Wspomaga odbudowę mikroflory jelitowej np. po infekcjach, po antybiotykoterapii, podczas podróży do innych stref klimatycznych.
Przyczyny choroby są złożone, jednak za główny czynnik uznaje się zaburzenie osi mózg-jelito. Wyróżnia się 4 postacie zespołu jelita drażliwego:
- z dominującym zaparciem,
- z dominującą biegunką,
- mieszana,
- niezróżnicowana (niesklasyfikowana).
Postępowanie dietetyczne w IBS
Nie istnieją jednolite zalecenia dla wszystkich chorych na IBS. Leczenie dietetyczne powinno być nastawione na łagodzenie objawów pochodzących z przewodu pokarmowego. Bardzo ważne jest indywidualne podejście do pacjenta. Pierwszym krokiem w dietoterapii powinna być ocena dotychczasowego sposobu żywienia. Istotne jest, aby ustalić:
- regularność oraz częstość spożywanych posiłków,
- rodzaj najczęściej spożywanych produktów, potraw i napojów,
- preferowany sposób przygotowania potraw,
- ilość wypijanej kawy i napojów alkoholowych,
- czy wprowadzono jakieś modyfikacje żywieniowe (wcześniejsze diety, wykluczenie określonych produktów czy potraw).
W tym celu najlepiej przez kilka dni prowadzić dziennik żywieniowy, gdzie oprócz ilości spożywanego pożywienia notuje się również doświadczane dolegliwości. Przeanalizowanie dziennika żywieniowego pacjenta może być pomocne w identyfikacji pokarmów nasilających objawy choroby, co pozwolić wyeliminować je z codziennej diety.
Czego nie spożywać mając IBS?
Trudno jest stworzyć listę produktów zalecanych i przeciwwskazanych dla ogółu pacjentów z IBS. Istnieją jednak pokarmy, które często są źle tolerowane przez osoby z IBS (być może warto rozważyć ich wykluczenie):
- produkty mleczne,
- kawa,
- produkty z pszenicy,
- jaja,
- kukurydza,
- pomidory,
- cebula,
- drożdże,
- cytrusy,
- kapusta,
- nasiona roślin strączkowych,
- ostre przyprawy,
- produkty smażone
- produkty typu fast food.
Postępowanie dietetyczne w biegunkowej postaci IBS
W przypadku biegunkowej postaci IBS należy wdrożyć dietę łatwostrawną z ograniczeniem tłuszczu oraz frakcji nierozpuszczalnej błonnika pokarmowego. Źródłem błonnika nierozpuszczalnego są: otręby pszenne, pieczywo razowe, grube kasze, brązowy ryż. Do diety warto włączyć warzywa oraz owoce bogate w błonnik rozpuszczalny: marchew, dynię, cytrusy, niedojrzałe banany czy cukinię. Istotny jest również sposób przygotowania potraw. Pomocne może okazać się obieranie warzyw i owoców ze skórki, rozdrabnianie i gotowanie.
Z uwagi na duże ryzyko odwodnienia spowodowane biegunkami, ważne jest, aby pamiętać o odpowiedniej ilości płynów. Zaleca się, aby wypijać 2-3 litry dziennie.
Wsparcie układu odpornościowego, odbudowy mikroflory jelitowej oraz regeneracji nabłonka jelitowego dzięki składnikom pochodzenia naturalnego. Zawiera nukleotydy, fukoidan, cy...
Postępowanie dietetyczne w zaparciowej postaci IBS
W przypadku postaci zaparciowej należy ograniczyć produkty powodujące zaparcia: potrawy z ryżu, mąki ziemniaczanej, białe pieczywo, suche pożywienie, czekoladę, kakao, słodycze, produkty typu fast food, a także warzywa i owoce powodujące wzdęcia: kapustne, cebulowe, strączkowe, śliwki. Należy również ograniczyć spożycie kawy. Do diety należy wprowadzić produkty o zwiększonej ilości błonnika pokarmowego np.: płatki owsiane, gruboziarniste kasze, brązowy ryż. Istotna jest również atmosfera podczas spożywanych posiłków. Ważne, aby jeść bez pośpiechu w spokojnej atmosferze.
Postępowanie dietetyczne w postaci mieszanej IBS
W przypadku występowania zarówno objawów biegunek, jak i zaparć należy dobrać postępowanie dietetyczne w zależności od rodzaju pojawiających się objawów.
Dieta low FODMAP
Dieta low FODMAP nazywana również LFM (fermentujące oligosacharydy, disacharydy, monosacharydy i poliole) to obecnie najpopularniejszy model żywienia stosowany w leczeniu IBS. Zakłada ograniczenie lub wykluczenie z diety żywności, która ulega szybkiej fermentacji w przewodzie pokarmowym, czyli związków takich jak cukry proste oraz dwucukry (np. glukoza, fruktoza, laktoza); fruktany i fruktooligosacharydy (FOS; takie jak kestoza i nystoza), galaktooligosacharydy (GOS; takie jak rafinoza i stachyloza) oraz alkohole wielowodorotlenowe/poliole (sorbitol i mannitol).
