Wspomaga odbudowę mikroflory jelitowej np. po infekcjach, po antybiotykoterapii, podczas podróży do innych stref klimatycznych.
Najpoważniejszym zagrożeniem związanym z biegunką jest odwodnienie, dlatego w tym artykule przyjrzymy się głównym przyczynom biegunki, skoncentrujemy się na skutecznym leczeniu tego schorzenia oraz omówimy, co warto jeść i pić, aby przyspieszyć powrót do zdrowia.
Biegunka – czym jest? Kiedy diagnozujemy biegunkę
Biegunka, zwana potocznie rozwolnieniem, występuje wtedy, gdy wodnisty lub luźny stolec oddawany jest z większą częstotliwością (co najmniej 3 razy w ciągu dnia) lub w zwiększonej ilości (>200 ml/d).
Biegunkę możemy podzielić w zależności od czasu jej trwania na:
- ostrą (≤14 dni),
- przetrwałą (14-30 dni),
- przewlekłą >30 dni:
- biegunkę sekrecyjną,
- biegunkę osmotyczną,
- biegunkę tłuszczową,
- biegunkę zapalną,
- przyspieszony pasaż (przyśpieszona motoryka).
Przyczyny biegunki. Skąd rozwolnienie?
Biegunka ostra w większości wywołana jest w wyniku zakażeń przewodu pokarmowego (najczęściej powodują ją wirusy: noro-, kalici- i rotawirusy oraz bakterie np. Salmonella) lub spożycia toksyn bakteryjnych. Może być także wynikiem niepożądanego działania leków (biegunka nieinfekcyjna) – np. biegunka po antybiotyku o szerokim spektrum działania, po stosowaniu leków antyarytmicznych, leków hipotensyjnych, leków przeciwdepresyjnych, cytostatyków, metforminy, hormonów tarczycy czy leków przeczyszczających. Odstawienie leków zwykle powoduje zaprzestanie biegunki.
Ostra biegunka może zostać wywołana także przez inne toksyny (zatrucie grzybami, środkami owadobójczymi, alkoholem etylowym, arszenikiem), w wyniku nadwrażliwości pokarmowej czy niedokrwiennego zapalenia okrężnicy lub ostrego zapalenie uchyłków okrężnicy.
Z kolei przewlekła biegunka najczęściej nie jest spowodowana zakażeniem przewodu pokarmowego, a jest wynikiem nieswoistego zapalenia jelit, zespołu drażliwego jelita (IBS) czy raka okrężnicy.
Leczenie biegunki – co jest najważniejsze?
Kluczowy w przypadku biegunki jest odpowiednio zebrany wywiad: informacje na temat objawów, ocena deficytu płynów i elektrolitów, a także badanie przedmiotowe, czy badania laboratoryjne stolca. Pozwala to ocenić, czy biegunka ma charakter ostry, przewlekły i zakwalifikować ją jako biegunkę wodnistą, osmotyczną, sekrecyjną (wydzielniczą), tłuszczową czy krwistą. Jeśli wiemy, z jakiego rodzaju biegunką mamy do czynienia, łatwiej jest dobrać odpowiednie leczenie.
Leczenie biegunki – nawodnienie organizmu
Większość ostrych biegunek mija samoistnie i wymaga jedynie leczenia objawowego. Przy leczeniu chorego z biegunką należy ocenić przede wszystkim ciężkość choroby (towarzyszące objawy kliniczne, wygląd stolca) i stopień odwodnienia. Podczas biegunki woda i elektrolity, w tym sód, chlorki, potas i wodorowęglany, są tracone wraz z płynnymi stolcami, wymiocinami, potem, moczem i oddychaniem. Jeśli straty te nie zostaną uzupełnione, możemy doprowadzić do odwodnienia organizmu. Dlatego kluczowe w leczeniu ostrej biegunki jest odpowiednie nawodnienie chorego. W większości przypadków dobrze sprawdzą się doustne roztwory nawadniające. Najlepiej sięgnąć po płyny zawierające sole mineralne i glukozę o niskiej osmolarności. Rodzaj doustnego roztworu nawadniającego najlepiej dopasować w zależności od wieku chorego i rodzaju biegunki. Taki napój można także przygotować samodzielnie. Poniżej przedstawiamy dokładny przepis.
Leczenie biegunki – leki, probiotyki
W leczeniu biegunki, która przebiega bez gorączki, silnego bólu brzucha i stolca bez domieszki krwi, stosuje się także leki, które zwalniają motorykę jelit (np. loperamid) W przypadku ostrych biegunek czy biegunek podróżnych zastosowanie mają także leki antysekrecyjne (np. salicylan bizmutu, który zmniejsza ilość oddawanych stolców). W leczeniu stosuje się także diosmektyt czy probiotyki, a czasami także rozważa się antybiotyki (np. zakażenia Salmonella, Shigella i Campylobacter przebiegające z krwistą biegunką i gorączką).
