- Zespół policystycznych jajników (PCOS) jest jednym z najczęstszych zaburzeń endokrynologicznych u kobiet w wieku rozrodczym.
- Objawy PCOS obejmują nieregularne miesiączki, nadmierny wzrost owłosienia oraz trudności z zajściem w ciążę.
- Leczenie PCOS powinno obejmować zmianę stylu życia, przyjmowanie leków z przepisu lekarza oraz preparatów wspomagających płodność. Wprowadzenie odpowiednich zmian w diecie, regularna aktywność fizyczna oraz kontrola masy ciała są korzystne dla kobiet z PCOS.
- Więcej o zespole policystycznych jajników – w tym diecie przy PCOS – przeczytasz na Zdrowych Rozwiązaniach >>>
Saszetki z inozytolem. Wsparcie przy insulinooporności i PCOS. Fertistim wspomaga funkcje płodnościowe i regulację aktywności hormonalnej. Jedyny taki preparat łączący astaksa...
Zespół policystycznych jajników – co to jest?
Zespół policystycznych jajników (PCOS – ang. polycystic ovary syndrome) rozwija się głównie wśród kobiet w wieku rozrodczym – szacuje się, że dotyczy 4-12% miesiączkujących kobiet.
Za powstawanie choroby odpowiada wiele czynników, m.in.: genetyczne, metaboliczne, hormonalne i środowiskowe.
Policystyczne jajniki przyczyniają się do występowania cykli bezowulacyjnych, przez co uznawane są za jedną z najważniejszych przyczyn niepłodności wśród kobiet. Ponadto zwiększona produkcja androgenów (męskie hormony płciowe) wywołuje szereg zmian metabolicznych w organizmie. Zespół często występuje wspólnie z insulinoopornością, która negatywnie wpływa na przebieg choroby.
Uważa się, że zespół policystycznych jajników może rozwinąć się u kobiet, które w życiu płodowym były nadmiernie narażone na działanie męskich hormonów płciowych. Schorzenie może być dziedziczone. Ponadto obserwuje się częstsze występowanie PCOS u kobiet, u których dojrzewanie płciowe rozpoczęło się w młodym wieku oraz u pacjentek otyłych i z nadwagą.
Obok nadmiaru androgenów, do powikłań wynikających z braku leczenia choroby zalicza się: zaburzenia gospodarki lipidowej i węglowodanowej, hiperinsulinizm oraz rozwój cukrzycy typu 2 i zespołu metabolicznego. Wśród kobiet cierpiących na zespół policystycznych jajników obserwuje się również zwiększony odsetek zawałów i udarów oraz nowotworów endometrium (rak błony śluzowej macicy rozwija się w tej grupie 3 razy częściej)1,2.
Zespół policystycznych jajników – objawy
Objawy PCOS wynikają głównie ze zbyt wysokich stężeń androgenów w organizmie kobiety oraz zaburzeń funkcjonowania jajników. Najczęściej obserwuje się:
- powiększone, policystyczne jajniki w obrazie USG,
- częste miesiączki (polymenorrhea) – częściej niż 21 dni,
- rzadkie miesiączki (oligomenorrhea) – rzadziej niż 37 dni,
- wtórny brak miesiączki (amenorrhea) – zatrzymanie miesiączkowania na min. 12 miesięcy przed wkroczeniem w okres przedmenopauzalny,
- bardzo obfite miesiączki (menorrhagia) – wymagają diagnostyki pod kątem nowotworu błony śluzowej macicy, który rozwija się częściej u kobiet z PCOS,
- przedłużony i nasilony PMS (zespół napięcia przedmiesiączkowego) – wahania nastroju, ból pleców i miednicy, wzdęcia, biegunka lub zaparcia, wykwit stanów zapalnych na twarzy i plecach, obrzęki,
- trądzik,
- hirsutyzm – występowanie nadmiernego owłosienia na twarzy, wokół sutków, w pachwinach i na plecach,
- nadprodukcja łoju, prowadząca do szybkiego przetłuszczania się skóry głowy i twarzy,
- łysienie androgeniczne – pojawienie się „zakoli” typowych dla łysienia męskiego,
- otyłość androidalna typu „jabłko” – przyrost masy ciała, szczególnie w okolicy brzucha,
- obniżenie głosu,
- insulinooporność i hiperinsulinemia,
- bezsenność, bezdech senny,
- niepłodność – około 80% niepłodnych kobiet, u których dominuje czynnik jajnikowy niepłodności, wykazuje cechy PCOS,
- rogowacenie ciemne – występowanie ciemnych (jasnobrązowych, brązowych lub czarnych) plamek na skórze,
- zaburzenia nastroju, zaburzenia lękowe, depresja2,3.
