Wspiera funkcjonowanie układu nerwowego, pomaga w redukcji zmęczenia, skraca czas potrzebny na zaśnięcie. Zawiera magnez, L-tryptofan, melatoninę, niacynę (wit. B3), ryboflawi...
Wyciek danych medycznych i osobowych
Pod koniec 2023 r. w związku z atakiem hakerskim miał miejsce największy wyciek danych medycznych i osobowych w Polsce. Dane te obejmowały m.in. numery PESEL pacjentów ALAB Laboratoria. Hakerzy w dwóch partiach (w listopadzie i grudniu 2023 r.) upublicznili wykradzione numery PESEL klientów laboratorium. W rządowym serwisie bezpiecznedane.gov.pl każdy obywatel mógł sprawdzić, czy jego dane zostały upublicznione przez hakerów. Osobom, których dane zostały skradzione, radzono:
- by być przygotowanym i świadomym, że cyberprzestępcy mogą te dane wykorzystać,
- by podchodzić ze wzmożoną czujnością do e-maili, wiadomości i telefonów oraz weryfikować ich nadawców u źródła
- i ostatecznie skorzystać z nowej możliwości zastrzeżenia numeru PESEL, co pomoże zminimalizować ryzyka związane z nieuprawnionym wykorzystaniem danych, np. w banku.
To ostatnie – to wprowadzona przez rząd pod koniec 2023 r. nowa usługa zastrzegania numeru PESEL w aplikacji mObywatel (dostępnej pod adresem: mObywatel.gov.pl).
Zastrzeganie numeru PESEL
Przed wprowadzeniem możliwości zastrzegania numeru PESEL przez internet, jedyną formą, w jakiej można było tego dokonać, była osobista wizyta w dowolnym urzędzie gminy i złożenie stosownego wniosku. Zastrzeżenie numeru PESEL w ten sposób nie ochroniłoby nas przed zaciągnięciem zobowiązania przez przestępcę, wykorzystującego nasze dane, ale bez wątpienia stanowiłoby istotny dowód w sprawie o roszczenia wynikające z zaciągniętego zobowiązania – z dużym prawdopodobieństwem umożliwiając nam uchylenie się od ich zaspokojenia (jeżeli udowodnilibyśmy, że to nie my zaciągnęliśmy dane zobowiązanie).
Zastrzeżenie PESEL-u przez internet
Od 17 listopada 2023 r. zastrzeżenie numeru PESEL stało się dużo prostsze i bardziej dostępne z uwagi na wprowadzenie możliwości dokonania tego przez internet, za pośrednictwem aplikacji mObywatel.gov.pl, umożliwiającej nie tylko zastrzeżenie numeru PESEL, ale również cofnięcie zastrzeżenia w dowolnym momencie (aby np. wziąć kredyt lub podpisać umowę notarialną).
Aby zastrzec PESEL, należy:
- wejść na stronę mobywatel.gov.pl,
- wybrać sekcję Twoje dane, a następnie Rejestr Zastrzeżeń PESEL,
- Wybrać opcję „Zastrzeż PESEL” lub „Cofnij zastrzeżenie”.
W zakresie „cofnięcia zastrzeżenia” – można to zrobić bezterminowo albo określić datę i godzinę, kiedy system automatyczny zastrzeżenie ponownie numer PESEL.
Aby skorzystać z usługi, konieczne jest posiadanie profilu zaufanego, podpisu kwalifikowanego, e-dowodu lub danych do logowania do bankowości elektronicznej.
Jak podkreślają przedstawiciele Departamentu Rejestrów Państwowych w Centralnym Ośrodku Informatyki, który wprowadził nową funkcjonalność, operacja zastrzeżenia numeru PESEL może być przydatna, zwłaszcza gdy:
- zgubimy dowód osobisty,
- dojdzie do ataku hakerskiego na jakąś instytucję, gdzie podaliśmy swoje dane i nasze dane wyciekną,
- zostawiliśmy nasze dane osobowe w wielu miejscach dość lekkomyślnie.
Na chwilę obecną, zastrzeżenie numeru PESEL nie rodzi co prawda żadnego obowiązku po stronie instytucji finansowych (co zmieni się od 1 czerwca 2024 r.), jednak warto zrobić to już dziś, ponieważ na wypadek użycia naszych danych – tak jak dotychczas, w przypadku zastrzeżenia numeru PESEL w urzędzie gminy – będzie to podstawą do tego, żeby udowodnić w sądzie, że to nie my dokonaliśmy zaciągnięcia danego zobowiązania. Umowa generująca po naszej stronie zobowiązanie finansowe, zawarta w czasie zastrzeżenia numeru PESEL, budzi bowiem spore wątpliwości.
