Dieta DASH – na czym polega najzdrowsza dieta na świecie
Główną zasadą diety DASH jest ograniczenie spożycia sodu – w tym także wędlin, kabanosów, parówek i innych mięsnych przetworów, produktów wysokoprzetworzonych, dań typu fast food oraz produktów wędzonych. Dieta ta cechuje się dużo niższą zawartością sodu, do 1200 mg dziennie – czyli ok. 1 łyżeczki soli kuchennej. Jest to znacznie mniej, niż zawiera typowa dieta w modelu zachodnim, która może dostarczać aż 3400 mg sodu dziennie lub nawet więcej. Aby ograniczyć spożycie sodu, należy m.in. zwracać uwagę na etykiety produktów spożywczych i wybierać te z niską zawartością soli, a także unikać dosalania ryżu, kaszy czy makaronów podczas gotowania.
Dieta DASH cechuje się spożywaniem dużej ilości świeżych warzyw i owoców (większe ilości warzyw niż owoców), chudych produktów mlecznych, pełnoziarnistych produktów zbożowych, chudego mięsa, ryb, drobiu, orzechów oraz nasion roślin strączkowych. Podstawowym wymogiem diety jest także rezygnacja ze spożycia napojów słodzonych.
Wspomaga optymalny rozkład węglowodanów, tłuszczów i białek przyjmowanych w pożywieniu.
Dieta ta charakteryzuje się małą ilością nasyconych kwasów tłuszczowych (m.in.: mięsa, pełnotłustego nabiału), niską podażą cholesterolu, a także izomerów „trans” kwasów tłuszczowych. Podkreśla się jednak, że dodatkowo korzyści zdrowotne przynosi połączenie diety DASH z aktywnością fizyczną. Długoterminowe zastosowanie diety DASH i 30-minutowej codziennej aktywności fizycznej u osób dorosłych miało pozytywny wpływ na zmniejszenie masy ciała średnio o 5,3% masy wyjściowej oraz stężenia cholesterolu frakcji LDL o średnio 9,3%1.
Dieta DASH – szczegółowe zasady diety
Zalecenia dotyczące dziennej racji pokarmowej (dla diety o energetyczności ok. 2000 kcal) w diecie DASH prezentują się następująco:
- produkty zbożowe pełnoziarniste – zaleca się spożywanie 7-8 porcji (np. 1 kromka chleba pełnoziarnistego, ok. 30 g płatków owsianych, ½ szklanki ugotowanego ryżu brązowego, gruboziarnistej kaszy lub makaronu),
- owoce – zaleca się spożywanie 4-5 porcji (np. średni owoc, ½ szklanki owoców jagodowych, ¼ szklanki owoców suszonych),
- warzywa – zaleca się spożywanie 4-5 porcji (np. 1 szklanka warzyw liściastych, ½ szklanki warzyw mrożonych, ½ szklanki warzyw gotowanych, 1 kubek warzyw liściastych),
- produkty mleczne niskotłuszczowe – zaleca się spożywanie 2-3 porcji (np. szklanka mleka, szklanka jogurtu, szklanka kefiru, 40 g sera),
- chude mięso, ryby, drób – zaleca się spożywanie maksymalnie 2 porcji (np. ok. 90 g mięsa z indyka, kurczaka, łososia czy tuńczyka),
- orzechy, nasiona, rośliny strączkowe – zaleca się spożywanie 4-5 porcji na tydzień (np. 40 g orzechów, 15 g nasion, ½ szklanki nasion roślin strączkowych),
- tłuszcze – zaleca się spożywanie 2-3 porcji (np. 1 łyżeczka masła, margaryny, oliwy z oliwek, oleju rzepakowego, oleju lnianego),
- słodycze – spożywanie w ograniczonych ilościach1.
Dieta DASH – dla kogo
Dieta DASH sprawdzi się nie tylko u osób chorujących na nadciśnienie tętnicze. To dobry wybór również dla:
- osób zdrowych, dzieci, dorosłych, seniorów, każdego, kto chce zadbać o swoje zdrowie i dobre samopoczucie,
- osób z chorobami układu sercowo-naczyniowego,
- osób chorujących na cukrzycę typu II, ale także przy cukrzycy ciążowej,
- osób z zaburzeniami lipidowymi (zwiększone stężenie cholesterolu całkowitego, cholesterolu frakcji LDL, czyli tak zwanego „złego” cholesterolu oraz triglicerydów)
- osób z nadmierną masą ciała (nadwaga, otyłość),
- osób, które cierpią z powodu zaparć.
