Spray wspomagający leczenie stanów zapalnych gardła, spowodowanych przez infekcje bakteryjne i wirusowe. Łagodzi ból i podrażnienie.
Czym jest grypa?
Każdego roku w sezonie jesienno-zimowym odnotowuje się wzmożone przypadki zachorowań na grypę. Dotyczy to zarówno dzieci, jak i dorosłych. Pomimo ogólnej dostępności szczepień, nadal wielu pacjentów jest hospitalizowanych z powodu intensywności objawów, a także powikłań. Zgodnie z oficjalnymi statystykami w 2023 roku zachorowało prawie 11 tys. Polaków. W porównaniu do 2022 roku jest to znaczny i dość niepokojący wzrost (wówczas odnotowało niecałe 3 tys. przypadków). Lekarze są zdania, że kolejna światowa epidemia grypy jest tylko kwestią czasu.
Obecnie wyodrębnia się 4 typy grypy: typ A, B, C i D, przy czym dwa pierwsze z nich są najczęściej rozpowszechnione wśród populacji ludzkiej. Wirus grypy, czyli RNA-wirus należy do rodziny Orthomyxoviridae. Patogen rozprzestrzenia się drogą kropelkową, najczęściej przez bezpośredni kontakt z osobą zakażoną. Wirus może bytować również na powierzchniach, głównie w miejscach publicznych np. na klamkach, blatach czy też poręczach.
Od momentu wtargnięcia wirusa do organizmu do manifestacji pierwszych objawów, mija zwykle od 24 do 48 godzin. Chory może zarażać innych nawet do tygodnia po pojawieniu się symptomów. Wirus grypy namnaża się w komórkach nabłonkowych dróg oddechowych, gdzie doprowadza do ich martwicy.
Na zakażenie wirusem grypy są narażone przede wszystkim dzieci do 5. roku życia, a także seniorzy powyżej 65. roku życia. Jest to związane z niedostatecznym wykształceniem (u dzieci) i obniżeniem (u seniorów) naturalnej odporności organizmu. Co więcej, czynnikami ryzyka są także choroby przewlekłe, w tym m.in.: cukrzyca, schorzenia układu sercowo-naczyniowego i nowotwory.
Różnica między grypą typu A i B
Wśród wszystkich rodzajów wirusów grypy do najgroźniejszego i występującego nie tylko u ludzi zalicza się typ A. To właśnie on jest odpowiedzialny za światowe epidemie. Wirus typu A wyposażony jest w antygeny białek powierzchniowych – neuraminidazy (11 typów) i hemaglutaminy (18 typów). W związku z tak ogromną zmiennością antygenową i nieograniczoną możliwością mutacji wirus grypy typu A dzieli się dodatkowo na wiele podtypów. Najpopularniejsze z nich to H1N1, H1N2 i H3N2. Mniejszą zdolność do mutacji ma wirus grypy typu B, który zakaża tylko ludzi. Co więcej, przebieg grypy typu B jest znacznie łagodniejszy niż typu A.
Objawy grypy
Symptomy grypy, podobnie jak COVID-19, pojawiają się nagle, w przeciwieństwie do zwykłego przeziębienia, którego symptomy narastają stopniowo.
Do typowych objawów grypy zaliczają się:
- gorączka – na ogół wysoka, przekraczająca 38 stopni Celsjusza, często połączona z dreszczami;
- bóle mięśniowo-stawowe – stanowią jeden z najczęstszych symptomów grypy, zarówno typu A, jak i B;
- uczucie ogólnego „rozbicia” i złe samopoczucie – stopień nasilenia jest na tyle duży, że uniemożliwia codzienne funkcjonowanie;
- ból głowy;
- kaszel – często suchy, przebiegający z dusznościami oraz uczuciem ucisku w klatce piersiowej;
- katar – o charakterze wodnistym;
- ból gardła – wynikający z kaszlu.
Objawów grypy nie należy bagatelizować, bo nieleczona lub leczona w niewłaściwy sposób znacznie zwiększa ryzyko pojawienia się poważnych powikłań.
Do powikłań po grypie zalicza się m.in.:
- zapalenie płuc i oskrzeli,
- zapalenie ucha środkowego,
- zaostrzenie astmy,
- zapalenie mięśnia sercowego,
- ciężką niewydolność serca,
- przewlekłą obturacyjną chorobę płuc (POChP) o ciężkim przebiegu,
- zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych,
- zapalenie nerek,
- zapalenie nerwów obwodowych,
- zgon.
