Rodzaje ran. Jak założyć opatrunek na rany?
Rany można podzielić na różne sposoby. Ze względu na głębokość występują dwa rodzaje ran: powierzchniowe (w obrębie tkanki podskórnej) i głębokie, sięgające dalej.
Istotny jest także czas gojenia. Rany ostre goją się szybko, zazwyczaj 1-2 tygodnie. Z kolei przewlekłe mogą goić się nawet kilka miesięcy. Te pierwsze zazwyczaj wynikają z urazu, a drugie powstają w wyniku chorób (np. owrzodzenia żylne, stopa cukrzycowa). Każda rana ostra może przekształcić się w przewlekłą, jeśli będzie nieprawidłowo opatrywana.
Silikonowe plastry na rany i blizny
Suchy spray na rany, otarcia, niewielkie oparzenia, skaleczenia skóry. Przyśpiesza gojenie, łagodzi...
Silikonowy żel na rany i blizny
0,9% roztwór soli fizjologicznej o szerokim zastosowaniu.
Wśród ran ostrych można wyróżnić:
- otarcia i zadrapania – płytkie – uszkodzony jest jedynie naskórek i wierzchnie warstwy skóry. Zazwyczaj wystarczy przykleić plaster na ranę.
- rany cięte i kłute – mają gładkie brzegi i goją się szybko, jeśli nie dojdzie do zakażenia rany.
- rany tłuczone, kąsane i szarpane – mają nierówne brzegi, gorzej się goją. Na skórze wokół mogą pojawić się krwiaki. Wymagają konsultacji z lekarzem ze względu na ryzyko zakażenia.
- rany oparzeniowe – pierwsza pomoc polega na schłodzeniu rany pod zimną wodą. Potem nakłada się jałowy opatrunek.
Opatrunek dobiera się w zależności od rodzaju rany.
Opatrunek na rany – pierwsza pomoc
Każdą ranę w pierwszej kolejności trzeba oczyścić. Najpierw przemyj ją wodą, a następnie odkaź środkiem antyseptycznym. Jeśli uszkodzenie skóry jest niewielkie i lekko krwawi, wystarczy założyć plaster na rany. Przy silniejszym krwawieniu uciskaj ranę przez ok. 4 minuty – tyle potrzeba, żeby krew zaczęła krzepnąć. Jeśli krwawienie nie ustępuje, wezwij pogotowie.
W przypadku większych urazów skóry zastosuj jałowy opatrunek na rany. Występują w różnych rozmiarach, więc łatwo dopasować odpowiedni.
Jeśli rana powstała w wyniku kontaktu z brudną powierzchnią, np. gwoździem, żwirem – warto skonsultować się z lekarzem w celu ewentualnego szczepienia przeciwko tężcowi.
Jak uniknąć zakażenia rany? Preparaty antyseptyczne
Każdą ranę warto odkazić odpowiednim preparatem. Obecnie nie zaleca się już stosowania środków takich jak woda utleniona i mleczan etakrydyny. Nie tylko są nieskuteczne, ale wręcz utrudniają proces gojenia!
Zamiast tego zastosuj preparat z oktenidyną. Znajdziesz go w aptece w postaci sprayu i żelu. Ma bardzo szerokie spektrum działania – zabija bakterie, grzyby, wirusy i pierwotniaki. Co ważne, oktenidyna penetruje przez biofilm. Co to takiego?
Biofilm to poważny problem podczas leczenia ran, szczególnie przewlekłych. Bakterie budują tę strukturę na powierzchni uszkodzonej skóry niczym mur. W ten sposób chronią się przed szkodliwymi dla nich czynnikami, czyli naszymi próbami oczyszczenia rany. Dlatego ważne, żeby do odkażania stosować preparaty mające zdolność przenikania przez biofilm.
Skutecznym środkiem do odkażania ran jest także srebro w postaci żeli, sprayów i opatrunków. Oporność na srebro wśród bakterii jest bardzo niska, a jego skuteczność bakteriobójcza wysoka. Dlatego jeśli rany wykazują cechy infekcji, np. są zaczerwienione, opuchnięte i ciepłe, warto zastosować preparat ze srebrem.
Suchy spray na rany, otarcia, niewielkie oparzenia, skaleczenia skóry. Przyśpiesza gojenie, łagodzi i koi.
Jak przyspieszyć gojenie ran? Kluczem jest poprawna pielęgnacja
Najważniejszą zasadą leczenia ran jest utrzymanie odpowiedniej wilgotności. Dlatego warto zakładać na rany opatrunki i stosować przeznaczone do tego preparaty. Rana wilgotna goi się dużo szybciej i lepiej, niż sucha.
