Dlaczego dochodzi do zatruć grzybami i z jakie powodu mogą mieć one szkodliwy wpływ na organizm?
Do zatruć grzybami najczęściej dochodzi w wyniku pomyłki, ponieważ grzyby jadalne dość łatwo pomylić z tymi, które są trujące. Gołąbek zielonawy, gąska zielona i czubajka kania trudno odróżnić od muchomora sromotnikowego. Podobnie jest z jadalnym smardzem i trującą piestrzenicą kasztanowatą. Te grzyby wyglądają bardzo podobnie, a pomyłka w ich odróżnieniu może kosztować ludzkie życie.
Objawy zatrucia grzybami zależą od spożytej toksyny zawartej w danym gatunku grzyba, w tym: amatoksyny, psilocybiny, muskaryny, kopryny, norleucyny allenowej, gyromitryny itp. Toksyny te mogą m.in. hamować syntezę białek niezbędnych do funkcjonowania organizmu, w tym uniemożliwiają produkcję enzymów neutralizujących same toksyny, mieć działanie hemolityczne (odpowiedzialne za wystąpienie zaburzeń krzepnięcia), czy niszczyć erytrocyty.
Wspiera prawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego, a także uzupełnienia codzienną dietę w sel...
Jakie są objawy zatrucia grzybami?
Zatrucie grzybami można podzielić na dwie główne kategorie w zależności od czasu, jaki mija, od spożycia grzyba do wystąpienia pierwszych niepokojących objawów:
- Czas < 6 godzin: zespoły czynnościowe, zwykle o łagodnym przebiegu (wyjątek stanowi zatrucie Muchomorem plamistym): wymioty, biegunka, nudności, torsje, hipotensja (spadek ciśnienia krwi), bradykardia/tachykardia (spowolnione lub przyspieszone bicie serca), zwężenie źrenic, nadmierna potliwość, senność, halucynacje, psychoza.
Należy uwzględnić to, że mogło dojść do zjedzenia różnych grzybów w jednym czasie, a co z tego wynika, objawy ze strony przewodu pokarmowego lub nerwowego nie wykluczają rozwijających się w tym samym czasie zespołów uszkodzeń narządów.
- Czas > 6 godzin: zespoły uszkodzenia narządów, często zakończone śmiercią pacjenta: zaburzenia czynności nerek, wątroby i układu nerwowego prowadzące do ich niewydolności, zaburzenia krzepnięcia, bóle mięśni (związane z ich rozpadem), arytmie, zapalenie mięśnia sercowego.
Jakie postępowanie należy wdrożyć w przypadku podejrzenia zatrucia grzybami?
Pierwszym działaniem, gdy podejrzewamy, że doszło do zatrucia grzybami, powinno być sprowokowanie wymiotów. To pozwala pozbyć się resztek trujących kawałków grzyba z żołądka, ale także pozyskanie jego fragmentu do badań toksykologicznych.
Dalsze postępowanie powinno być prowadzone przez wykwalifikowany personel medyczny – jak najszybciej trzeba wezwać Zespół Ratownictwa Medycznego lub udać się na SOR (w zależności od stanu pacjenta).
Postępowanie lecznicze w zatruciu grzybami polega przede wszystkim na:
- płukaniu żołądka w celu pozbycia się resztek grzybów z organizmu,
- przerwaniu jelitowo-wątrobowego krążenia toksyn przez pozostawianie w żołądku węgla aktywowanego między płukaniami,
- prowadzeniu hemodializy w przypadku wystąpienia niewydolności nerek,
- podawaniu penicyliny krystalicznej dożylnie (zmniejszenie gromadzenia toksyn),
- wyrównaniu gospodarki wodno-elektrolitowej (nawadnianie) i kwasowo-zasadowej,
- monitorowaniu czynności wątroby (badanie aktywności enzymów wątrobowych, stężenia bilirubiny jak i parametrów krzepnięcia krwi).
Jakich informacji warto udzielić zgłaszając zatrucie odpowiednim służbom?
Podczas przekazywania informacji pracownikowi ochrony zdrowia, który zbiera wywiad na temat okoliczności zatrucia, warto przekazać następujące, szczegółowe informacje:
- opis grzyba, w tym kolor, konsystencja, wygląd kapelusza (pofałdowany/gładki, mały/duży);
- ile grzybów zostało zjedzone? Czy w ocenie możliwego spożycia grzyba trującego występowało jednoczesne spożycie alkoholu?
- pojawienie się objawów po spożyciu (należy jednak zauważyć, że jeśli spożyty jest więcej niż jeden rodzaj grzyba, mogą wystąpić zarówno ostre jak i opóźnione objawy);
- miejsce i sezon zbioru, biorąc pod uwagę, że niektóre grzyby są konserwowane i spożywane w późniejszym czasie;
- czy są jeszcze jakieś osoby, które spożywały te same grzyby?
Czy konsekwencje zatrucia grzybami są odwracalne?
W przypadku rozwinięcia się zespołów uszkodzeń narządów konsekwencje działania toksyn zawartych w grzybach mogą być nieodwracalne – jeśli dotyczą nerek, konieczna może być dializoterapia lub przeszczep, natomiast w przypadku wątroby jedynym wyjściem jest jej przeszczep, często w trybie natychmiastowym.
Należy pamiętać, że w przypadku zatrucia najbardziej groźnymi gatunkami grzybów, w tym muchomorem sromotnikowym, o życiu pacjenta mogą decydować godziny. Ważne jest więc, by w przypadku podejrzenia zatrucia natychmiast zwrócić się o profesjonalną pomoc medyczną.
Czy grzyby dzikie mogą znajdować się diecie niemowląt i dzieci?
Grzybów dzikich nie wolno podawać dzieciom co najmniej do 12. roku życia! Młody organizm ma znacznie mniejszą szansę przeżycia i poradzenia sobie ze skutkami ewentualnego zatrucia niż nastolatek, a zwłaszcza dorosły. Grzyby hodowlane po odpowiednim przyrządzeniu (np. pieczarki, boczniaki), w przeciwieństwie do grzybów dzikich, mogą być podawane już w wieku niemowlęcym, podczas rozszerzania diety.
Gold JA, Kiernan E, Yeh M, Jackson BR, Benedict K. Health Care Utilization and Outcomes Associated with Accidental Poisonous Mushroom Ingestions — United States, 2016–2018. MMWR Morb Mortal Wkly Rep 2021;70:337–341
Tran HH, Juergens AL. Mushroom Toxicity. [Updated 2022 May 3]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2022 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK537111/ (dostęp 25.09.2022)
Wennig R. – Poisoning. Dtsch Arztebl Int. 2020 Oct 16;117(42):701-708.
https://pulsmedycyny.pl/po-zatruciu-muchomorem-sromotnikowym-o-zyciu-pacjenta-moga-decydowac-godziny-1128147 (dostęp 25.09.2022)