Nerw kulszowy jest największym nerwem obwodowym w ludzkim ciele. Wychodzi ze splotu lędźwiowo-krzyżowego i przebiega wzdłuż odcinka lędźwiowego, przez pośladek, tylną część uda, aż do stopy. Nerw, który jest uciśnięty, nie może prawidłowo przenosić impulsów nerwowych, a przedłużający się ucisk może doprowadzić do stałych zmian strukturalnych i funkcjonalnych. Nerwy mają ograniczoną możliwość regeneracji, dlatego tak istotne jest, aby szybko zdiagnozować i wykluczyć przyczynę dolegliwości.
Dostarcza substancje wspomagające procesy odbudowy uszkodzonych nerwów.
Objawy rwy kulszowej
W przypadku rwy kulszowej dominującym objawem jest ostry ból okolicy lędźwiowej, który może promieniować wzdłuż nogi. Poza tym charakterystyczny jest objaw drętwienia, osłabienia siły mięśniowej oraz mrowienia wzdłuż całej kończony. Objawy mogą nasilać się przy podnoszeniu ciężkich przedmiotów lub w trakcie takich czynności jak kichanie, kaszel lub w toalecie, ponieważ powodują one wzrost ciśnienia w jamie brzusznej.
W stanie ostrym może być tak, że ból uniemożliwia poruszanie się i chory może ma problem nawet ze wstawaniem z łóżka, w stanie przewlekłym natomiast objawy mogą trwać przez wiele lat, ale nie są na tyle silne, aby uniemożliwiać funkcjonowanie. Zazwyczaj dopiero kiedy pacjent odczuwa bardzo dokuczliwy ból, zaczyna szukać pomocy.
Przyczyny rwy kulszowej
Rwa kulszowa spowodowana jest uciskiem nerwu kulszowego na poziomie L4-S1. Przyczyny ucisku mogą być różne. Do wad kręgosłupa, które mogą powodować dolegliwości bólowe, należą:
–hiperlordoza lędźwiowa, czyli zjawisko zwiększonej fizjologicznej lordozy. Powstaje na skutek nadmiernego przodopochylenia miednicy, powodując nieprawidłowe wygięcie kręgosłupa. Powoduje to zamknięcie otworów międzykręgowych i kompresję korzeni nerwowych. Wada jest najczęściej spowodowana dysbalansem mięśniowym, pomiędzy nadmiernie napiętym prostownikiem grzbietu, mięśni biodrowo-lędźwiowych i mięśnia prostego uda, a osłabionymi mięśniami pośladkowymi i mięśniami brzucha.
–skoliozy- również mogą powodować ucisk korzeni nerwowych po stronie wklęsłej. Przyczyny skolioz są jeszcze nie do końca poznane i zazwyczaj związane z rozwojem wieku dziecięcego
Przyczyny mogą dotyczyć również pojedynczych segmentów. Pomiędzy poszczególnymi kręgami znajdują się włókniste struktury nazwane krążkami międzykręgowymi, które zapewniają amortyzację kręgosłupa i chronią przed urazami. Wraz z wiekiem krążki tracą swoje właściwości, Pogarsza się ich sprężystość i elastyczność, co powoduje, że w pierścieniu włóknistym (zewnętrznej części krążka) pojawiają się pęknięcia, przez które galaretowate jądro miażdżyste (wnętrze) może wydostać się na zewnątrz. Takie zjawisko nazywane jest dyskopatią. Fragmenty substancji mogą naciekać na korzenie nerwowe powodując ucisk i ból.
Wspomaga utrzymanie zdrowych kości.
Na ataki rwy kulszowej są narażone przede wszystkim osoby, które prowadzą siedzący tryb życia. Słabe mięśnie głębokie nie zabezpieczają prawidłowo kręgosłupa, przez co osoby są narażone na dokuczliwe objawy. Rwa kulszowa może pojawić się u kobiet w ciąży. Jest to spowodowane zmianami hormonalnymi oraz rosnącą wagą dziecka. Osoby, które uprawiają amatorsko sport na siłowni mogą być narażone na przeciążenia kręgosłupa, przez nieprawidłowo dobrany ciężar lub złą techniką wykonywania ćwiczeń.