W przypadku biegunki u dziecka, ale także u osoby dorosłej, sprawdzić się może suplementacja probiotyku, a dokładnie szczepów: Saccharomyces boulardi, Lactobacillus reuteri, Lactobacillus rhamnosusGG i Lactobacillus acidophilus. W Polsce możliwe jest także szczepienie przeciwko biegunce rotawirusowej, które wykonuje się u niemowląt między 6. a 24. tygodniem życia.
Wybór leku zależy zatem od rodzaju biegunki, dolegliwości oraz od tego, czy jest to biegunka u dziecka, niemowlaka, biegunka u osoby dorosłej czy może biegunka w ciąży.
Wsparcie układu odpornościowego, odbudowy mikroflory jelitowej oraz regeneracji nabłonka jelitowego dzięki składnikom pochodzenia naturalnego. Zawiera nukleotydy, fukoidan, cy...
Leczenie biegunki – hospitalizacja i nawadnianie dożylne
W wyniku biegunki, która doprowadza do ciężkiego odwodnienia, może zajść konieczność hospitalizacji i nawadniania dożylnego. Wskazaniem do hospitalizacji jest np. ciężkie odwodnienie, charakteryzujące się ubytkiem ≥10% masy ciała lub objawy wstrząsu hipowolemicznego (np. bladość skóry, zaburzenia świadomości, osłabienie, sucha, mało elastyczna skóra, przyspieszenie rytmu serca), odwodnienie u chorego w podeszłym wieku (z uwagi na problem z odczuwaniem pragnienia), ciężki ogólny stan chorego, stany, które nie pozwalają na doustne nawadnianie (np. wymioty) powikłania biegunki infekcyjnej, dur brzuszny, dury rzekome czy cholera.
Co jeść przy biegunce?
Wiele osób w wyszukiwarkach internetowych poszukuje odpowiedzi na pytania: co jeść na rozwolnienie, co na biegunkę u dziecka. Bulgotanie w brzuchu i wodnista biegunka czy bóle brzucha mogą bowiem znacząco utrudniać codzienne funkcjonowanie. Przychodzimy z pomocą i przedstawiamy, jak powinna wyglądać dieta przy biegunce. Sprawdź co pić i jeść przy biegunce!
Jeśli mamy do czynienia z ostrą biegunką, zazwyczaj nie ma konieczności przestrzegania głodówki. Jednak w przypadku znacznego odwodnienia, na kilka godzin warto przerwać spożywanie pokarmów, do czasu nawodnienie organizmu. Oprócz płynów można także podawać zupy, np. zupę z marchwi, z dyni, mus jabłkowy, kleiki ryżowe. Dobrze sprawdzi się zatem dieta lekkostrawna z ograniczeniem błonnika pokarmowego. Jeśli zaczyna pojawiać się apetyt, to znak, że można powrócić normalnej diety.
Nieco inaczej wygląda sytuacja w przypadku biegunki przewlekłej, która może prowadzić do wyniszczenia organizmu. W jej przypadku zaleca się dietę bogatobiałkową, z odpowiednio dobraną ilością energii, witamin i składników mineralnych. Ograniczyć natomiast należy tłuszcze, które ułatwiają przesuwanie mas kałowych oraz produkty zawierające węglowodany rafinowane: cukier, słodycze, dżemy wysokosłodzone, syropy, soki owocowe słodzone. Produkty te, jak również miód, sorbitol, nasilają procesy fermentacyjne w jelitach, a tym samym mogą nasilać biegunkę.
Suplement diety stanowiący unikalne połączenie inaktywowanych bakterii kwasu mlekowego (Lactobacillus reuteri DSM 17648) z cynkiem.
Co można pić przy biegunce?
Przy biegunce można pić wodę niegazowaną, soki, napar z czarnych jagód, herbaty, kakao na wodzie, sok pomidorowy, napoje izotoniczne, zupy czy domowe izotoniki. Poniżej przedstawiamy przepis na domowy roztwór nawadniający.
Domowy izotonik, który dobrze sprawdzi się przy biegunce
Składniki:
- litr przegotowanej i ostudzonej wody
- łyżeczka soli kuchennej
- 8 łyżeczek cukru.
Przygotowanie:
Do przegotowanej i ostudzonej wody dodaj sól oraz cukier, dokładnie wymieszaj.
Przykładowy jadłospis przy biegunce
Przykładowy jadłospis przy rozwolnieniu może wyglądać następująco:
- śniadanie: ryż na mleku bez laktozy z niedojrzałym bananem, zielona herbata;
- II śniadanie: bułka pszenna z wędliną z indyka, z masłem i pomidorem bez skórki, kawa zbożowa;
- obiad: kotlety z kurczaka gotowane w sosie jogurtowo-koperkowym z ziemniakami i gotowaną marchewką, napar ziołowy;
- kolacja: 2 jajka ugotowane na miękko, kajzerka, kompot.
Wspomaga odbudowę mikroflory jelitowej np. po infekcjach, po antybiotykoterapii, podczas podróży do innych stref klimatycznych.
Źródła:
- Wasielica-Berger J.: Ostra biegunka. Gastroenterologia Kliniczna 2018, tom 10, nr 1: 14–22.
- Gajewski P.: Interna Szczeklika 2017 Podręcznik chorób wewnętrznych. Medycyna Praktyczna, Kraków 2017.