Saszetki z inozytolem. Wsparcie przy insulinooporności i PCOS. Fertistim wspomaga funkcje płodnościowe i regulację aktywności hormonalnej. Jedyny taki preparat łączący astaksa...
Zespół policystycznych jajników – przyczyny
U zdrowej kobiety co miesiąc w jajniku dojrzewa jeden pęcherzyk Graafa, który w dniu owulacji pęka i wypuszcza do światła jajowodu komórkę jajową zdolną do zapłodnienia.
U pacjentek z rozpoznanym PCOS proces ten jest zaburzony. W jajnikach dochodzi do jednoczesnego dojrzewania dużej liczby pęcherzyków, jednak nie dochodzi do owulacji. Powiększone pęcherzyki zamieniają się w liczne torbiele, które dają charakterystyczny obraz choroby w USG – stąd też wywodzi się nazwa tego schorzenia3.
PCOS – diagnoza
Pełną diagnozę PCOS można ustalić na podstawie objawów klinicznych, obrazowych (USG) i laboratoryjnych, stosując następujące kryteria rozpoznania:
- Zaburzenia miesiączkowania lub wtórny brak miesiączki, brak owulacji.
- Obecność licznych torbieli na jajnikach w obrazie ultrasonograficznym.
- Hyperandrogenizm – cechy kliniczne lub biochemiczne.
- Wykluczenie innych możliwych przyczyn, np. guzy endokrynnie czynne, zespół Cushinga.
Dodatkowo każda pacjentka z podejrzeniem (lub rozpoznaniem) PCOS powinna zostać poddana badaniom przesiewowym w kierunku zaburzeń metabolicznych, takich jak:
- dyslipidemia,
- nadciśnienie tętnicze,
- hiperprolaktynemia,
- choroby tarczycy,
- cukrzyca typu II,
- wrodzona hiperplazja nadnerczy2,3.
Żel dopochwowy z kwasem hialuronowym. Wskazany w celu zapobiegania i leczenia suchości pochwy oraz w...
Nawilżające globulki z ektoiną i kwasem hialuronowym. Redukują objawy suchości pochwy, zmniejszają p...
Kapsułki dopochwowe z laktoferyną liposomalną. Do stosowania w leczeniu i profilaktyce infekcji poch...
Zalecany do leczenia pierwszych objawów dyskomfortu pochwy.
Wsparcie przy problemach intymnych. Pomaga chronić pochwę i układ pokarmowy przed niekorzystnymi dro...
Dla zdrowia układu moczowego. Miliard bakterii probiotycznych w każdej kapsułce, ekstrakt z owoców ż...
Zespół policystycznych jajników a ciąża
Pomimo tego, że pacjentki cierpiące na PCOS często zmagają się z problemem niepłodności, nie oznacza to, że ciąża w przypadku tej choroby jest niemożliwa. Niepłodność w zespole policystycznych jajników zwykle jest wynikiem braku owulacji, choć nie zawsze jest to typowy objaw. Często owulacja występuje nieregularnie i rzadziej, co sprawia, że trudniej jest wychwycić moment największej płodności, zatem odpowiedni czas do podjęcia starań o ciążę. W przypadku PCOS, do uwolnienia komórki jajowej dochodzi około 6 razy w ciągu roku.
Okazuje się, że redukcja masy ciała u pacjentek otyłych i z nadwagą wpływa pozytywnie na profil metaboliczny i poprawia parametry płodności. Spadek wagi i aktywny tryb życia zmniejszają insulinooporność, przez co mogą pozytywnie wpłynąć na owulację.
Zdarza się, że konieczne jest wprowadzenie farmakoterapii w celu leczenia PCOS. W celu stymulacji jajeczkowania stosuje się leki z klomifenem lub letrozolem. Jeżeli terapia nie przynosi efektów, kolejnym krokiem jest podanie gonadotropin. W przypadku niepowodzenia terapii zaleca się skorzystanie z metod wspomaganego rozrodu, np. zapłodnienia in-vitro4,5.