Efekty po zastosowaniu diety DASH
Dieta DASH sprawdzona została w wielu badaniach klinicznych i wykazała, iż obniża zarówno ciśnienie skurczowe – średnio o 6 mm Hg, jak i ciśnienie rozkurczowe o mniej więcej 3 mm Hg. Zmiany te były szczególnie wyraźne u osób z umiarkowanym nadciśnieniem (ale także u osób bez nadciśnienia), a pierwsze efekty widoczne były już po 2 tygodniach stosowania diety. Wysokie ciśnienie krwi i wysokie stężenie cholesterolu LDL to dwa główne czynniki ryzyka chorób serca i udaru mózgu [2,3].
Pomaga w prawidłowym funkcjonowaniu wątroby, uzupełnia codzienną dietę w L-asparaginian L-ornityny i cholinę.
Dieta DASH – przykładowy jadłospis, przepisy na 3 dni
DZIEŃ 1
Śniadanie: Pudding chia z malinami, borówkami i dodatkami
Składniki:
- nasiona chia – 5 łyżek
- pestki dyni – 1 łyżka
- otręby pszenne – 2 łyżki
- maliny – 1 garść
- borówka amerykańska – 1 garść
- mleko 1,5 % tłuszczu – 1 szklanka.
Przygotowanie: Nasiona chia zalej mlekiem i odstaw, by napęczniały. Owoce umyj i dodaj do nasion wraz z pestkami i otrębami.
II śniadanie: Koktajl brzoskwiniowo-czereśniowy
Składniki:
- brzoskwinia – 1 sztuka
- czereśnie – 1 garść
- mleko 1,5 % tłuszczu – 1 szklanka
- siemię lniane – 2 łyżki.
Przygotowanie: Owoce umyj, czereśnie wydryluj, z brzoskwini usuń pestkę, pokrój na mniejsze kawałki. Składniki przełóż do wysokiego naczynia, wlej mleko i całość zblenduj. W razie potrzeby dolej wody.
Obiad: Makaron z bobem i koperkiem na ostro
Składniki:
- makaron pełnoziarnisty – 1,5 szklanki
- bób – 2 garście
- cebula – 0,25 sztuki
- papryczka chili czerwona – 0,5 sztuki
- koperek – 2 łyżki
- czosnek – 1 ząbek
- oliwa z oliwek – 1 łyżeczka
- sól – 1 szczypta
- natka pietruszki – 2 łyżki.
Przygotowanie: Bób ugotuj do miękkości, ostudź i obierz. Wlej olej na patelnię i podsmaż pokrojoną drobno cebulę. Papryczkę i koperek drobno pokrój, a czosnek przeciśnij przez praskę i wraz z obranym bobem dodaj do podsmażonej cebuli. Dopraw i wymieszaj. Makaron ugotuj al dente i wymieszaj dokładnie z zawartością patelni.
Podwieczorek: Sałatka z bobu i truskawek
Składniki:
- bób – 1 garść
- szpinak – 1 garść
- truskawki – 2 garście
- kalarepa – 0,5 sztuki
- cebula – 0, 5 sztuki
- oliwa z oliwek – 1 łyżeczka
- pieprz czarny – 1 szczypta
- ocet balsamiczny – 1 łyżka.
Przygotowanie: Bób ugotuj w osolonej wodzie do miękkości. Ugotowany i przestudzony wyłuskaj. Truskawki pokrój na ćwiartki, kalarepkę w niedużą kostkę, cebulę poszatkuj. Na talerzu wyłóż szpinak i wszystkie wymieszane składniki sałatki. W osobnym naczyniu wymieszaj oliwę, sok z cytryny, pieprz i polej tym sosem sałatkę.
Kolacja: Lekka sałatka z groszkiem i soczewicą
Składniki:
- groszek zielony – 50 g
- szpinak – 2 garście
- awokado – 0,5 sztuki
- pomidor koktajlowy – 1 garść
- ocet balsamiczny – 1 łyżeczka
- soczewica – 50 g
- pestki dyni – 1,5 łyżki.
Przygotowanie: Soczewicę ugotuje według przepisu na opakowaniu. Warzywa umyj. Usuń końcówki groszku, wrzuć go do wrzątku i gotuj 2 minuty, po czym odsącz go z wody. Szpinak ułóż na talerzu. Pomidorki przekrój na pół. Awokado wydrąż łyżką, pokrój w paski lub kostkę. Dodaj pomidorki, awokado, soczewicę i pestki na talerz. Całość skrop octem.
Wsparcie układu odpornościowego, odbudowy mikroflory jelitowej oraz regeneracji nabłonka jelitowego dzięki składnikom pochodzenia naturalnego. Zawiera nukleotydy, fukoidan, cy...