Leczenie
W zależności od wieku i fazy w jakieś znajduje się pacjent, metody leczenie mogą być zupełnie różne. W stanie ostrym tzn. kiedy ból uniemożliwia funkcjonowanie, zalecany jest odpoczynek oraz przyjmowanie leków przeciwbólowych. Zazwyczaj lekarz przepisuje je w formie zastrzyków, ponieważ są skuteczniejsze i szybciej działają. Wskazane jest również stosowanie pozycji ułożeniowych, czyli pozycji, w której pacjent czuje ulgę od dokuczliwych objawów. Najczęściej do takich pozycji należy leżenie na plecach ze zgiętymi nogami, podpartymi np. o kanapę lub leżenie na niebolesnym boku, ze zgiętą nogą przyciągniętą do brzucha.
Jeżeli ból jest przewlekły, spowodowany najczęściej siedzącym trybem życia lub przeciążeniem kręgosłupa należy zgłosić się do fizjoterapeuty, który poszuka przyczyny dolegliwości i zaleci odpowiednie ćwiczenia. Najlepszym rozwiązaniem na rwę kulszową w fazie przewlekłej jest dopasowana do możliwości pacjenta aktywność fizyczna, która ma na celu wzmocnić osłabione mięśnie, rozluźnić napięte oraz uelastycznić tkanki około kręgosłupowe.
Prostym testem, który może wykorzystać w gabinecie fizjoterapeuta jest test Laseq’a, który stosowany jest w diagnostyce rwy kulszowej. Polega na położeniu się na plecach i uniesieniu prostej nogi do góry. Jeżeli pacjent bez problemu wykonuje to zadanie, przyczyna bólu leży gdzie indziej, jeżeli pacjent nie jest w stanie wykonać tego zadania, istnieje duże prawdopodobieństwo kompresji nerwu kulszowego.
U kobiet w ciąży, które cierpią na objawy rwy kulszowej, nie zaleca się przyjmowania leków przeciwbólowych (oprócz paracetamolu), ponieważ mogą one zaszkodzić dziecku. W takim przypadku warto skonsultować się fizjoterapeutom, który specjalizuje się w pracy z kobietami w ciąży, Szereg technik terapii manualnej, kinesiotaping oraz masaże mogą przynieść ulgę w bólu. Jeżeli ból jest bardzo uporczywy i fizjoterapia nie pomaga, może to być wskazaniem do wykonania cięcia cesarskiego. Taką decyzję podejmuje lekarz prowadzący.
Jak zapobiegać objawom rwy kulszowej?
Najlepszym lekarstwem jest ruch, ponieważ prawidłowo dobrane ćwiczenia wzmacniają mięśnie wokół kręgosłupa, dzięki czemu obciążenia są amortyzowane, a kręgosłup chroniony. Warto ćwiczyć pod okiem specjalisty, który zadba o prawidłową technikę ćwiczeń.
Rwa kulszowa to popularne schorzenie, które dotyka osoby w każdym wieku oraz kobiety w ciąży. Warto regularnie się ruszać, ponieważ zapobiega to przykrym dolegliwościom w przyszłości.
Źródła:
Karski, Tomasz, and Jacek Karski. „Bóle krzyża-problem neurologiczno-ortopedyczny. Objawy, przyczyny, leczenie i profilaktyka.” Neurol. Prakt 16.4 (2016): 9-16.Pasek, Jarosław, et al. „Zastosowanie pola magnetycznego oraz promieniowania optycznego w leczeniu zespołów bólowych kręgosłupa, w szczególności rwy kulszowej.” Aktualności Neurologiczne 12.1 (2012): 65-68.