Czym w ogóle jest lęk? Odczuwa go każdy z nas
Psychologia proponuje następujące rozróżnienie:
- lęk jako reakcja na wyobrażone lub wyolbrzymione niebezpieczeństwo
- oraz strach, którym reagujemy na zagrożenie realne.
Powiemy, że osoba odczuwa strach, gdy w danej chwili atakuje ją uzbrojony napastnik, więc to reakcja adekwatna do danej sytuacji. Natomiast osoba, która silnie obawia się ataku uzbrojonego napastnika, choć w danej chwili nic jej nie zagraża, doświadcza lęku.
O ile niewielki poziom lęku jest powszechnym doświadczeniem i nie rujnuje nikomu życia, to jego wysoki poziom lub stała obecność mogą skutecznie obniżyć codzienny komfort i wyeliminować wiele istotnych aktywności. Osoba chronicznie obawiająca się ataku uzbrojonego napastnika zacznie ograniczać wyjścia z domu, co może zaważyć na jej życiu towarzyskim, a w skrajanych przypadkach nawet uniemożliwiać pracę, życie rodzinne itp. Ważnym wskaźnikiem diagnostycznym jest zatem to, czy człowiek doświadczający lęku odczuwa z tego powodu cierpienie i brak możliwości realizowania ważnych dla siebie celów.
Wspiera pamięć i koncentrację, usprawnia procesy uczenia się. Zawiera olej z ryb i olej z wiesiołka – źródła naturalnych kwasów tłuszczowych omega-3 (EPA i DHA) oraz omega-6...
Rodzaje zaburzeń lękowych. Ataki paniki, fobie, nerwice – to nie wszystko
Do najczęstszych zaburzeń lękowych zaliczamy m.in.:
- zespół lęku uogólnionego,
- zespół lęku napadowego (ataki paniki),
- różne rodzaje fobii,
- zaburzenie obsesyjno-kompulsywne (nerwicę natręctw),
- zaburzenia adaptacyjne i ostre reakcje na stres,
- zaburzenia przebiegające pod postacią somatyczną, hipochondrię.
Lista dolegliwości związanych z lękiem jest dość długa, a każda klasyfikacja nieco inaczej je szereguje. Osoba, która podejrzewa u siebie nerwicę, zazwyczaj doświadcza jej objawów osiowych, czyli nadmiernego lęku i niepokoju, kłopotów z koncentracją i pamięcią oraz nieprzyjemnych odczuć cielesnych – trudności z oddychaniem, kołatania serca, silnego napięcia, nadmiernego pocenia się, bólu głowy, zaburzeń snu czy problemów ze strony układu pokarmowego. Jeśli dołączą do tego natrętne myśli dotyczące wyolbrzymionych zagrożeń i nieodparta potrzeba wykonania pewnych powtarzalnych czynności, to mamy do czynienia z nerwicą natręctw. Jej najczęstszym przykładem jest obsesyjna dbałość o higienę.
Diagnostyka różnicowa nerwicy – objawy i znaki ostrzegawcze
Aby zdiagnozować zaburzenia lękowe, należy wykluczyć somatyczne źródło powyższych dolegliwości, choć czasem osoby ich doświadczające przechodzą inną drogę – zaczynają od szukania pomocy u kardiologa, endokrynologa, dermatologa czy gastrologa, a dopiero potem trafiają do psychologa czy psychiatry. Zwłaszcza w przypadku, gdy nie odczuwają lęku jako takiego, ale doświadczają dolegliwości somatycznych, choć wyniki badań pozostają w normie.
Należy pamiętać, że zaburzenia lękowe mogą pojawić się również jako konsekwencja zażywania substancji psychoaktywnych, używek czy niektórych leków, a także jako dodatkowy objaw w innych zaburzeniach psychicznych – stąd właściwa diagnoza jest sprawą kluczową.
Przyczyny zaburzeń lękowych. Skąd bierze się nerwica?