Opatrunki i plastry na rany
Nawet plaster na niewielkie rany zmieniaj regularnie. Najlepiej raz dziennie, ewentualnie po każdym zabrudzeniu czy zamoczeniu. Dopóki rana się nie zasklepi, odkażaj ją przy każdej zmianie opatrunku.
Przy większych ranach możesz zastosować jałowe kompresy, które przytwierdza się do skóry plastrem na rolce. Można też kupić gotowe sterylne opatrunki na rany. Rozmiar dobierz tak, żeby część z gazą wystawała ok. 1 cm poza ranę. W ten sposób unikniesz podrażnienia delikatnej skóry wokół uszkodzenia.
Sterylny opatrunek na rany również powinno się zmieniać raz na dobę. Jeśli z rany sączy się płyn, częstotliwość zmiany dostosuj do tempa jego przesiąkania.
Przy każdej zmianie odkażaj ranę i kontroluj jej wygląd. Jeśli opatrunek przyklei się do rany, nie odrywaj go na siłę. Zamiast tego polej całość solą fizjologiczną – na mokro odklei się bezboleśnie.
Maść na gojenie ran
Chociaż zazwyczaj odkażenie i opatrunek na rany powinny wystarczyć, możesz przyspieszyć gojenie, stosując dodatkowe preparaty, np.:
- maści z antybiotykiem – stosuj jedynie na niewielkie, płytkie rany i maksymalnie przez 7 dni.
- maści z wyciągiem z żywicy – to rekomendowana przez ekspertów maść na rany przyspieszająca gojenie. Jej działanie bakteriobójcze jest porównywalne do antybiotyków, a nie wywołuje oporności wśród bakterii. Może być stosowana w przypadku ran z niedużym wysiękiem, zakażonych i oparzeniowych.
- żel hydrokoloidowy – utrzymuje wilgotne środowisko rany. W przypadku ran suchych hamuje parowanie wody przez naskórek. Z kolei jeśli z rany sączy się płyn, żel pochłonie jego nadmiar i zapobiegnie przyklejaniu się opatrunku.
Rany zagojone, ale co z bliznami?
Leczenie blizn możesz rozpocząć w momencie, w którym rana jest całkowicie zagojona, tzn. powróciła pełna ciągłość skóry i odpadły strupki. Obecnie rekomendowane są głównie żele i plastry silikonowe. Wykazują skuteczność zarówno dla świeżych, jak i starych blizn.
Silikon tworzy na skórze warstwę ochronną. Zapobiega też parowaniu wody, przez co utrzymuje odpowiedni poziom nawilżenia blizny. To pomaga przywrócić pełną elastyczność skóry. Niektóre preparaty z silikonem dodatkowo zawierają nanokoloid złota, który pobudza syntezę kolagenu, a to przyspiesza prawidłowe gojenie blizn. Żele silikonowe warto wmasować w bliznę przez ok. 2-3 minuty.
Jak widzisz, jest sporo sposobów na przyspieszenie gojenia ran. Nie zostawiaj tego procesu wyłącznie w rękach czasu. Przy użyciu odpowiednich środków i opatrunków na rany, możesz wygoić urazy skóry zdecydowanie szybciej.
Źródła:
- Kucharzewski, M., Szkiler, E., Krasowski, G., Bartoszewicz, M., Banasiewicz, T., Chrapusta, A., Konrady, Z., Mirosz, A., Aziewicz-Gabis, B., Sieroń, A., Oszkinis, G., Strojek, K., & Rybak, Z. (2020). Algorytmy i wytyczne postępowania terapeutycznego w ranach trudno gojących się. Forum Leczenia Ran, 1(3), 95–116.
- Sopata, M., Jawień, A., Mrozikiewicz-Rakowska, B., Augusewicz, Z., Bakowska, M., Samson, I., Gabriel, M., Grzela, T., Karpiński, T., Kuberka, I., Krasiński, Z., Kózka, M., Mościcka, P., Mańkowski, B., Mańkowski, P., Sikorski, J., Sobieszek-Kundro, A., Szewczyk, M. T., & Szoka, P. (2020). Wytyczne postępowania miejscowego w ranach niezakażonych, zagrożonych infekcją oraz zakażonych – przegląd dostępnych substancji przeciwdrobnoustrojowych stosowanych w leczeniu ran. Zalecenia Polskiego Towarzystwa Leczenia Ran. Leczenie ran, 17(1), 1–21.
- Ulotka wyrobu medycznego Silaurum (żel na blizny) | https://solinea.pl/wp-content/uploads/2022/10/Silaurum_zel.pdf
- Rana i krwotok pourazowy. Medycyna Praktyczna | https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.III.23.4.