Najnowsza metaanaliza wykazała, iż dieta LFM zmniejsza dolegliwości żołądkowo-jelitowe, łagodzi wzdęcia, bóle brzucha oraz poprawia jakość życia pacjentów z IBS. Należy pamiętać, iż wprowadzenie diety low FODMAP powinno odbyć się po konsultacji z lekarzem lub dietetykiem.
Dieta ta składa się z 3 faz:
- Eliminacji – polega na eliminacji żywności o wysokiej zawartości FODMAP. Trwa 4-8 tygodni. Następuje zmniejszenie wzdęć oraz nadmiernej produkcji gazów co poprawia komfort życia pacjenta.
- Reintrodukcji – polega na ponownym, stopniowym wprowadzeniu wcześniej wyeliminowanych produktów. Trwa 6-10 tygodni.
- Stabilizacji – na podstawie obserwacji i indywidualnej tolerancji pacjenta z diety wyklucza się produkty wywołujące objawy chorobowe.
Ogólne zalecenia dietetyczne, które warto wdrożyć
- Spożywanie regularnie nieobfitych posiłków (ok. 5 dziennie).
- Wykluczenie bądź ograniczenie produktów źle tolerowanych przez chorego.
- Ograniczenie ilości tłustych produktów.
- Unikanie potraw i produktów powodujących wzdęcia, zawierających sztuczne substancje słodzące, duże ilości fruktozy.
- W zależności od występujących objawów chorobowych wprowadzenie modyfikacji w ilości dostarczanego błonnika pokarmowego.
- Ograniczenie ilości mocnej kawy i herbaty, a także napojów alkoholowych.
- Ograniczenie ostrych przypraw.
- U osób z występującą nietolerancją laktozy – zmniejszenie jej ilości do poziomu dobrze tolerowanego przez chorego.
- Rezygnacja z napojów gazowanych.
Zespół jelita drażliwego: Podsumowanie
Zespół jelita drażliwego to najczęściej występujące schorzenie gastroenterologiczne. Sposób żywienia może mieć wpływ na złagodzenie dolegliwości bólowych w przebiegu IBS. W tym celu należy indywidualnie dobrać dietę w zależności od występujących objawów oraz nietolerancji pacjenta. W przypadku opieki nad pacjentem zmagającym się z IBS poza opieką gastroenterologa oraz dietetyka pomocna może się również okazać wizyta u psychologa, psychoterapeuty czy psychiatry.
Wsparcie w problemach ze słuchem, zwłaszcza szumów usznych. Ułatwia zasypianie. Kompleksowe połączen...
Wspomaga utrzymanie prawidłowego widzenia.
Wspiera prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego.
Wspomaga prawidłowe funkcjonowanie kości, mięśni i układu nerwowego. Uzupełnia niedobór witamin D₁...
Preparat stosowany w przypadku choroby zwyrodnieniowej stawów, reumatoidalnego oraz łuszczycowego za...
Dla dorosłych i dzieci od 1. dnia życia. DHA z alg i witamina D – dla mamy i dziecka – wspomagają pr...
Wspomaga prawidłowe funkcjonowanie naczyń krwionośnych. Zawiera: ekstrakt z ruszczyka kolczastego, e...
Dostarcza substancje wspomagające procesy odbudowy uszkodzonych nerwów, monofosforan urydyny, witami...
Uzupełnia codzienną dietę w składniki odżywcze, które wspomagają utrzymanie prawidłowego widzenia i...
Źródła:
- Varjú P., Farkas N., Hegyi P et al. Low fermentable oligosaccharides, disaccharides, monosaccharides and polyols (FODMAP) diet improves symptoms in adults suffering from irritable bowel syndrome (IBS) compared to standard IBS diet: A meta-analysis of clinical studies. PLoS One. 2017 Aug 14;12(8).
- Pawlak K., Rudzik R., Lewiński M., i wsp. Dieta L-FODMAP w leczeniu zespołu jelita drażliwego. Bromatologia i Chemia Toksykologiczna. 2017.2: 179-183.
- Andrych K. Zespół jelita drażliwego w świetle najnowszych wytycznych. Varia Medica 2019;3(2):89-95.
- Włodarek D., Lange E., Kozłowska L. i wsp. lDietoterapia. PZWL. Warszawa 2014.
- Postępowanie dietetyczne wśród osób chorujących na zespół jelita drażliwego (IBS).
- El-Salhy, M.,Mazzawi, T., Hausken, T., Hatlebakk, J.G. Interaction between diet and gastrointestinal endocrine cells. Biomed. Rep. 2016, 4, 651–656.
- Wasiluk D., Ostrowska L. Leczenie dietetyczne pacjentów z zespołem jelita nadwrażliwego Nowa Medycyna. 2010;3:89-95.
- Van Lanen AS., De Bree A., Greyling A.Efficacy of a low-FODMAP diet in adult irritable bowel syndrome: a systematic review and meta-analysis. Eur J Nutr. 2021 Sep;60(6):3505-3522.