Dieta na problemy z trawieniem. Najważniejsze zasady
Przy problemach trawiennych dobrze sprawdzi się dieta łatwostrawna. Jej celem jest dostarczenie wszystkich niezbędnych składników pokarmowych oraz ograniczacie produktów i potraw ciężkostrawnych. Dieta łatwostrawna przy problemach trawiennych powinna pokrywać indywidualne zapotrzebowanie na energię oraz dostarczać odpowiedniej ilości witamin i składników mineralnych.
Podstawą diety jest ograniczanie, a nawet wykluczanie produktów oraz potraw tłustych, smażonych, pieczonych w sposób tradycyjny, długo zalegających w żołądku, wzdymających oraz ostro przyprawionych. W diecie na dobre trawienie zmniejszeniu powinna ulec podaż błonnika pokarmowego, choć nie powinno się go całkowicie ograniczać, ponieważ pewna jego ilość jest potrzebna (wchłania on wodę, rozluźnia masy kałowe, co ułatwia ich wydalanie). Ilość błonnika najlepiej dopasować w zależności od danego problemu trawiennego.
Bardzo ważne jest, aby potrawy były świeżo przyrządzane, aby nie były długo przechowywane w lodówce, tak, by minimalizować ryzyko zakażenia bakteryjnego. Podczas problemów trawiennych zalecanymi technikami kulinarnymi są: gotowanie w wodzie, na parze, w naczyniach bez wody, duszenie, obsmażanie bez dodatku tłuszczu przy użyciu patelni beztłuszczowych, pieczenie w folii czy pergaminie.
Problemy z trawieniem? Te dania musisz wykreślić z menu
Jeśli mamy problemy z trawieniem, całkowicie powinniśmy wykluczyć dania smażone i pieczone na tłuszczu, ponieważ nasiąknięta tłuszczem potrawa jest ciężkostrawna. Dozwolone jest smażenie na parze jaj, używając masła lub oleju. Przy problemach trawiennych dobrze sprawdzą się także potrawy dokładnie rozdrobnione, mogą być spulchnione przez dodatek ubitej piany czy namoczonej bułki.
Kluczowe jest, aby posiłki były smaczne, atrakcyjnie zestawione i przyprawione łagodnymi przyprawami, ponieważ przy problemach trawiennych często możemy odczuwać niechęć do jedzenia. Należy pamiętać, że z diety powinniśmy wykluczać te produkty i potrawy, po których czujemy się źle, a dobór produktów powinien zależeć od indywidualnej tolerancji. Pozwala to uniknąć ewentualnych niedoborów pokarmowych.
Leki na trawienie
Czy istnieją jakieś skuteczne tabletki, które pomogą poprawić trawienie? Kluczowe jest znalezienie przyczyny problemów trawiennych. Tylko wtedy jesteśmy w stanie dobrać odpowiednie postępowanie zarówno dietetyczne, jak i farmakologiczne. W aptekach znajdziemy wiele preparatów na trawienie dostępnych bez recepty, które mogą pomóc w przypadku uciążliwych dolegliwości.
Leki na trawienie zazwyczaj pomagają przy niestrawności po spożyciu ciężkostrawnych pokarmów, czy dolegliwościach trawiennych związanych z dysfunkcją wątroby (np. niedostateczne wydzielanie żółci). Niektóre preparaty bazują na olejkach eterycznych (np. olejek z mięty pieprzowej, goździkowy, cynamonowy, cytrynowy) lub enzymach trawiennych wskazanych w zaburzeniach trawienia. Pod postacią leku lub suplementu dostępne są także zioła wspierające trawienie np. koszyczek rumianku, korzeń mniszka, korzeń prawoślazu, liście mięty pieprzowej czy ziele krwawnika. Jeśli jednak problemy trawienne się nasilają lub pojawiają się inne niepokojące objawy, zawsze warto skonsultować je z lekarzem, który przeprowadzi szczegółowy wywiad i dobierze odpowiednie leczenie.
Pomaga w prawidłowym funkcjonowaniu wątroby, uzupełnia codzienną dietę w L-asparaginian L-ornityny i cholinę.
