Jakie mogą być przyczyny zaparć?
Zanim wyjaśnimy, jakie są przyczyny zaparć i jak sobie z nimi radzić, trzeba zacząć od tego czym w ogóle są zaparcia? Mówimy o nich, gdy częstość wypróżnień to ≤2 na tydzień lub nawet ≤2 na miesiąc w przypadku ciężkich zaparć.
Oprócz zmniejszonej częstości wypróżnień zaparciom mogą towarzyszyć inne objawy:
- uczucie niepełnego wypróżnienia;
- oddawanie zbitego, suchego stolca;
- konieczność nadmiernego parcia podczas oddawania stolca.
Przyczyny tego typu dolegliwości są bardzo różne. Możemy wyróżnić m.in. czynnościowe, czyli takie, które nie są spowodowane żadną chorobą przewlekłą. Mogą wynikać z przyjmowania określonych leków (np. niesteroidowych leków przeciwzapalnych, środków antykoncepcyjnych), źle zbilansowanej diety czy zaburzeń metabolicznych. W niektórych przypadkach przyczyna zaparć nie jest znana i wtedy mówi się o zaparciach idiopatycznych.
Zmiana rytmu wypróżnień towarzyszy również chorobom, takim jak:
- zespół jelita drażliwego (IBS),
- uchyłki jelita grubego,
- żylaki odbytu (czyli hemoroidy),
- choroby endokrynologiczne (m.in. niedoczynność tarczycy, nadczynność przytarczyc),
- endometrioza,
- twardzina układowa,
- choroba Leśniewskiego-Crohna,
- depresja,
- stwardnienie rozsiane,
- choroba Parkinsona.
Aby znaleźć szybki sposób na zaparcia, konieczne jest ustalenie ich przyczyny. W związku z tym, że zmiana rytmu wypróżnień może wynikać z choroby, warto uważnie obserwować swój organizm. Dzięki temu łatwiej wychwycić inne niepokojące zmiany, które wymagają konsultacji ze specjalistą.
Co na zaparcia? Zmiany w diecie!
Jak radzić sobie z zaparciami? Jednym z najskuteczniejszych sposobów na zaparcia jest odpowiednio zbilansowana dieta. Przy czym nie ma jednego sposobu żywienia dobrego dla wszystkich osób z zaparciami. To, jak powinien wyglądać jadłospis zależy od tego czy problemem są zaparcia czynnościowe, czy zmiana rytmu wypróżnień wynika z choroby.
Jeśli zaparcia są spowodowane chorobą, należy wdrożyć dietę, która to uwzględnia. Inne zalecenia żywieniowe przygotowuje się dla osób z nowotworem w obrębie układu pokarmowego, a jeszcze inne dla kobiet chorujących na endometriozę czy osób z IBS.
Z kolei w sytuacji, gdy problemem są zaparcia czynnościowe, ważne jest, aby określić ich rodzaj:
- atoniczne – nazywane potocznie „rozleniwieniem jelit”, ponieważ charakteryzują się spowolnioną perystaltyką jelit;
- spastyczne – objawiające się nadmierną skłonnością do skurczu jelit, która powoduje także bóle brzucha i wzdęcia.
W przypadku zaparć atonicznych zaleca się przede wszystkim zwiększenie ilości błonnika pokarmowego w diecie do 40 gramów dziennie. Dobrym źródłem tego składnika są:
- pełnoziarniste pieczywo,
- ryż brązowy,
- makaron z mąki pełnoziarnistej,
- grube kasze,
- płatki owsiane,
- warzywa – najlepiej surowe lub krótko gotowane (m.in. marchew, papryka, brokuły),
- owoce (m.in. maliny, truskawki).
Przy czym pamiętaj, że do właściwego działania błonnika potrzebna jest odpowiednia ilość płynów. Wprowadzając produkty bogate w błonnik do diety zadbaj jednocześnie o wypijanie minimum 2 litrów płynów dziennie.
Poza tym zwróć uwagę na ilość tłuszczu (szczególnie zwierzęcego) i cukru dodanego w produktach. Unikaj tych, które są bogate w te składniki (należą do nich m.in. słodycze, słodkie napoje, ciasta i ciasteczka, słodkie wypieki, tłuste wędliny, potrawy smażone). Zamiast nich wybieraj oleje roślinne jako dodatek do surówek, owoce, a także dania gotowane (w wodzie lub na parze), duszone albo pieczone.