Zespół policystycznych jajników – leczenie PCOS
Leczenie jajników policystycznych powinno być skojarzone. Należy wziąć pod uwagę objawy towarzyszące chorobie oraz plany macierzyńskie pacjentki. Cele leczenia mogą być różne:
- leczenie niepłodności,
- ograniczenie hiperandrogenizmu,
- regulacja menstruacji,
- wyrównanie zaburzeń metabolicznych.
Każda pacjentka powinna być poddana przesiewowemu skriningowi pod kątem występowania depresji, a kobiety otyłe należy ocenić pod kątem występowania obturacyjnego bezdechu sennego.
Leczenie powikłań metabolicznych i sercowo-naczyniowych powinno obejmować:
- leczenie farmakologiczne,
- redukcję masy ciała,
- techniki radzenia sobie ze stresem,
- zbilansowaną dietę,
- aktywność fizyczną (3-4 razy/tydzień).
W grupie kobiet, które nie planują potomstwa, stosuje się antykoncepcję hormonalną w celu uregulowania miesiączek i złagodzenia hiperandrogenizmu2,4,5.
PCOS a dieta
Podstawą w leczeniu PCOS jest zbilansowana i zdrowa dieta. Nie należy wprowadzać głodówek, które wywołują skoki stężenia cukru we krwi.
Szczególnie ważne jest unikanie fast foodów i produktów o wysokim indeksie glikemicznym (biały makaron, biały chleb, słodycze, winogrona, banany, słodzone napoje).
Podstawę diety powinny stanowić warzywa zielone i liściaste (sałata, pietruszka naciowa, szpinak, jarmuż, brokuł) oraz owoce o niskim indeksie glikemicznym IG (maliny, truskawki). Dodatkowo warto spożywać produkty bogate w zdrowe tłuszcze (awokado, oliwa z oliwek, ryby tłuste, siemię lniane), a unikać kwasów tłuszczowych omega-6, które działają prozapalnie (pestki dyni, olej słonecznikowy i sezamowy).
Aby dostarczyć organizmowi witaminy przydatne w poprawie funkcjonowania organizmu w przypadku PCOS, warto sięgnąć po preparat Fertistim. Zawiera on dwie formy inozytolu – mio-inozytol i D-chiro-inozytol w stosunku 1:40, jedną z najlepiej przyswajalnych form kwasu foliowego L-metylofolian wapnia, witaminę B6 i D3, ekstrakt z owoców gorzkiego melona oraz astaksantynę, a więc zestaw składników przyczyniających się do regulacji aktywności hormonalnej i biorących udział w procesach podziału komórek u kobiet w wieku rozrodczym4,5.
Saszetki z inozytolem. Wsparcie przy insulinooporności i PCOS. Fertistim wspomaga funkcje płodnościowe i regulację aktywności hormonalnej. Jedyny taki preparat łączący astaksa...
Źródła:
- Skałba, P., Jakimiuk, A., & Liss, J. (2018). Zespoł policystycznych jajników (PCOS) – etiologia, objawy i diagnostyka. Polski Przegląd Nauk o Zdrowiu, 53(1), 73–80.
- Zalecenia Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego dotyczące diagnostyki i leczenia zespołu policystycznych jajników (2020).
- Adamczyk, P., Więckowska, B., & Główka, A. (2020). Zespoł policystycznych jajników – aspekty endokrynologiczne i metaboliczne. Diabetologia Kliniczna, 9(4), 169–175.
- Bhattacharya, S. M., Jha, A., Das, M., Biswas, S., Mukherjee, A., Ghosh, S., & Ray, A. (2015). Polycystic ovarian syndrome: etiopathogenesis, diagnosis, and management. International Journal of Pharmaceutical Sciences Review and Research, 30(2), 164-169.
- Moran, L. J., Ko, H., Misso, M., Marsh, K., Noakes, M., & Talbot, M. (2013). Dietary composition in the treatment of polycystic ovary syndrome: a systematic review to inform evidence-based guidelines. Journal of the Academy of Nutrition and Dietetics, 113(4), 520-545.