Czym jest cukrzyca ciążowa?
Cukrzyca ciążowa to różnego stopnia zaburzenia tolerancji glukozy, które po raz pierwszy wystąpiły bądź zostały wykryte w trakcie ciąży. Stan ten zwiększa ryzyko powikłań u ciężarnej i płodu, dlatego zarówno w cukrzycy przedciążowej, jak i hiperglikemii stwierdzonej po raz pierwszy w ciąży, należy w trakcie terapii dążyć do optymalizacji kontroli glikemii.
U kobiet w ciąży możemy rozróżnić trzy rodzaje zaburzeń glikemii:
- cukrzyca przedciążowa (PGDM – pregestational diabetes, np. cukrzyca typu I, cukrzyca typu II),
- hiperglikemia pierwszy raz rozpoznana w ciąży (DIP – diabete in pregnancy),
- cukrzyca ciążowa (GDM – gestational diabetes mellitus).
Czynniki ryzyka cukrzycy ciążowej
Istnieją pewne czynniki, które mogą zwiększać ryzyko wystąpienia cukrzycy ciążowej. Zaliczamy do nich:
- ciążę po 35 r.ż.,
- w wywiadzie porody dzieci o masie urodzeniowej >4 kg,
- zgony wewnątrzmaciczne płodów w wywiadzie,
- nadwagę lub otyłość matki,
- nadciśnienie tętnicze,
- przypadki cukrzycy typu I lub II w rodzinie,
- zdiagnozowaną cukrzycę ciążową w poprzednich ciążach,
- wielorództwo,
- PCOS,
- niedobór witaminy D3,
- niską aktywność fizyczną,
- duże spożycie żywności typu fast food i słodkich napojów,
- palenie papierosów,
- zbyt duży przyrost masy ciała w ciąży,
- ciążę mnogą,
- wielowodzie.
Zawiera innowacyjną formę żelaza i kwas foliowy, a do tego witaminy: C, B₂ i B₆. Składniki suplementu diety wspomagają prawidłową produkcję czerwonych krwinek i hemoglobiny or...
Dieta cukrzycowa w ciąży – jak powinna wyglądać?
Pierwszym wyborem w leczeniu cukrzycy ciążowej powinno być postępowanie żywieniowe, które zawsze należy dopasować indywidualnie do kobiety. Należy przede wszystkim zachęcać kobiety z cukrzycą ciążową do przestrzegania zaleceń żywieniowych skierowanych do kobiet zdrowych. Dieta powinna być urozmaicona, bogata w produkty o wysokiej wartości odżywczej.
Kaloryczność diety powinna zostać dobrana w zależności od masy ciała przed ciążą, zaleca się, aby wynosiła 30 kcal na 1 kg masy ciała sprzed ciąży. Kobieta z cukrzycą ciążową powinna spożywać trzy główne posiłki oraz trzy przekąski: I śniadanie, II śniadanie, obiad, podwieczorek, kolację, przekąskę przed snem. Posiłek spożywany przed snem zabezpiecza przed hipoglikemią nocną i ketogenezą głodową. Wskazane jest, aby ten ostatni posiłek zawierał od 15 do 30 g węglowodanów o niskim indeksie glikemicznym lub produkty zawierające skrobię oporną np.: czerstwe pieczywo, wychłodzony po ugotowaniu makaron, kaszę, ryż czy płatki owsiane.
Dieta cukrzycowa w ciąży – co wolno jeść, a czego należy unikać?
Główny składnik diety cukrzycowej u kobiet ciężarnych stanowią węglowodany i to właśnie one mają maksymalny wpływ na wartość glikemii – dlatego należy sięgać po produkty o niskim indeksie glikemicznym.
Indeks glikemiczny (IG) to miara, która określa, jak szybko spożywany pokarm zwiększa poziom glukozy we krwi. Przykładowo: pokarmy o wysokim indeksie glikemicznym to przetworzone produkty zbożowe, słodycze i napoje słodzone, które szybko zwiększają poziom cukru we krwi. Z drugiej strony – pokarmy o niskim indeksie glikemicznym to pełnoziarniste produkty zbożowe, warzywa, owoce, które powodują wolniejszy wzrost poziomu cukru we krwi.
