Alergia na mleko. Skąd się bierze?
Alergia na białko mleka krowiego potocznie nazywana jest „skazą białkową”. Jest to jednak określenie nieprawidłowe, ponieważ alergią pokarmową określa się niepożądaną reakcję organizmu z udziałem układu immunologicznego. Alergia na BMK u dziecka bierze się zazwyczaj z tego, że układ immunologiczny malucha nie jest jeszcze wystarczająco dojrzały. Ryzyko rozwoju ABM związane jest także z predyspozycjami genetycznymi i czynnikami środowiskowymi. Jest też większe u dzieci, u których co najmniej jeden z rodziców ma chorobę atopową.
Mleko krowie zawiera około 20-30 białek, które mogą uczulać. Spośród alergenów mleka największe znaczenie kliniczne mają dwie frakcje białkowe: kazeiny: αs1-kazeina, αs2-kazeina, β-kazeina oraz κ-kazeina i białka serwatkowe: β-laktoglobulina. α-laktoalbumina, surowicza albumina wołowa oraz immunoglobuliny. Kazeiny występują nie tylko w mleku krowim, ale także w mleku innych zwierząt (i w 90% są podobne pod względem budowy do kazein mleka krowiego). Kazeiny są białkami tremostabilnymi, które odpowiadają za większość reakcji alergicznych, występujących po spożyciu serów. Z kolei białka serwatkowe mleka, poddane działaniu wysokiej temperatury, stają się mniej reaktywne, co powoduje, że objawy u osób uczulonych mogą być mniej nasilone. Alergeny białka mleka krowiego (BMK) znajdują się zarówno w mleku, jak i we wszystkich produktach mlecznych.
Alergia na białka mleka krowiego – objawy
Alergia na białka mleka krowiego u większości dzieci objawia się przed 12. miesiącem życia. Jedną z reakcji są zaburzenia żołądkowo-jelitowe, a także chlustające, niepowściągliwe wymioty, które mogą prowadzić do odwodnienia i zaburzeń elektrolitowych, a w dłuższym czasie do niedożywienia.
Obserwuje się także objawy takie jak: rumień, świąd, pokrzywka, wykwity, wysypka odropodobna, obrzęk naczynioruchowy, świąd oczu, zaczerwienienie spojówek, łzawienie, obrzęk powiek/okołooczodołowy, obrzęk śluzówki nosa, świąd, wodnisty wyciek z nosa, kichanie, obrzęk krtani, chrypka, napadowy suchy kaszel, uczucie ściskania w klatce piersiowej, duszność, świszczący oddech, tachykardia, wymioty czy biegunka.
Najczęściej od 3. tygodnia do 5. miesiąca życia dziecka alergia na BMK może objawiać się kolką niemowlęcą. Obserwuje się wtedy nagle pojawiający się ból brzucha, któremu towarzyszy głośny i długotrwały płacz. Często obserwuje się, że atak kolki zaczyna się podczas karmienia lub kilka minut po jego zakończeniu.
U starszych dzieci trudniej jest powiązać ból brzucha z alergią na BMK, ponieważ odstęp między spożyciem alergenu a wystąpieniem objawów, może być zróżnicowany.
Czym zastąpić mleko? Dieta dla uczulonych, dieta eliminacyjna
Alergia na białka mleka krowiego wymaga wprowadzenia diety bezmlecznej, która polega na eliminacji z diety mleka i wszystkich jego przetworów: sera, jogurtów, kefirów czy śmietany, a także masła klarowanego, oleju maślanego, kwasu maślanego, masła ghee, laktoferyny, mleka skondensowanego, mleka w proszku, mleka koziego i innych zwierząt.
U osób dorosłych mających alergię na mleko, można je zastąpić napojami roślinnymi: ryżowym, owsianym, z orzechów laskowych, kokosowym, z grochu czy migdałowym. Warto wybierać takie, które są wzbogacane w wapń.