DZIEŃ 2
Śniadanie: Smoothie bowl z czereśniami
Składniki:
- płatki owsiane górskie – 5 łyżek
- siemię lniane – 1 łyżka
- czereśnie – 1 garść
- otręby pszenne – 1 łyżka
- orzechy włoskie – 5 sztuk
- mleko 1,5% tłuszczu – 0,75 szklanki.
Przygotowanie: Mleko zblenduj z czereśniami (zostaw kilka do dekoracji). Smoothie przelej na talerz/do miseczki. Dodaj pozostałe składniki: siemię lniane, otręby, płatki owsiane i orzechy.
II śniadanie: Jogurt owocowy z otrębami
Składniki:
- jogurt naturalny typu skyr – 150 g
- otręby pszenne – 3 łyżki
- morela – 1 sztuka
- maliny – 1 garść
- siemię lniane – 3 łyżki
- kakao (proszek bez dodatku cukru) – 1 łyżeczka.
Przygotowanie: Jogurt połącz z kakao, obranymi morelami i malinami. Dodaj otręby i nasiona lnu.
Obiad: Leczo z ciecierzycą
Składniki:
- ciecierzyca – 100 g
- cukinia – 0,5 sztuki
- pomidor – 1 sztuka
- cebula – 0,25 sztuki
- sól – 2 szczypty
- pieprz cayenne – 2 szczypty
- przyprawa curry – 1 łyżeczka
- oliwa z oliwek – 1 łyżeczka
- natka pietruszki – 2 łyżki
- oregano – 1 łyżeczka
- papryka ostra w proszku – 2 szczypty
- papryka słodka w proszku – 2 szczypty.
Przygotowanie: Ciecierzycę opłucz, zalej wodą i odstaw na około 12 godzin (najlepiej na całą noc). Po tym czasie ciecierzycę opłucz, zalej wodą i ugotuj. Cebulę obierz, pokrój w piórka. Pomidory sparz, obierz ze skórki, pokrój w kostkę. Cukinię obierz i również pokrój w kostkę. Rozgrzej oliwę z oliwek na patelni, przesmaż na niej cebulę. Po chwili dodaj pomidory i cukinię. Duś, aż warzywa puszczą sok. Dopraw. Pod koniec dodaj ugotowaną cieciorkę i natkę pietruszki.
Podwieczorek: Proste lody owocowe
Składniki:
- truskawki – 1 garść
- banany – 1 sztuka
- orzechy włoskie – 2 łyżki
- maliny – 1 garść.
Przygotowanie: Truskawki i maliny umyj, osusz, odszypułkuj i włóż do zamrażarki na kilka godzin (najlepiej na całą noc). Zamrożone owoce wrzuć do wysokiego naczynia i zblenduj. Dodaj obranego, pokrojonego banana i dalej miksuj, aż masa będzie gładka. Gotowe lody przełóż do pucharka. Posyp posiekanymi orzechami.
Kolacja: Grzanki z awokado i pomidorem
Składniki:
- chleb żytni razowy – 2 kromki
- awokado – 0,5 sztuki
- pomidor – 1 sztuka
- oliwa z oliwek – 1 łyżeczka
- sól – 1 szczypta
- sok z cytryny – 1 łyżeczka
- pieprz cayenne – 1 szczypta
- bazylia suszona – 3 szczypty
- czosnek – 1 ząbek.
Przygotowanie: Wydrąż miąższ z awokado za pomocą łyżki. Rozdrobnij go widelcem, dopraw solą, pieprzem, dodaj oliwę i sok z cytryny. Całość wymieszaj. Każdą z kromek natrzyj obranym ząbkiem czosnku i zapiecz w piekarniku, aż kromki będą chrupkie. Po wyjęciu posmaruj chleb pastą z awokado, przykryj pomidorem i posyp bazylią.
DZIEŃ 3
Śniadanie: Słoneczne śniadanie z otrębami
Składniki:
- płatki owsiane górskie – 5 łyżek
- syrop klonowy – 0,5 łyżki
- jogurt naturalny – 150 g
- maliny – 1 garść
- morela – 1 sztuka
- orzechy włoskie – 2 sztuki
- siemię lniane – 1 łyżeczka
- pestki słonecznika – 1 łyżka.
Przygotowanie: Owoce umyj, z moreli usuń pestki, pokrój w kostkę. Owoce przełóż do miseczki. Całość zalej jogurtem. Polej syropem klonowym, posyp orzechami, nasionami lnu i płatkami.
