Zakazane owoce dla cukrzyka
Właściwie nie istnieją jakieś zakazane owoce przy cukrzycy, jednak zaleca się ograniczenie spożycia cukrów prostych. Zgodnie z zaleceniami Narodowego Instytutu Zdrowia publicznego PZH Państwowego Instytutu Badawczego warzywa i owoce powinny stanowić połowę objętości posiłku. Najlepiej, aby było to minimum 400 g warzyw i owoców dziennie (im więcej, tym lepiej), jednak z przewagą warzyw.
Nie ma potrzeby eliminowania owoców z diety cukrzyków. Wręcz przeciwnie, warto włączyć je do diety ze względu na korzystne właściwości w przypadku leczenia otyłości, która często towarzyszy cukrzycy typu 2. Spożycie owoców będzie zatem wpływało korzystnie na masę ciała poprzez: przedłużanie uczucia sytości, zmniejszenie spożycia kalorii (owoce mają niską gęstość energetyczną), wpływ na modulowanie mikrobiomu jelitowego, zawartość niezbędnych witamin i składników mineralnych, a także substancji odżywczych np. resweratrolu, naryngeniny, katechiny.
Osoby chorujące na cukrzycę powinny świadomie wybierać owoce i ograniczać spożycie tych o wysokim indeksie glikemicznym. To wskaźnik, który określa, jak szybko wzrasta poziom glukozy (cukru) we krwi po spożyciu węglowodanów. Produkty cechujące się wysokim indeksem glikemicznym (IG>70) powodują szybki wzrost glikemii poposiłkowej, a następnie szybki spadek. Kluczowe jest jednak, jak bilansujemy każdy posiłek i jak wygląda ładunek glikemiczny potrawy. Ładunek glikemiczny jest w porównaniu z indeksem glikemicznym bardziej precyzyjny, ponieważ poza rodzajem i szybkością wchłaniania węglowodanów uwzględnia ich ilość w danej porcji produktu i posiłku. Ładunek glikemiczny określany jest wzorem:
Ładunek glikemiczny = indeks glikemiczny x zawartość węglowodanów w porcji / 100.
Oto niektóre owoce, które powinny zostać ograniczone w diecie osoby chorej na cukrzycę.
Owoce ze średnim indeksem glikemicznym:
- banan dojrzały (IG: 57),
- kaki (IG: 61),
- kiwi (IG: 58),
- melon (IG: 60),
- winogrono ciemne (IG: 59),
- suszone rodzynki (IG: 64),
- suszona żurawina (IG: 62).
Owoce z wysokim indeksem glikemicznym:
- ananas (IG: 70),
- brzoskwinia (IG: 76).
Jeśli już spożywamy wspomniane owoce, ważna jest także ich ilość, a tym samym ładunek glikemiczny całej potrawy. Najlepiej, aby były one spożywane jako deser zaraz po posiłku lub jako składnik zbilansowanego dania. Zaleca się ograniczenie spożycia owoców w formie soku, smoothie, w postaci suszonej, smażonej oraz w słodkiej zalewie.
Podstawą leczenia dietetycznego w cukrzycy jest ograniczenie cukrów prostych i produktów wysokoprzetworzonych, które dają wysoki efekt glikemiczny. Dlatego w diecie dla cukrzyka nie powinny znaleźć się także produkty, takie jak:
- cukier, miód,
- soki owocowe, kompoty, słodkie napoje, napoje gazowane, smakowe, słodzone wody,
- pieczywo cukiernicze, ciasta, ciasteczka, batoniki, żelki i inne słodycze,
- słodzone owoce produkty mleczne,
- przetwory owocowe: dżemy wysokosłodzone, konfitury, marmolady owocowe, suszone owoce,
- słodkie desery oraz produkty zawierające syrop glukozowo-fruktozowy1.
Owoce dla cukrzyka – co można jeść?
Jakie owoce można jeść przy cukrzycy? Dobrze sprawdzą się: borówki amerykańskie, truskawki, maliny, porzeczki, wiśnie, jabłka, mandarynki, mango, morele, nektarynki, niedojrzałe banany, arbuz, pomarańcze, grejpfruty – czyli owoce, które mają niski indeks glikemiczny.
Jeśli interesuje Cię, co można jeść przy cukrzycy, sprawdź, jak może wyglądać gotowy jadłospis dla cukrzyka, który znajdziesz na Zdrowych Rozwiązaniach.
Zakazane owoce w ciąży i w czasie karmienia piersią
Zaleca się, aby w diecie kobiety ciężarnej przewagę stanowił węglowodany złożone, których źródłem są produkty zbożowe, najlepiej pełnoziarniste, takie jak: grube kasze, brązowy ryż, pieczywo razowe, płatki owsiane. Źródłem węglowodanów prostych (mono- i dwucukrów) są natomiast warzywa i owoce.
W ciąży można spożywać praktycznie wszystkie owoce.
Niewiele wiadomo jednak na temat tego, czy można bezpiecznie spożywać morwę białą w czasie ciąży i karmienia piersią, dlatego nie zaleca się jej spożycia w tym okresie2.
Zakazane owoce przy kamicy nerkowej
Osoby, które miały kamienie nerkowe lub są w grupie ryzyka, powinny ograniczać spożycie niektórych owoców (warzyw) – tych, które są bogate w kwas szczawiowy, ponieważ mogą przyczynić się do powstawania kamieni nerkowych. Zaliczamy do nich np.: rabarbar, truskawki i czarną porzeczkę.
Zakazane owoce w chorobach jelit
Osoby cierpiące na niektóre schorzenia przewodu pokarmowego, takie jak choroba Leśniowskiego-Crohna czy wrzodziejące zapalenie jelita grubego, mogą odczuwać dolegliwości po spożyciu niektórych owoców np.: gruszek, daktyli, czereśni, owoców marynowanych. Najczęściej zaleca się wtedy dietę lekkostrawną, gdzie dozwolone jest spożywanie dojrzałych, soczystych owoców: jagodowych, winogron bez pestek (w postaci przecierów), cytrusowych, dzikiej róży, brzoskwini, moreli, bananów, pieczonych jabłek.
Niewątpliwie owoce (i warzywa) są bardzo ważnym składnikiem codziennej diety i powinny znaleźć się w jadłospisie każdego człowieka. Najlepiej spożywać więcej warzyw niż owoców (w proporcjach mniej więcej 3/4 do 1/4). W niektórych jednostkach chorobowych np. cukrzycy, kamicy nerkowej czy w chorobach zapalnych jelit, warto jednak zastanowić się, czy spożycie wszystkich owoców jest zalecane i bezpieczne.
Źródła:
- Grzymisławski M. Dietetyka kliniczna. PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2020.
- White Mulberry Leaf | National Center for Complementary and Integrative Health https://www.nccih.nih.gov/health/white-mulberry-leaf.