Ustawa antynikotynowa1 przewiduje szereg zakazów palenia wyrobów tytoniowych, jednak wszystkie dotyczą wyłącznie przestrzeni publicznej. Czy istnieją inne narzędzia prawne, które chroniłyby dzieci palących rodziców albo nas samych przed skutkami biernego palenia?
O tym, jak dramatyczne w skutkach dla naszego zdrowia (nie wspominając już o zdrowiu dzieci!), jest bycie biernym palaczem – pisałam już w artykule „Zakaz palenia. Gdzie i dlaczego nie wolno palić papierosów i e-papierosów? Przepisy są jasne!”. Wymieniałam tam miejsca w przestrzeni publicznej, w których (z pewnymi wyjątkami) obowiązuje bezwzględny zakaz palenia. Ustawa antynikotynowa, niestety nie porusza jednak wprost problemu bycia narażonym na dym tytoniowy w przestrzeni prywatnej – czyli przede wszystkim we własnym domu lub samochodzie. Dlatego podpowiadam, jak można radzić sobie w takich sytuacjach nieco bardziej „okrężną drogą” i co na ten temat mówi prawo.
Palenie w mieszkaniu i w samochodzie w obecności dzieci
Problem biernego palenia w przestrzeni prywatnej, to problem, który przede wszystkim dotyczy dzieci. Osoba dorosła, może bowiem nie zgodzić się na to, żeby palono w jej mieszkaniu lub w samochodzie. Takiej siły przebicia względem palących rodziców lub opiekunów, niestety, w większości przypadków, nie mają jednak najmłodsi.
W polskim systemie prawnym brakuje przepisu, który bezpośrednio zabraniałby rodzicom (lub opiekunom) dziecka palenia wyrobów tytoniowych w jego obecności, narażając je – tym samym – na wdychanie szkodliwego dla ich zdrowia dymu tytoniowego. Dotyczy to zarówno przestrzeni mieszkalnej, jak i samochodu. Pomimo tego, że w tym drugim przypadku analogiczny zakaz obowiązuje w wielu krajach na świecie, w tym m.in. we Włoszech, Francji, w Wielkiej Brytanii, Australii oraz wielu stanach USA i Kanady. Nie oznacza to jednak, że istnieje pełne przyzwolenie na czynienie z dzieci biernych palaczy.
Zgodnie z kodeksem rodzinnym i opiekuńczym – na rodzicach (lub opiekunach prawnych) dziecka ciąży obowiązek sprawowania pieczy (opieki) nad dzieckiem, która powinna być wykonywana tak, jak wymaga tego dobro dziecka. W ramach sprawowania pieczy nad dzieckiem rodzice zobowiązani są m.in. troszczyć się o prawidłowy rozwój fizyczny dziecka. Palenie papierosów w obecności dziecka z pewnością nie jest dbaniem o jego prawidłowy rozwój fizyczny. Co więcej – można nawet pokusić się o stwierdzenie, że palenie w obecności dziecka stanowi formę jego zaniedbywania, będącego jednym z wymiarów przemocy wobec dziecka (obok przemocy fizycznej, psychicznej i seksualnej)2.
DENICIT to lek bez recepty wskazany w odzwyczajaniu się od palenia tytoniu i zmniejszeniu głodu nikotynowego u osób, które chcą przestać palić. Celem stosowania leku DENICIT jest trwałe zaprzestanie używania produktów zawierających nikotynę. Zawiera cytyzynę, która zwiększa ok. 3-krotnie szansę na rzucenie palenia¹.
¹Hajek P et al.: Efficay of cytisine in helping smokers quit;systematic review and meta-analysis. Thorax, 2013
Niestety, brakuje skutecznych narzędzi prawnych, które pozwoliłyby walczyć z takimi nieodpowiedzialnymi rodzicami, w czasie, gdy dziecko pozostaje pod ich władzą rodzicielską. Uzależnienie rodzica od narkotyków lub alkoholu, jeżeli dobro dziecka jest z tego powodu zagrożone – może stanowić przesłankę do ograniczenia władzy rodzicielskiej. Palenie papierosów w obecności dziecka, nie pociąga za sobą już tak daleko idących konsekwencji.