II śniadanie: Lekka sałatka z groszkiem cukrowym
Składniki:
- awokado – 0,5 sztuki
- groszek cukrowy – 2 garście
- ocet balsamiczny – 1 łyżka
- orzechy włoskie – 4 sztuki
- pomidor koktajlowy – 1 garść
- sałata lodowa – 1 garść.
Przygotowanie: Warzywa umyj. Usuń końcówki groszku, wrzuć go do wrzątku i gotuj 2 minuty, po czym odsącz go z wody. Sałatę porozrywaj palcami, ułóż na talerzu. Pomidorki przekrój na pół. Awokado wydrąż łyżką, pokrój w paski lub kostkę. Dodaj pomidorki, awokado i pokruszone orzechy na talerz. Całość skrop octem.
Obiad: Krem z marchewki i soczewicy
Składniki:
- bulion warzywny – 2 szklanki
- marchew – 2 sztuki
- soczewica – 80 g
- cebula – 0,25 sztuki
- czosnek – 2 ząbki
- papryczka chili czerwona – 0,25 sztuki
- ziemniak – 1 sztuka
- sól – 1 szczypta
- pieprz cayenne – 1,5 szczypty
- curry – 1 łyżeczka
- oliwa z oliwek – 1 łyżeczka
- natka pietruszki – 3 łyżki
- pestki dyni – 1 łyżka.
Przygotowanie: Warzywa obierz. Cebulę, chili i czosnek pokrój w kostkę. Rozgrzej oliwę w garnku, przesmaż na niej cebulę z czosnkiem, po chwili dodaj ostrą papryczkę. Dodaj pokrojonego w kostkę ziemniaka i marchewki. Smaż, co chwilę mieszając. Dodaj bulion i soczewicę. Gotuj, aż warzywa będą miękkie. Dopraw solą, pieprzem i curry. Zupę zblenduj na krem. Posyp natką i pestkami.
Podwieczorek: Pieczone bataty z sosem tzatziki
Składniki:
- batat – 1 sztuka
- czosnek – 1 ząbek
- jogurt grecki – 3 łyżki
- ogórek świeży – 0,5 sztuki
- pieprz czarny – 1 szczypta
- sól – 1 szczypta
- szczypiorek – 1 łyżka.
Przygotowanie: Piekarnik rozgrzej do 180 stopni. Batata pokrój w łódki, połóż na papierze do pieczenia i wstaw do piekarnika na ok. 30-40 min. W tym czasie przygotuj sos – ogórka obierz i zetrzyj na tarce o dużych oczkach. Wymieszaj z jogurtem greckim i przeciśniętym przez praskę czosnkiem. Dodaj szczypiorek, przypraw solą i pieprzem. Upieczone bataty ułóż na talerzu i polej przygotowanym sosem.
Kolacja: Kapusta w pomidorach z ciecierzycą
Składniki:
- kapusta czerwona – 250 g
- przecier pomidorowy – 1 szklanka
- cebula – 0,25 sztuki
- sól – 1 szczypta
- pieprz cayenne – 1,5 szczypty
- liść laurowy – 1 sztuka
- olej rzepakowy – 1 łyżeczka
- koperek – 2 łyżki
- kmin rzymski (mielony) – 0,5 łyżeczki
- ciecierzyca – 50 g.
Przygotowanie: Ciecierzycę opłucz, zalej wodą i odstaw na 12 godzin (najlepiej na całą noc). Po tym czasie ciecierzycę opłucz, zalej wodą i ugotuj. Cebulę obierz i pokrój w drobną kostkę. Rozgrzej olej w garnku, przesmaż na nim cebulę. Kapustę poszatkuj i umyj. Do garnka dodaj kapustę, przecier pomidorowy i przyprawy. Gotuj około 30 minut. Posyp posiekanym koperkiem.
Dla osób chcących zadbać o dobrą kondycję włosów, skóry, paznokci. Hydrolizowany kolagen rybi i skoncentrowany zestaw składników aktywnych, witamin, mikroelementów. Po...
Źródła:
- Grzymisławki M. Dietetyka kliniczna, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2019.
- Filippou C.D. i wsp. Dietary Approaches to Stop Hypertension (DASH) Diet and Blood Pressure Reduction in Adults with and without Hypertension: A Systematic Review and Meta-Analysis of Randomized Controlled Trials. Adv Nutr. 2020 Sep 1;11(5):1150-1160.
- Saneei P, Salehi-Abargouei A, Esmaillzadeh A, Azadbakht L. Influence of Dietary Approaches to Stop Hypertension (DASH) diet on blood pressure: a systematic review and meta-analysis on randomized controlled trials. Nutr Metab Cardiovasc Dis. 2014 Dec;24(12):1253-61.