Monitorowanie indeksu glikemicznego spożywanych pokarmów może być szczególnie istotne dla kobiet z cukrzycą, ponieważ pomaga to w lepszej kontroli poziomu cukru we krwi. Warto jednak pamiętać, że wartość indeksu glikemicznego może być modyfikowana przez inne czynniki, takie jak sposób przygotowania posiłku, zawartość błonnika i tłuszczu w pokarmie, czy to, co zostało spożyte razem z danym posiłkiem. Dlatego ważne jest spojrzenie na całość diety, a nie tylko na indeks glikemiczny pojedynczych pokarmów.
Oprócz węglowodanów w diecie cukrzycowej warto zadbać o dobre źródła białka: chude mięso, ryby, niskotłuszczowe produkty mleczne, nasiona roślin strączkowych oraz zdrowe tłuszcze, takie jak: oliwa z oliwek, olej rzepakowy, olej lniany, orzechy, pestki, nasiona.
Zaleca się wypijanie odpowiedniej ilości płynów (30 ml na kilogram masy ciała), preferowana jest woda mineralna nisko- lub średniozmineralizowana, niesłodzona herbata, napary owocowe. W diecie cukrzycowej w ciąży można stosować niskokaloryczne substancje słodzące np. stewię czy ksylitol.
W diecie cukrzycowej należy unikać/ograniczać:
- tłuste mięsa i potrawy,
- kofeinę,
- produkty o wysokim indeksie glikemicznym,
- węglowodany proste,
- sól kuchenną (do 5 g/d),
- a także, tak jak u pozostałych kobiet ciężarnych: surowe mięso, surowe ryby, surowe jaja, niepasteryzowane produkty mleczne, nieumyte warzywa i owoce.
Preparat zalecany w celu uzupełnienia codziennej diety w kwas alfa-liponowy.
Produkt polecany jest w przypadku neurodegeneracyjnych chorób oczu, w szczególności jaskry.
Nieodzowne wsparcie w procesie przywracania integralności błon komórkowych, które uległy uszkodzeniu...
Polecany przy zaburzeniach funkcji poznawczych, demencji starczej, trudnościach w zapamiętywaniu, po...
Sterylny roztwór do oczu wskazany dla pacjentów w początkowym stadium retinopatii cukrzycowej.
Głównym składnikiem preparatu jest cytykolina – naturalnie występujący, endogenny prekursor fosfatyd...
Przeznaczony dla osób o zwiększonym zapotrzebowaniu na kwas alfa-liponowy, dla diabetyków i osób z t...
Dieta cukrzycowa – przykładowy jadłospis
Poniżej przedstawiamy przykładowe przepisy dla diety cukrzycowej. Należy jednak pamiętać, że dieta zawsze powinna być dopasowana indywidualnie, a poniższe propozycje powinny stanowić jedynie inspirację.
Śniadanie – kanapki z pastą z awokado i serkiem
Składniki:
- awokado – 0,5 sztuki
- serek wiejski lekki – 0,5 opakowania
- sok z cytryny – 1 łyżeczka
- czosnek granulowany – 0,5 łyżeczki
- szczypiorek – 1 garść
- natka pietruszki – 1 garść
- bazylia świeża – 1 garść
- sól – 1 szczypta
- pieprz czarny – 2 szczypty
- pomidorki koktajlowe – 1 garść
- chleb żytni – 3 kromki.
Przygotowanie:
Do miski dodaj awokado, serek wiejski, świeże zioła, sok z cytryny i przyprawy. Całość zmiksuj na gładką pastę. Pieczywo wyłóż pastą, dodaj pokrojone pomidorki koktajlowe i plasterki ogórka.
II śniadanie – placuszki z orzechami i wiśniami
Składniki:
- ser twarogowy chudy – 250 g
- mąka pszenna pełnoziarnista – 25 g
- sól – 1 szczypta
- jajko – 1 sztuka
- ksylitol – 1 łyżka
- oliwa z oliwek – 1 łyżeczka
- wiśnie mrożone – 200 g
- orzechy włoskie – 15 g.
