Najważniejszym aktem prawnym regulującym zasady znakowania żywności jest unijne Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1169/2011 z dnia 25.10.2011 r. w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności. Znajduje ono bezpośrednie zastosowanie w każdym państwie członkowskim Unii Europejskiej, nie wymagając implementacji do – w naszym przypadku – polskiego porządku prawnego.
Co to jest żywność? Oto co mówią przepisy
Przez żywność, do której zastosowanie znajdują prawne wymogi w zakresie znakowania produktów, zgodnie ze wspomnianym rozporządzeniem, rozumie się: jakiekolwiek substancje lub produkty, przetworzone, częściowo przetworzone lub nieprzetworzone, przeznaczone do spożycia przez ludzi lub których spożycia przez ludzi można się spodziewać.
Ogólne wymagania w zakresie etykietowania żywności
Podmiotem, na którym spoczywa odpowiedzialność za odpowiednie oznakowanie żywności, jest:
- podmiot, pod którego nazwą lub firmą dany produkt spożywczy jest wprowadzany na rynek
- lub, jeżeli podmiot ten nie prowadzi działalności na terenie UE – importer danego produktu na rynek UE.
Obowiązkowe informacje na etykiecie produktu
Informacje podane na etykiecie produktu muszą być:
- rzetelne,
- dobrze widoczne i łatwe do zrozumienia,
- niewprowadzające w błąd
- i nieusuwalne.
Jeżeli chodzi o ich zakres, w każdym przypadku (z zastrzeżeniem ściśle określonych wyjątków), konieczne jest podanie:
- nazwy żywności,
- wykazu składników (w tym wszelkich dodatków, takich jak m.in. barwniki, konserwanty, emulgatory i przeciwutleniacze) – uszeregowanych w kolejności od największego do najmniejszego udziału w masie danego produktu,
- informacji o alergenach (takich jak m.in. mleko, jaja, orzechy, soja) – których nazwy muszą wyraźnie odróżniać się od pozostałych składników wymienionych w wykazie, poprzez zastosowanie innej czcionki, stylu lub koloru tła,
- ilości określonych składników,
- daty minimalnej trwałości lub terminu przydatności do spożycia,
- wszelkich specjalnych warunków przechowywania lub warunków użycia,
- kraju pochodzenia, jeżeli jest to konieczne, aby nie wprowadzić konsumenta w błąd (np. jeżeli etykieta może sugerować, że produkt pochodzi z innego kraju, niż ma to miejsce w rzeczywistości),
- nazwy i adresu podmiotu prowadzącego przedsiębiorstwo spożywcze w UE, pod którego nazwą lub firmą dany produkt jest wprowadzany na rynek lub nazwy i adresu importera,
- w razie potrzeby – instrukcji użycia,
- zawartości alkoholu w odniesieniu do napojów (jeżeli jest większa niż 1,2%),
- informacji o wartości odżywczej, obejmującej następujące elementy:
- wartość energetyczną,
- ilość:
- tłuszczu,
- kwasów tłuszczowych nasyconych,
- węglowodanów,
- cukrów,
- białka,
- soli.
W odniesieniu do szczególnych rodzajów lub kategorii żywności – wymagane może być ponadto podanie innych, szczegółowych informacji, np. w przypadku napojów o wysokiej zawartości kofeiny – konieczne jest umieszczenie na etykiecie ostrzeżenia, że ich stosowanie nie jest zalecane u dzieci, kobiet w ciąży i kobiet karmiących piersią.
Etykiety dla żywności produkowanej i wprowadzanej do obrotu na terytorium Polski, muszą być sporządzone w języku polskim.
Czytay etykiety. Na co warto zwracać szczególną uwagę?
RWS – Referencyjne Wartości Spożycia
Jednym z elementów informacji o wartości odżywczej danego produktu, jest obowiązek wskazania wartości procentowej referencyjnych wartości spożycia (w skrócie RWS, a po ang. – NRV, czyli Nutrient Reference Values lub RI czyli Reference Intake) w przeliczeniu na 100 g lub 100 ml, jeżeli na etykiecie podawana jest informacja o witaminach i składnikach mineralnych, zawartych w danym produkcie.
