 1, pp. 14-20).
- Maślany, A., Kalicki, B., Jung, A., & Bartoszewicz, L. (2010). Odczynowe zapalenie stawów u dzieci. Pediatria i Medycyna Rodzinna, 2(6).
- Dąbkowska, K., Wojdas, M., & Winsz-Szczotka, K. (2019). Młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów–postępowanie diagnostyczno-terapeutyczne. Farm Pol, 75(1), 34-43.