Trudno wskazać jeden czynnik odpowiedzialny za pojawienie się zaburzeń lękowych. Na pewno należy wspomnieć o podłożu genetycznym, kwestiach osobowościowych (ogólny poziom lękliwości), doświadczeniach z dzieciństwa i wczesnych relacjach z rodzicami (style przywiązania), a także wpływie późniejszych sytuacji kryzysowych, przewlekłego stresu itp. Różne podejścia psychologiczne odmiennie wyjaśniają genezę zaburzeń lękowych, odwołując się m.in. do wewnętrznych konfliktów czy mechanizmów obronnych, jednak niezależnie od koncepcji lęk jest uznawany za jeden z najistotniejszych czynników powodujących cierpienie emocjonalne człowieka.
Życie z nerwicą. Codzienność z zaburzeniami lękowymi
Jak wygląda codzienność osoby z zaburzeniami lękowymi? To zależy oczywiście od specyfiki i stopnia intensywności doświadczanych objawów – może wahać się od sporadycznych momentów dyskomfortu (np. w przypadku fobii, kiedy nastąpi kontakt z bodźcem, który jednak rzadko występuje na co dzień) do całkowitego uniemożliwienia codziennego funkcjonowania (np. brak możliwości wychodzenia z domu z powodu silnego lęku społecznego). Niebagatelne znaczenie ma też mechanizm unikania sytuacji wywołujących lęk, co z jednej strony doraźnie pomaga osobie cierpiącej, ale jednocześnie długofalowo powoduje napięcie i frustrację z powodu ciągłego rezygnowania z ważnych aktywności oraz uniemożliwia wypróbowanie innych strategii reagowania.
Czasem sprawy nie ułatwia też reakcja otoczenia. Nie zawsze bliscy potrafią wczuć się w sytuację osoby doświadczającej silnego lęku, może pojawić się nierozumienie, irytacja, złość. Z drugiej strony to normalna reakcja na kryzys w rodzinie, dlatego warto edukować bliskich osoby z zaburzeniami lękowymi, a w niektórych przypadkach objąć również ich wsparciem psychologicznym.
Leczenie. Leki na nerwicę? Jak się leczy nerwice?
Jak w większości problemów psychicznych i emocjonalnych wskazane jest działanie dwutorowe – przyjmowanie leków oraz podjęcie psychoterapii. Brak jednego z tych elementów może wpłynąć ujemnie na powodzenie leczenia, gdyż sama farmakoterapia nie dotrze do warstwy psychologicznej problemu, natomiast w ostrzejszych stanach lękowych podjęcie terapii bez leków może okazać się dla pacjenta zbyt obciążające.
Czasami pojawiają się obawy przed przyjmowaniem leków, byciem nimi otumanionym, przed uzależnieniem się, jednak leki nowej generacji, dobrane indywidualnie przez lekarza psychiatrę i przyjmowane zgodnie z zaleceniami, są bezpiecznym i sprawdzonym rozwiązaniem. Wiele mitów dotyczących farmakoterapii wynika m.in. z tego, że osoby korzystają z leków przepisanych dla kogoś innego, w myśl zasady, że „skoro pomogło cioci Basi na nerwy, to ja też skorzystam”. Jest to nie tylko ryzykowne, ale również w przypadku braku oczekiwanych rezultatów utrwala błędne przekonanie, że farmakoterapia nie działa.
Jeśli chodzi o psychoterapię, przy nerwicy często poleca się podejście poznawczo-behawioralne, jako stosunkowo krótkoterminowe i skoncentrowane na rozpoznaniu szkodliwych schematów myślowych oraz ich zmianie. Jednak każda profesjonalnie prowadzona psychoterapia da wymierne efekty, warto zatem przełamać się i dać sobie pomóc. To nie test, czy da się radę wytrzymać samemu, tylko realne życie, które można przeżyć satysfakcjonująco i bez lęku.
Wspiera funkcjonowanie układu nerwowego, pomaga w redukcji zmęczenia, skraca czas potrzebny na zaśnięcie. Zawiera magnez, L-tryptofan, melatoninę, niacynę (wit. B3), ryboflawi...
Źródła:
- Jarema M. (red), Depresja i zaburzenia lękowe, PZWL, 2021
- Wells A., Terapia poznawcza zaburzeń lękowych, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2010
- Wilson K., DuFerene T., W sieci natrętnych myśli, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 2021