Budynie mleczne można zastąpić budyniami jaglanymi, gotowanymi na napoju roślinnym. Zamiennikiem tradycyjnych lodów mogą być sorbety czy lody przygotowane na bazie napojów roślinnych. Istnieją także na rynku zamienniki klasycznej śmietany takie jak: owsiana, ryżowa, orkiszowa, kokosowa czy migdałowa. Zamiast masła do smarowania pieczywa można wybrać pasty warzywne, awokado, pasty ze strączków czy wegański majonez. Do wypieków dobrze sprawdzi się olej rzepakowy, olej z pestek winogron czy olej kokosowy. Zamiennikiem sera mogą być natomiast płatki drożdżowe. Na rynku dostępne są produkty określane mianem „roślinnych serów”, które stanowią połączenie np. płatków drożdżowych ze zmielonymi orzechami nerkowca.
Naturalna pomoc w alergicznym zapaleniu spojówek.
Łagodzi objawy skórne alergii. Składniki Laktopinu pomagają zachować zdrową skórę.
Lekko hipertoniczny spray do nosa z ektoiną na alergię
Intensywne nawilżenie suchych i podrażnionych oczu.
Łagodzi i redukuje dyskomfort powodowany przez podrażnioną i uszkodzoną skórę, zmniejszając reakcje...
Lider wśród preparatów do nebulizacji (inhalacji). Redukuje stany zapalne dróg oddechowych. Zawiera...
Uczulenie na białka mleka krowiego. Dieta niemowlaka
Niemowlaki, u których występuje łagodna albo średnio ciężka postać alergii na białka mleka krowiego, powinny być na 2-tygodniowej diecie eliminacyjnej, która pozwoli postawić wstępną diagnozę. Jeśli u dzieci występuje także atopowe zapalenie skóry, dieta eliminacyjna powinna trwać przez 4 tygodnie.
Substytutem nabiału w diecie dziecka powinny być preparaty mlekozastępcze zawierające wysoko zhydrolizowaną frakcję kazeiny lub białek serwatkowych mleka krowiego (eHF). Jeśli objawy alergii nie ustępują lub występują objawy niedożywienia, wprowadza się mieszanki elementarne (AAF), które zawierają zestaw syntetycznych aminokwasów lub mieszankę sojową (SF). Nie zaleca się jednak wprowadzania mieszanek sojowych przed ukończeniem 6. miesiąca życia z uwagi na pierwotną nadwrażliwość na białka soi oraz niekorzystne działanie fitoestrogenów i fitynianów.
Mieszanki mlekozastępcze dzieli się na:
- pHF (partialy hydrolyzed formula) – częściowo zhydrolizowana frakcja białkowa: kazeina, białka serwatkowe;
- eHF (extensively hydrolyzed formula) – wysoki stopień zhydrolizowania frakcji białkowej; kazeina, białka serwatkowe;
- AAF (amino acid based formula) – zastąpienie białek serwatkowych zestawem syntetycznych aminokwasów
- IS (isolated soya) – izolowana frakcja białka sojowego;
- HSF (hydrolyzed soy formula) – hydrolizat sojowy;
- HRF (hydrolyzed rice formula) – hydrolizat ryżowy.
Hydrolizaty białkowe dzieli się według stopnia hydrolizy białka:
- hipoantygenowe o nieznacznym stopniu hydrolizy;
- hipoalergiczne o znacznym stopniu hydrolizy;
- elementarne.
U niemowląt karmionych piersią, u których stwierdzono alergię na białka mleka krowiego, powinno wyeliminować się BMK z diety matki, u której zaleca się jednoczesną suplementację preparatami wapnia. Nie zaleca się stosowania mleka innych gatunków zwierząt, np. koziego czy owczego z uwagi na duże ryzyko wystąpienia alergii krzyżowej.
Źródła:
- Krauze A. Alergia na białko mleka krowiego – postacie kliniczne. Alergia Astma Immunologia 2015, 20 (1): 12-16
- Grzymisławski M. Dietetyka kliniczna, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2019.