Rodzice, którzy wyrządzają swoim dzieciom tego rodzaju krzywdę, powinni jednak mieć się na baczności! Dziecko, po osiągnięciu pełnoletniości, może bowiem wytoczyć przeciwko nim powództwo o naruszenie chronionego prawem dobra osobistego, jakim jest jego zdrowie i zażądać od nich wysokiego zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną szkodę.
Dym tytoniowy dobiegający z sąsiedniego balkonu
Kolejnym, powszechnie spotykanym problemem, z którym boryka się wiele osób – jest uciążliwy dym tytoniowy, dobiegający z balkonu sąsiada mieszkającego (zazwyczaj) piętro niżej.
Ponieważ balkon jest częścią lokalu prywatnego (w przeciwieństwie np. do klatki schodowej w wielorodzinnym budynku mieszkalnym) – co do zasady – nie obowiązuje na nim zakaz palenia. Ten może jednak wynikać z wewnętrznych regulacji wspólnoty mieszkaniowej – zachęcam zatem do ich sprawdzenia! W przypadku naruszania zasad wynikających z regulaminu wspólnoty – może ona:
- żądać zaprzestania naruszeń,
- a w sytuacji, gdy właściciel lokalu będzie wykraczał w sposób rażący lub uporczywy przeciwko obowiązującemu porządkowi domowemu albo przez swoje niewłaściwe zachowanie czynił korzystanie z innych lokali uciążliwym – może, w trybie procesu, żądać sprzedaży przez niego lokalu w drodze licytacji. Jest to najdalej idąca konsekwencja, jaką może wyciągnąć wspólnota mieszkaniowa względem właściciela nieruchomości w przypadku nieprzestrzegania przez niego jej wewnętrznych regulacji.
Innym sposobem na poradzenie sobie z problemem dymu tytoniowego dostającego się do naszego mieszkania z sąsiedniego balkonu, jest – analogicznie jak w przypadku dziecka, w obecności którego w dzieciństwie, palili jego rodzice lub opiekunowie – powołanie się na naruszanie chronionego prawem dobra osobistego, jakim jest zdrowie. Na tej podstawie, można zażądać od sąsiada:
- zaniechania działania, a jeżeli to okaże się bezskuteczne,
- bądź od razu wystąpić na drogę sądowąz powództwem cywilnym o naruszenie dóbr osobistych, w ramach którego można domagać się zasądzenia zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną szkodę.
Zwracając się do sąsiada z żądaniem zaprzestania palenia w sposób powodujący przedostawanie się dymu do naszego mieszkania, warto również powołać się na wnikający z kodeksu cywilnego obowiązek właściciela nieruchomości powstrzymywania się od działań, które, ponad przeciętną miarę wynikającą ze społeczno-gospodarczego przeznaczenia nieruchomości i stosunków miejscowych, zakłócają korzystanie z nieruchomości sąsiednich.
Każdy z nas ma prawo do życia w środowisku wolnym od dymu tytoniowego, pary z papierosów elektronicznych i substancji uwalnianych za pomocą nowatorskich wyrobów tytoniowych – wynika to wprost z ustawy antynikotynowej. Dbajmy zatem o nasze zdrowie i nie bójmy się o nie walczyć!
Wspiera prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego.
Wspiera pamięć i koncentrację, usprawnia procesy uczenia się. Zawiera olej z ryb i olej z wiesiołka...
Polecany przy zaburzeniach funkcji poznawczych, demencji starczej, trudnościach w zapamiętywaniu, po...
Preparat zalecany w celu uzupełnienia codziennej diety w kwas alfa-liponowy.
Wspiera funkcjonowanie układu nerwowego, pomaga w redukcji zmęczenia, skraca czas potrzebny na zaśni...
Wspomaga prawidłowe funkcjonowanie kości, mięśni i układu nerwowego. Uzupełnia niedobór witamin D₁...
- Ustawa z dnia 9.11.1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 700)
- L. Sochocka, J. Komenda-Kołecka, „Zaniedbanie – (nie)świadomą formą przemocy wobec dziecka” (w:) Medycyna Środowiskowa, 2014
Podstawa prawna:
- Ustawa z dnia 25.02.1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (t.j. Dz.U. z 2020 r., poz. 1359)
- Ustawa z dnia 23.04.1964 r. – Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2022 r., poz. 1360)
- Ustawa z dnia 24.06.1994 r. o własności lokali (t.j. Dz.U. z 2021 r., poz. 1048).