Wprowadź do jadłospisu również fermentowane produkty mleczne (jogurt, kefir, maślankę). Zawarte w nich „dobre bakterie” mają korzystny wpływ na pracę jelit i pomagają w walce z zaparciami.
Wspomaga odbudowę mikroflory jelitowej np. po infekcjach, po antybiotykoterapii, podczas podróży do innych stref klimatycznych.
Zwróć uwagę również na ilość spożywanych posiłków. Najlepiej, jeśli będziesz jadł 4-5 mniejszych posiłków w ciągu dnia. Przy czym ważne jest również to, aby spożywać je bez pośpiechu, dokładnie przeżuwając każdy kęs.
Tak wyglądają sposoby na zaparcia atoniczne. A co, jeśli Twoim problemem są zaparcia spastyczne? W takim przypadku bardzo ważne jest ograniczenie ilości błonnika nierozpuszczalnego. Do jego źródeł zaliczają się: pełnoziarniste produkty zbożowe, warzywa kapustne, niektóre owoce (np. czarne porzeczki), a także nasiona roślin strączkowych.
Wsparcie układu odpornościowego, odbudowy mikroflory jelitowej oraz regeneracji nabłonka jelitowego dzięki składnikom pochodzenia naturalnego. Zawiera nukleotydy, fukoidan, cy...
Inne sposoby na zaparcia
Dieta to bardzo ważny, ale niejedyny element zapobiegania i leczenia zaparć. Są też inne domowe sposoby na zaparcia. Jednym z nich jest ruch, który ma pozytywny wpływ nie tylko na rytm wypróżnień. Zaleca się, aby w ciągu tygodnia ćwiczyć przez minimum 150 minut.
Kolejna istotna kwestia to dbanie o wypoczynek, unikanie używek i nadużywania leków. Jeśli ciągle sięgasz po leki przeczyszczające, możesz wpaść w błędne koło. Na początku faktycznie będą pomocne, ale z czasem tylko pogłębiają problem z zaparciami.
Co jeszcze możesz zrobić oprócz dbania o wszystkie elementy zdrowego stylu życia?
- Jedz kilka suszonych śliwek (bez dodatku cukru) namoczonych w wodzie po każdym posiłku.
- Spożywaj łyżkę siemienia lnianego (popitego wodą) przed kolacją.
- Bezpośrednio po przebudzeniu wypij szklankę chłodnej, przegotowanej wody z łyżką miodu, kefir lub kwaśne mleko.
- Dodawaj do potraw zioła i przyprawy, które są pomocne w przypadku zaparć. Należą do nich: koper, majeranek, kminek.
Poza tym wspomóż się naparami ziołowymi. Korzystny wpływ na pracę układu pokarmowego mają m.in. herbaty z owocem kopru i liściem senesu.
Zmiana rytmu wypróżnień nie powinna być lekceważona. Może świadczyć o błędach żywieniowych, ale w niektórych przypadkach jest sygnałem ostrzegawczym mówiącym o procesie chorobowym. W związku z tym tak ważne jest uważne obserwowanie organizmu i znalezienie przyczyny zaparć. Następnym krokiem jest ustalenie odpowiedniego planu działania, czyli wdrożenie zaleceń żywieniowych, regularnej aktywności fizycznej, sprawdzonych domowych sposobów (a w razie konieczności i leków na zaparcia).
Źródła:
- Daniluk, Jarosław. „Przewlekłe zaparcia—niedoceniany problem kliniczny.” Gastroenterologia Kliniczna. Postępy i Standardy 10.1 (2018): 1-13.
- Jabłońska, Beata, et al. „Zaparcia–etiopatogeneza, diagnostyka i leczenie Constipation–etiopathogenesis, diagnosis and treatment.”
- Kędzia Bogdan and Elżbieta Hołderna-Kędzia. „Możliwości wykorzystania miodu i ziół w chorobach żołądka i jelit.” Herbalism 4.1 (2018).
- Zaparcia | Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej https://ncez.pzh.gov.pl/choroba-a-dieta/zaparcia/
- Zaparcia – zalecenia dietetyczne | Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej https://ncez.pzh.gov.pl/choroba-a-dieta/zaparcia-zalecenia-dietetyczne/.