Atopowe zapalenie skóry (AZS): objawy i przyczyny
Atopowe zapalenie skóry to rodzaj zapalnej choroby skóry, która wyróżnia się cyklicznością występowania objawów (fazy remisji i zaostrzeń). Uznaje się, że AZS ma podłoże genetyczne i polega na nieprawidłowej odpowiedzi układu immunologicznego na alergeny występujące w środowisku zewnętrznym. Mechanizm działania choroby nie został jednak w pełni poznany, a rolę w jej rozwoju odgrywa również zaburzenie funkcjonowania bariery skórnej oraz właściwości osobnicze1.
Dermatolodzy wyróżniają trzy fazy AZS. Każda z nich cechuje się nieco innymi objawami, nie ma też pewności, że każda osoba chora na AZS musi przechodzić przez wszystkie stadia.
Krem z ektoiną do stosowania już od 1. miesiąca życia.
Atopowe zapalenie skóry u niemowląt występuje do 2. roku życia.Zmiany skórne w postaci strupków gromadzą się przede wszystkim na twarzy, skórze głowy, kończynach i tułowiu. O atopowym zapaleniu skóry u dziecka można mówić, kiedy choroba pojawia się między 3. a 11. rokiem życia. Na tym etapie zmiany manifestują się przede wszystkim w zgięciach kolan i rąk, na karku oraz na nadgarstkach.
Jeśli zmiany pojawiają się w późniejszym wieku, mówi się o AZS młodzieżowym lub osób dorosłych. Charakterystyczne objawy obejmują zmiany skórne po zewnętrznej stronie dłoni oraz grubienie naskórka.
Atopowe zapalenie skóry u dziecka – jak rozpoznać?
Atopowe zapalenie skóry u dzieci rozpoznaje się z wykorzystaniem kryteriów Hannifina-Rajki, które można podzielić na główne i uzupełniające. Do kryteriów głównych zalicza się:
- świąd;
- charakterystyczne umiejscowienie zmian;
- nawracający charakter choroby;
- stwierdzona atopia u chorego lub w rodzinie.
AZS u dzieci stwierdza się, jeśli zostanie stwierdzone występowanie minimum 3 z 4 kryteriów głównych. Kryteriów uzupełniających jest ponad 20. Wśród nich można wymienić: suchość skóry, podwyższony poziom IgE (immunoglobuliny odpornościowej klasy E wytwarzanej przez organizm), łupież czy nietolerancję niektórych pokarmów.
Alternatywą dla kryteriów Hannifina-Rajki są kryteria Williama – główne (swędzące zmiany skórne w momencie badanie i w czasie 12 miesięcy je poprzedzających) oraz minimum 3 pomocnicze (np. widoczny wyprysk, wczesny początek zmian, współistnienie innych chorób atopowych)2.
Naturalna pomoc w alergicznym zapaleniu spojówek.
Łagodzi objawy skórne alergii.
Lekko hipertoniczny spray do nosa z ektoiną na alergię
Intensywne nawilżenie suchych i podrażnionych oczu.
Krem z ektoiną do stosowania już od 1. miesiąca życia.
Lider wśród preparatów do nebulizacji (inhalacji). Zawiera ektoinę.
Atopowe zapalenie skóry niemowlaka
Atopowe zapalenie skóry u niemowlaka występuje we wczesnym dzieciństwie. Zmiany pojawiają się pod wpływem kontaktu z alergenami pokarmowymi (np. białko mleka, białko jaja) lub wziewnymi (np. sierść zwierzęca, roztocze kurzu domowego, pyłki traw, drzew i chwastów).
Objawy AZS u niemowlaka są potęgowane przez stres, dlatego część lekarzy klasyfikuje atopowe zapalenie skóry jako chorobę psychosomatyczną2.
AZS u dorosłych – czy i jak często występuje?
