Bruksizm, jeżeli nie jest prawidłowo leczony, może prowadzić do poważnych konsekwencji, takich jak trudność z otwieraniem ust, intensywny ból w trakcie jedzenia czy zaburzenia snu. Zjawisko wywołane jest mimowolną aktywnością mięśni żucia i może mieć wiele przyczyn.
Jakie są przyczyny zgrzytania zębami?
Pomimo szybkiego rozwoju medycyny, przyczyny schorzenia nie są w pełni znane. Najczęściej zgrzytanie zębami związane jest z przewlekłym stresem. Występuje u ludzi, których stanowisko pracy obciążone jest dużą odpowiedzialnością lub u osób wykazujących specyficzne cechy charakteru m.in. nadmierny perfekcjonizm lub lękowy typ osobowości.
Wspiera pamięć i koncentrację, usprawnia procesy uczenia się. Zawiera olej z ryb i olej z wiesiołka – źródła naturalnych kwasów tłuszczowych omega-3 (EPA i DHA) oraz omega-6...
Do innych przyczyn zaliczamy:
- predyspozycje genetyczne – zwiększone ryzyko występowania, jeżeli bruksizm pojawił się u innych członków rodziny;
- obecne wady zgryzu lub nieprawidłowa budowa jamy ustnej;
- zaburzenia pokarmowe, neurologiczne lub hormonalne – występowanie niektórych chorób zwiększa częstotliwość bruksizmu;
- niedobór niektórych składników mineralnych, głównie magnezu, który warunkuje prawidłową pracę mięśni;
- przyjmowanie niektórych leków, dopalaczy lub środków odurzających, palenie papierosów – powodują silne i długotrwałe pobudzenie kory mózgowej, a w konsekwencji zaburzenia koordynacji mięśniowej.
U małych dzieci częstą przyczyną zgrzytania zębów jest niedojrzałość układu mięśniowo-nerwowego, która ma charakter przejściowy i często ustępuje samoistnie. W przypadku, kiedy nie można jednoznacznie określić przyczyny schorzenia, mówimy o bruksizmie pierwotnym (idiopatycznym).
Jak objawia się bruksizm?
Często pacjenci nie są świadomi problemu, który występuje głównie w trakcie snu. Do najczęstszych objawów zalicza się przede wszystkim startą powierzchnię szkliwa oraz nadwrażliwość zębów. Bruksizm może prowadzić do problemów pozornie niezwiązanych z jamą ustną, takich jak zaburzenia widzenia, napięciowe bóle w obrębie szyi i barków, szumy uszne czy bóle głowy.
U pacjentów z przewlekłym bruksizmem zmieniają się rysy twarzy. Ze względu na przerost mięśni żwaczy, żuchwa przyjmuje charakterystyczny kwadratowy kształt.
Diagnostyka i leczenie bruksizmu
Zaciskanie i zgrzytanie zębami, problem z otwieraniem i zamykaniem ust nie zawsze muszą być objawem bruksizmu. Prawidłową diagnozę może postawić lekarz stomatolog, na podstawie przeprowadzonego wywiadu, badania przedmiotowego oraz polisomnografii. Badanie polisomnograficzne polega na rejestrowaniu najważniejszych procesów, które zachodzą w trakcie snu i wykryciu ewentualnych nieprawidłowości.
W przypadku rozpoznanego bruksizmu należy niezwłocznie włączyć leczenie, aby nie dopuścić do zniszczenia szkliwa oraz hipertrofii (czyli nadmiernego przerostu) mięśni żwaczy.
Leczenie bruksizmu ma charakter przyczynowy, dlatego ważne jest określenie źródła problemu. U dzieci, które mają mleczne zęby, zazwyczaj nie wprowadza się leczenia, ponieważ zaburzenie ma zazwyczaj charakter przejściowy. Wymagana jest obserwacja i regularne wizyty kontrolne. Dopiero pojawienie się zębów stałych i przewlekły charakter schorzenia wymaga włączenia terapii.
Pacjent powinien znajdować się pod kontrolą stomatologa i ortodonty, których zadaniem jest odbudowa powierzchni zębów oraz zapobieganie dalszemu ścieraniu. Dużą rolę w leczeniu bruksizmu stanowi praca fizjoterapeuty. Elementy terapii manualnej skierowanej na przyczynę problemu pozwolą zredukować napięcie, zmniejszą dolegliwości bólowe i przywrócą prawidłową funkcję czynności, takich jak żucie czy połykanie.
W sytuacjach patologicznego napięcia mięśniowego można włączyć ostrzykiwanie toksyną botulinową, której celem jest zwiotczenie nadaktywnych mięśni. Korzyścią stosowania tej terapii jest odwracalne działanie i stosunkowo niewielkie działania niepożądane.
Leczenie bruksizmu nie jest proste. Ważne, aby skupić się na przyczynie problemu oraz opracować skuteczny plan leczenia.
Czy można zapobiegać zgrzytaniu zębami?
Istnieją sposoby, które pomogą zapobiegać bruksizmowi. Jeżeli w życiu pacjenta (dorosłego czy dziecka) występuje przewlekły stres, w pierwszej kolejności należy się z nim uporać. Pomóc w tym może wizyta u psychologa. Dodatkowo codziennie przed snem warto wykonać kilka ćwiczeń relaksacyjnych i oddechowych, które pozwolą się uspokoić i wyciszyć. Pomocna jest również joga lub nauka medytacji. Dodatkowo należy wykluczyć wszelkie używki oraz zadbać o prawidłową podaż magnezu.
Zgrzytanie zębami to problem sporej części społeczeństwa. Jeżeli występuje okresowo, nie powinien być powodem do niepokoju, ale jeżeli się przedłuża, należy koniecznie udać się do specjalisty. Nieleczony bruksizm może prowadzić do poważnych konsekwencji.
Źródła:
- Zaworski K, Latosiewicz R, Majcher P, Derewiecki T, Kołodziej E. Zastosowanie terapii manualnej w leczeniu zaburzeń stawu skroniowo-żuchwowego. Magazyn Stomatologiczny 1 (2016): 7-14.
- Piech, P., Sudzińska, H., Pietrak, J., Kozioł, M., Maślanko, M., Wilczyńska, K., & Łuczyk, R. (2017). ZASTOSOWANIE TOKSYNY BOTULINOWEJ W LECZENIU BRUKSIZMU.
- Czajkowska, D., Lisiński, P., & Samborski, W. (2013). Terapia manualna w leczeniu zespołu bólu mięśniowo-powięziowego w przebiegu bruksizmu. In Dent Forum.