Przygotowanie:
Do miseczki dodaj twaróg, rozgnieć go widelcem, dodaj mąkę, sól, jajko, erytrytol i całość dokładnie wymieszaj. Z powstałej masy uformuj okrągłe, spłaszczone placuszki. Na patelni rozgrzej oliwę. Smaż placuszki z obu stron, aż będą rumiane. Wiśnie podgrzej w garnku, polej nimi placuszki, posyp orzechami.
Obiad – kasza jęczmienna z kalafiorem i kurczakiem
Składniki:
- pierś z kurczaka – 100 g
- kalafior – 6 różyczek
- oliwa z oliwek – 1 łyżeczka
- kasza jęczmienna pęczak – 50 g
- sól – 1 szczypta
- pieprz czarny – 3 szczypty
- oregano suszone – 0,5 łyżki
- tymianek suszony – 2 szczypty
- bazylia suszona – 1 szczypta
- bulion warzywny – 1 szklanka
- szczypiorek – 1 łyżka.
Przygotowanie:
Pierś kurczaka pokrój na kęsy. Kalafiora podziel na różyczki, a łodygi pokrój na kawałki. Na głębokiej patelni lub w rondlu rozgrzej oliwę z oliwek i dodaj suchą kaszę (bez torebki), smaż przez 1-3 minuty. Następnie dodaj pokrojoną pierś kurczaka, dopraw ziołami, solą i pieprzem, smaż do zrumienienia. Dodaj kalafior podzielony na różyczki i pokrojone łodygi, smaż 1-3 minuty. Wlej bulion i doprowadź do wrzenia, gotuj, aż kasza napęcznieje. Danie udekoruj posiekanym szczypiorkiem.
Przeznaczony dla osób o zwiększonym zapotrzebowaniu na kwas alfa-liponowy, dla diabetyków i osób z tendencją do cukrzycy oraz osób z zaburzeniami metabolizmu węglowodanów.
Podwieczorek – mus owocowy z tofu
Składniki:
- banan – 1 sztuka
- borówka amerykańska – 2 garście
- tofu twarde – 180 g
- orzechy nerkowca – 30 g.
Przygotowanie:
Tofu rozdrobnij i zblenduj z rozgniecionym bananem na mus. Na spód miseczki lub szklanki wsyp pokruszone orzechy. Dodaj mus. Na wierzchu ułóż owoce.
Kolacja – cieciorka w sosie orzechowym
Składniki:
- ciecierzyca – 60 g
- ryż brązowy – 50 g
- cebula – 0,5 sztuki
- bulion warzywny – 1 szklanka
- papryka słodka w proszku – 0,5 łyżeczki
- cynamon – 0,5 łyżeczki
- masło orzechowe – 1 łyżeczka
- sól – 1 szczypta
- pieprz czarny – 1 szczypta
- papryka ostra w proszku – 2 szczypty.
Przygotowanie:
Ciecierzycę namocz w wodzie przez 6-8 godzin. Następnie gotuj przez około 1,5 godziny, aż będzie miękka. Pod koniec dodaj sól. Cebulę obierz, pokrój w kostkę, zrumień na oleju. Dodaj odsączoną, ugotowaną ciecierzycę i chwilę całość podsmaż, po czym dodaj bulion. Rozprowadź w nim masło orzechowe, dodaj cynamon i resztę przypraw. Zjedz z ugotowanym ryżem.
Przekąska przed snem – kanapka z wędliną, warzywami i serem mozzarella
Składniki:
- chleb żytni pełnoziarnisty – 2 kromki
- wędlina z indyka – 2 plastry
- ser mozzarella light – 2 plastry
- sałata masłowa – 2 liście
- pomidor – 0,5 sztuki
- ogórek – 0,25 sztuki.
Przygotowanie:
Pieczywo wyłóż sałatą, plastrami wędliny, sera mozzarella oraz plasterkami pomidora i ogórka.
Dla dorosłych i dzieci od 1. dnia życia. DHA z alg i witamina D – dla mamy i dziecka – wspomagają prawidłowy rozwój mózgu i oczu u płodu oraz niemowląt karmionych piersią, pom...
Źródła:
- Szostak Węgierek D. Żywienie w czasie ciąży i karmienia piersią. PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2021.
- Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na cukrzycę 2019. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego. Diabetologia Praktyczna 2019, tom 5, nr 1.