Atopowe zapalenie skóry może występować również u dorosłych. Szacuje się, że aż 25% wszystkich przypadków choroby rozpoczyna się po 18. roku życia. Czynników, które prowokują zmiany skórne u osób dorosłych, jest znacznie więcej niż wyłącznie alergeny.
Ryzyko wystąpienia choroby wzrasta u kobiet w czasie zmian hormonalnych. W okresie poprzedzającym miesiączkę, podczas ciąży, a także podczas menopauzy, skóra wysycha i łatwiej ulega uszkodzeniom. Szkodliwe może być też stosowanie kosmetyków, które wzmagają wysuszanie naskórka.
AZS pojawia się częściej u osób, które regularnie mają kontakt z detergentami. Dlatego czyszczenie armatury w kuchni lub łazience należy zawsze przeprowadzać w rękawiczkach ochronnych, a po zakończeniu pracy sięgnąć po emolienty.
Osoby dorosłe, u których stwierdzono AZS, powinny też ostrożnie wybierać kosmetyki do ciała. Zaleca się sięgnięcie po preparaty do skóry atopowej, a w przypadku atopowego zapalenia skóry głowy – po specjalny szampon nawilżający.
Łagodzi objawy skórne alergii.
Atopowe zapalenie skóry – leczenie
AZS jest uważana za chorobę nieuleczalną, choć można kontrolować jej przebieg i łagodzić objawy. Działania te polegają przede wszystkim na leczeniu objawowym, nawilżaniu skóry oraz stosowaniu leków przeciwzapalnych aplikowanych lokalnie3.
Pacjenci, u których zidentyfikowano alergen wywołujący zmiany, mogą przejść kurację odczulającą. Pomocniczo stosuje się leki przeciwhistaminowe, kortykosteroidy, preparaty immunosupresyjne oraz fototerapię. Do nowoczesnych sposobów leczenia zalicza się leki biologiczne (np. dupilumab).
Bakteryjne, łojotokowe czy atopowe zapalenie skóry? Różnice
Atopowe zapalenie skóry można pomylić z innymi problemami skórnymi o zupełne innym podłożu. Bakteryjne zapalenie skóry wywoływane jest przez patogeny (np. paciorkowca). Można je wyleczyć całkowicie, choć niekiedy niezbędna będzie kuracja antybiotykowa. W przeciwieństwie do AZS zakażenia bakteryjne są zaraźliwe.
Z kolei łojotokowe zapalenie skóry (ŁZS) jest wywoływane najprawdopodobniej przez zaburzenia hormonalne, niewystarczającą higienę, nadaktywność gruczołów łojowych oraz schorzenia towarzyszące (np. nowotwory lub silny stres). ŁZS nie jest chorobą zaraźliwą.
Zapalenia bakteryjne, jak i łojotokowe, objawiają się silnym rumieniem, wysiękiem, niekiedy również obrzękiem, ale nie dochodzi w nich do wysychania całych płaszczyzn skóry.
Atopowe zapalenie skóry to uciążliwa choroba, która pociąga za sobą wiele komplikacji w codziennym życiu. Aby umiejętnie kontrolować jej przebieg oraz jak najdłużej utrzymywać stan remisji, warto zasięgnąć porady dermatologa.
Wspomaga naturalny proces gojenia, łagodzi suchą i podrażnioną skórę.
Źródła:
- Sroka-Tomaszewska J, Trzeciak M. Molecular Mechanisms of Atopic Dermatitis Pathogenesis. Int J Mol Sci. 2021;22(8):4130. Published 2021 Apr 16. doi:10.3390/ijms22084130;
- Huang E, Ong PY. Severe Atopic Dermatitis in Children. Curr Allergy Asthma Rep. 2018;18(6):35. Published 2018 May 10. doi:10.1007/s11882-018-0788-4;
- Frazier W, Bhardwaj N. Atopic Dermatitis: Diagnosis and Treatment. Am Fam Physician. 2020;101(10):590-598.