Już w pierwszych dniach dostępności nowej funkcjonalności – skorzystało z niej podobno blisko 250 tys. osób.
Zastrzeż PESEL. Ważna zmiana od 1 czerwca
Od 1 czerwca 2024 r. wejdzie w życie obowiązek weryfikacji przez instytucje finansowe czy numer PESEL jest zastrzeżony.
W związku z zastrzeżeniem numeru PESEL większa ochrona przed nieuprawnionym wykorzystaniem danych rozpocznie się od 1 czerwca 2024 r. Wówczas:
- banki,
- spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe,
- firmy pożyczkowe,
- firmy telekomunikacyjne,
- notariusze
- i sądy,
w określonych okolicznościach – będą miały obowiązek weryfikować czy numer PESEL jest zastrzeżony. Na przykład w przypadku instytucji finansowych – przed zawarciem umowy kredytu lub pożyczki, a w przypadku notariuszy – przed dokonaniem czynności notarialnej, której przedmiotem jest sprzedaż nieruchomości.
Wówczas – jeżeli dokonamy zastrzeżenia numeru PESEL, a będziemy chcieli np. zaciągnąć umowę kredytu – na okoliczność podpisania umowy numer PESEL możemy w łatwy i szybki sposób (za pośrednictwem aplikacji mObywatel) „odblokować” i po zaciągnięciu zobowiązania zastrzec go ponownie.
Zastrzeżenie numeru PESEL w żaden sposób nie blokuje możliwości rejestracji do lekarza, realizacji recepty czy załatwienia sprawy urzędowej – w tych okolicznościach nie będzie zatem konieczności ciągłego zastrzegania i cofania zastrzeżenia numeru PESEL.
Jeżeli po 1 czerwca 2024 r. dokonamy zastrzeżenia numeru PESEL, a pomimo tego instytucja, która jest zobowiązana do weryfikacji zastrzeżenia, nie dokona tego, umożliwiając zaciągnięcie zobowiązania – będzie ona ponosić odpowiedzialność za skutki fałszerstwa, a my nie będziemy musieli (tak jak dotychczas) udowadniać w sądzie, że to nie my zawarliśmy daną umowę.
Po 1 czerwca 2024 r. nadal pozostańmy czujni
Warto mieć świadomość, że nawet po 1 czerwca 2024 r. tylko niektóre, ściśle określone instytucje finansowe będą miały obowiązek weryfikacji w rejestrze czy PESEL jest zastrzeżony przed umożliwieniem klientowi zaciągnięcia zobowiązania.
Ponadto kreatywni przestępcy są w stanie obejść zabezpieczenia. Bartłomiej Drozd, ekspert serwisu chronpesel.pl, zwraca np. uwagę, że: „przestępcy wcale nie muszą wykorzystać skradzionego PESEL-u do wyłudzenia kredytu na konsumenta, mogą się bowiem spodziewać, że bank go sprawdzi w rejestrze zastrzeżeń. Zamiast tego mogą założyć na ten PESEL firmę, po czym złożyć wniosek kredytowy na nią. Bank wówczas będzie weryfikował NIP, nie PESEL, i zapewne kredytu udzieli”.
Dokonanie zastrzeżenia numeru PESEL nie powinno więc usypiać naszej czujności i niezmiennie powinniśmy chronić nasze dane osobowe przed dostępem do nich osób trzecich.
Podstawa prawna:
- Ustawa z dnia 24.09.2010 r. o ewidencji ludności (t.j. Dz.U. z 2022, poz. 1191)
- Ustawa z dnia 7.07.2023 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczania niektórych skutków kradzieży tożsamości (Dz.U. z 2023, poz. 1394)
Źródła:
- Zastrzeż lub cofnij zastrzeżenie numeru PESEL podopiecznego lub innej osoby https://www.gov.pl/web/gov/zastrzez-lub-cofnij-zastrzezenie-numeru-pesel-podopiecznego-lub-innej-osoby
- Rejestr zastrzeżonych PESEL-i nie uchroni od razu https://chronpesel.pl/aktualnosci/rejestr-zastrzezonych-pesel-i-nie-uchroni-od-razu
- Hakerzy ujawnili kolejną część danych wykradzionych z ALAB Laboratoria – sprawdź czy Twoje dane zostały upublicznione https://www.gov.pl/web/baza-wiedzy/hakerzy-ujawnili-kolejna-czesc-danych-wykradzionych-z-alab-laboratoria–sprawdz-czy-twoje-dane-zostaly-upublicznione.