Wartość energetyczna i ilość składników odżywczych, takich jak tłuszcze, kwasy tłuszczowe nasycone (zwane kwasami tłuszczowymi typu trans), węglowodany, cukry, białka oraz sole – również może zostać wyrażona jako wartość procentowa RWS.
Jak wyjaśnia Główny Inspektorat Sanitarny1 – jeżeli przykładowo, na etykiecie produktu oznakowanego systemem RWS, widnieje informacja, że dostarcza on w jednej porcji 586 kJ/140 kcal energii, co stanowi 7% Referencyjnej Wartości Spożycia dla przeciętnej osoby dorosłej, to należy traktować tę informację, jako wskazówkę, że pozostałe produkty żywnościowe nie powinny dostarczyć więcej niż 7814 kJ/1860 kcal, czyli 93% wskazanego dziennego spożycia.
Przy czym wartość RWS dla cukrów, tłuszczów, kwasów tłuszczowych nasyconych i soli należy traktować jako wskazówkę „nie więcej niż”, a nie wartości docelowe, które powinniśmy codziennie spożywać.
Warto zwracać uwagę na takie zapisy i starać się w taki sposób bilansować swoje posiłki, aby nie przekraczać zalecanego dziennego spożycia powyższych składników, których nadmierne ilości w diecie mogą mieć niekorzystny wpływ na nasze zdrowie.
Pomaga w prawidłowym funkcjonowaniu wątroby, uzupełnia codzienną dietę w L-asparaginian L-ornityny i cholinę.
E-dodatki do żywności
Dodatki do żywności, czyli substancje, które w normalnych warunkach ani nie są spożywane same, jako żywność, ani nie są stosowane jako charakterystyczny składnik żywności – takie jak m.in. barwniki, konserwanty, emulgatory i przeciwutleniacze – oznaczane są na opakowaniach produktów poprzez wskazanie ich nazwy oraz numeru „E”, który dla danego dodatku został przypisany w Rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) NR 1333/2008 z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie dodatków do żywności.
Jeżeli zależy nam, żeby unikać ich w spożywanych produktach (ponieważ niektóre z nich mogą być potencjalnie niebezpieczne dla zdrowia) wybierając produkty spożywcze, zwracajmy uwagę, czy w ich składzie nie pojawia się popularne „E”. Warto jednak pamiętać, że nie wszystkie „E-dodatki” są szkodliwe (dla przykładu: E160 to karoteny – naturalne, pomarańczowe barwniki, pozyskiwane z roślin, które w organizmie przekształcają się w witaminę A).
Kraj pochodzenia
Zwracając uwagę na kraj pochodzenia produktów, możemy z kolei wspierać rodzimy rynek żywności, lokalnych rolników lub po prostu – sięgać po zdrowe, polskie produkty sezonowe.
Jednym słowem warto czytać etykiety! Wnikliwe studiowanie „drobnego druczku” na opakowaniach produktów spożywczych, może w znacznym stopniu przyczynić się do wybierania przez nas produktów bardziej wartościowych, o lepszej jakości, a co za tym idzie – realnie przełożyć się na nasz ogólny stan zdrowia. Wyróbmy w sobie ten istotny nawyk żywieniowy, dbajmy o nasze zdrowie i… czytajmy etykiety.
Wsparcie układu odpornościowego, odbudowy mikroflory jelitowej oraz regeneracji nabłonka jelitowego dzięki składnikom pochodzenia naturalnego. Zawiera nukleotydy, fukoidan, cy...
- Główny Inspektorat Sanitarny, Etykieta źródłem informacji: https://www.gov.pl/web/gis/etykieta-zrodlem-informacji
Podstawa prawna:
- Rozporządzenie (WE) nr 178/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 28.01.2002 r. ustanawiające ogólne zasady i wymagania prawa żywnościowego, powołujące Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności oraz ustanawiające procedury w zakresie bezpieczeństwa żywności (Dz.Urz.UE.L 2002 Nr 31, str. 1)
- Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1169/2011 z dnia 25.10.2011 r. w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności (…) (Dz.Urz.UE.L 2011 Nr 304, str. 18)
- Ustawa z dnia 25.08.2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (t.j. Dz.U. z 2022 r., poz. 2132)