Zioła na poprawę trawienia
Na rynku dostępnych jest wiele ziół na problemy z trawieniem – zarówno pod postacią leków, suplementów diety (w formie tabletek, roztworów, olejków, kropli, saszetek do sporządzania naparu, wyciągów z ziół) czy herbat do zaparzania.
Do najpopularniejszych ziół, które wspomagają dobre trawienie zalicza się:
- miętę pieprzową –jest ziołem dostępnym pod różnymi postaciami: olejku, liści czy ekstraktu z liści. Wykazuje szereg właściwości zdrowotnych. Działa przeciwzapalnie, przeciwbólowo, przeciwdrobnoustrojowo, przeciwwirusowo, wiatropędnie, przeczyszczająco i uspokajająco. Rozluźnia mięśnie gładkie. Stosowana jest w zaburzeniach trawienia, wzdęciach, nieprawidłowej fermentacji i skurczach jelit.
- biedrzeniec anyżu – działa rozkurczowo, moczo- i wiatropędnie, pobudza wydzielanie soków żołądkowych.
- berberynę – stanowi składnik rośliny, który występuje między innymi w berberysie zwyczajnym, złoceni chińskiej, gorzkniku kanadyjskim i kurkumie drzewnej. Stosowana jest szczególnie u osób z zaburzeniami gospodarki węglowodanowej i lipidowej (cukrzyca typu II, insulinooporność, hiperlipemia, ale również przy problemach jelitowych (SIBO, IBS). Berberyna jest pomocna w leczeniu infekcji, biegunek, wykazuje działanie bakteriobójcze, przeciwbiegunkowe i przeciwzapalne. Może przynieść zatem korzyści również przy problemach trawiennych.
- lebiodkę pospolitą (Origanum vulgare) – wykazuje dużą aktywność przeciwbakteryjną dzięki zawartości cennych związków, takich jak: tymol, terpinien, linalol i karwakrol. Oregano zwiększa także wydzielanie soków żołądkowych, śliny, śluzu oraz żółci, dlatego również będzie dobre na trawienie. Powinno być jednak spożywane ostrożnie, gdyż wywiera silne działanie przeciwko bakteriom gram-dodatnim oraz gram-ujemnym.
- tymianek pospolity (Thymus vulgaris) – zawiera karwakrol oraz tymol, substancje, które wykazują działanie bakteriobójcze, przeciwzapalne oraz przeciwgrzybicze. Tymianek pospolity działa także przeciwskurczowo oraz pobudza sekrecję soku żołądkowego.
- allicynę – jest silnym związkiem bakteriobójczym, który zmniejsza napięcie mięśni gładkich jelit, pobudza wydzielanie soków trawiennych, wspomaga wydzielanie żółci, a także poprawia przyswajanie składników odżywczych. Doskonale zatem sprawdzi się przy problemach trawiennych. Dodatkowo dostarcza witamin: A, B1, B2, PP oraz C. Allicyna powstaje w wyniku rozpadu allinazy – to wyciąg z czosnku lub cebuli, ale bez ich wzdymających i fermentujących składników.
Dostępnych jest także wiele innych ziół, które mogą być dobre na trawienie. Zaliczyć do nich możemy także: rumianek, melisę, koper włoski, dziurawiec, szałwię lekarską, ziele krwawnika, lukrecję, mniszek lekarski, prawoślaz, ostropest, neem, ziele bożego drzewka, szyszkę chmielu, korzeń kozłka, olejek goździkowy czy piołun. Na dobre trawienie pomocne może być także wprowadzenie do diety nasion babki jajowatej, babki płesznik czy nasion lnu – działają one bowiem łagodząco na błony śluzowe przewodu pokarmowego. Pamiętaj jednak, żeby zawsze dobierać zioła w zależności od dolegliwości, a jeśli te się nasilają lub nie ustępują, trzeba skonsultować je z lekarzem.
Źródła:
- A. Ciborowski, H. Ciborowska. Dietetyka Żywienie zdrowego i chorego człowieka. PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2021.
- Błecha K. Fitoterapia i suplementacja diety w chorobach górnego odcinka przewodu pokarmowego. Post Fitoter 2019; 20(2): 118-125.
- Szpunar-Radkowska H. Żywienie, diagnostyka i leczenie w SIBO. PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2023.