Leczenie grypy typu A i B
Dobór leczenia w przypadku grypy uzależniony jest od indywidualnej sytuacji. Warunkiem koniecznym jest pozostanie w domu i unikanie kontaktu ze zdrowymi. Celem wprowadzonej farmakoterapii jest złagodzenie objawów i skrócenie czasu trwania grypy, a także zminimalizowanie ryzyka rozwoju powikłań.
Przyczynowe leczenie uwzględnia podawanie leków o działaniu przeciwbólowym, przeciwgorączkowym, preparatów na wzmocnienie odporności organizmu, a także środków przeciwkaszlowych. Uzupełnieniem wdrożonej terapii jest konieczność systematycznego nawadniania – minimum 2-3 litry płynów dziennie. Wszystko to dotyczy przypadków niepowikłanej grypy u osób, które dodatkowo nie są obciążone chorobami współistniejącymi.
W trudniejszych przypadkach lekarz może zadecydować o stosowaniu leków przeciwwirusowych, które znacznie zmniejszą ryzyko ewentualnej hospitalizacji, a nawet zgonu.
W Polsce w celu leczenia grypy podaje się najczęściej:
- oseltamiwir – będący inhibitorem neuraminidazy. Wykazuje skuteczność przeciwko wirusom typu A i B;
- amantadyna – jest skuteczna wyłącznie przeciwko wirusowi typu A. Niestety, ta substancja aktywna często wykazuje odporność na typ AH3N2 i AH1N1;
- zanamiwir – trudno dostępny.
Jednym z najnowszych leków zarejestrowanych w 2018 roku przez amerykańską Agencję ds. Żywności i Leków (FDA) jest baloksawir marboksylu. Wykazuje on skuteczność zarówno przeciwko wirusowi grypy typu A, jak i B. Jego działanie opiera się na hamowaniu podjednostki wirusowej polimerazy enzymu, który umożliwia namnażanie się wirusa. W Polsce dostępny jest od 2021 roku i nie jest objęty refundacją. Można go stosować u osób powyżej 12. roku życia.
Lek bez recepty INUPRIN FORTE zawiera jako substancję czynną inozyny pranobeks, która wykazuje działanie przeciwwirusowe i pobudzające czynność układu odpornościowego.
Szczepienia przeciwko grypie
Jedną z najczęściej polecanych sposobów na zmniejszenie ryzyka zachorowania na grypę lub złagodzenia jej przebiegu są szczepienia. W sezonie grypowym 2023/2024 niektóre z dostępnych rodzajów szczepionek są wykonywane nieodpłatnie u osób poniżej 18. roku życia – formy donosowe i dożylne. Są one także dostępne bezpłatnie dla kobiet w ciąży. U seniorów powyżej 65. roku życia bezpłatne są dwie z nich. Osoby między 18. a 64. rokiem życia mogą skorzystać z 50% refundacji.
Szczepienia na grypę mogą być podawane już od 6. miesiąca życia, o ile nie istnieją żadne przeciwwskazania. Rekomendowane są nie tylko dzieciom i seniorom, ale także pracownikom ochrony zdrowia, placówek oświatowych oraz wszystkich tych, którzy narażeni są częsty kontakt z wirusem.
Kiedy najlepiej wykonać szczepienie? Lekarze przekonują, że warto dokonać tego jeszcze przed sezonem infekcyjnym, począwszy od sierpnia. W związku z dużą zmiennością wirusa, każdego roku Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) rekomenduje zabezpieczenie się przed innym szczepem patogenu. Jest to poparte badaniami, których celem jest określenie, który ze szczepów wirusa grypy będzie najbardziej rozpowszechniony w populacji w danym roku.
Skuteczność szczepienia przeciwko grypie uzależniona jest od wielu czynników. Jest ona najwyższa u młodych i zdrowych osób, a najniższa u seniorów obciążonych chorobami przewlekłymi.
Źródła:
- A. Majewska i N. Szydłowska, Grypa: stan wiedzy, leczenie i zapobieganie, “Med Og Nauk Zdr”, nr 3, 2021.
- K. Chrobak-Górna i I. Małecka, Grypa – aspekty kliniczne i problem zdrowia publicznego, “Medycyna po Dyplomie”, nr 7, 2009.
- S. Kałucka, Grypa – etiologia, epidemiologia, prewencja i leczenie w 2020 roku, “Geriatria”, nr 14, 2020.
- Zachorowania i podejrzenia zachorowań na grypę w Polsce | Narodowy Instytut Zdrowia Publinczego – Państwowy Instytut Badawczy https://wwwold.pzh.gov.pl/oldpage/epimeld/grypa/index.htm [dostęp 18.01.2024].
- Sezon szczepień przeciw grypie 2023-2024 | Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Kutnie https://www.gov.pl/web/psse-kutno/sezon-szczepien-przeciw-grypie-2023—2024 [dostęp 18.01.2024].