Zaburzenia profilu lipidowego stanowią jeden z najważniejszych i modyfikowalnych czynników ryzyka rozwoju chorób sercowo-naczyniowych, a szczególnie tych na tle miażdżycowym. Choroby te są dużym wyzwaniem dla zdrowia publicznego, ponieważ w krajach europejskich stanowią przyczynę ponad 4 milionów zgonów rocznie.
Wiele towarzystw naukowych (m.in. Europejskie Towarzystwo Kardiologiczne, Europejskie Towarzystwo Miażdżycowe) wskazuje, że modyfikacja stylu życia powinna stanowić istotny element nie tylko profilaktyki, ale i leczenia zaburzeń lipidowych, niezależnie od wdrożenia leczenia farmakologicznego1. Do wzorców żywieniowych wskazanych w leczeniu zaburzeń gospodarki lipidowej oraz chorób sercowo-naczyniowych dotychczas zaliczano najczęściej dietę śródziemnomorską oraz dietę DASH.
Czy dieta Portfolio jest także dobra na cholesterol, czy może to jedynie kolejna „modna” dieta? Co warto jeść, żeby obniżyć cholesterol? Przeczytaj poniższy artykuł, by poznać odpowiedzi na te pytania.
Dieta Portfolio – na czym polega?
Dieta portfolio to oparty na produktach roślinnych schemat żywieniowy, który został po raz pierwszy opracowany na początku XXI wieku jako zestaw składający się z 4 grup produktów spożywczych obniżających poziom cholesterolu, z których każda zawiera zatwierdzone przez amerykańską Agencję ds. Żywności i Leków (FDA), agencję rządową Health Canada lub Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) oświadczenie zdrowotne dotyczące obniżania poziomu cholesterolu lub zmniejszania ryzyka chorób układu krążenia (CVD).
Dieta Portfolio charakteryzuje się niską podażą cholesterolu oraz kwasów tłuszczowych nasyconych.
Cztery podstawowe składniki diety Portfolio obejmują (w oparciu o dietę 2000 kcal):
- 42 g orzechów,
- 50 g białka roślinnego pochodzącego z produktów sojowych lub roślin strączkowych, takich jak fasola, groch, ciecierzyca i soczewica,
- 20 g rozpuszczalnych w wodzie frakcji błonnika pokarmowego, np. pochodzącego z owsa, jęczmienia, babki płesznik, bakłażana, okry, jabłek, pomarańczy lub jagód,
- 2 g steroli roślinnych dostarczanych z margaryny wzbogaconej w sterole roślinne lub innych wzbogacanych produktów.
W celu poprawy profilu lipidowego (wzrost stężenia cholesterolu frakcji HDL) korzyści zdrowotne przyniesie także spożywanie jednonienasyconych kwasów tłuszczowych (MUFA), które znajdują się w oliwie z oliwek, oleju słonecznikowym czy awokado2,3.
Wspiera pamięć i koncentrację, usprawnia procesy uczenia się. Zawiera olej z ryb i olej z wiesiołka...
Dla dorosłych i dzieci od 1. dnia życia. DHA z alg i witamina D – dla mamy i dziecka – wspomagają pr...
Uzupełnia codzienną dietę w składniki odżywcze, które wspomagają utrzymanie prawidłowego widzenia i...
Wspomaga utrzymanie prawidłowego widzenia, chroni komórki przed stresem oksydacyjnym.
Kompleksowe wsparcie układu odpornościowego. Zawiera kwas DHA z alg, olej z nasion czarnuszki, rutoz...
Starannie dobrane składniki wspierają prawidłowy rozwój dziecka i dbają o zdrowie mamy.
Dieta Portfolio – czy naprawdę obniży cholesterol?
Przeglądy systematyczne i metaanalizy randomizowanych, kontrolowanych badań wykazały redukcję stężenia cholesterolu frakcji LDL-C o 7% w przypadku spożywania orzechów, o 4–5% w przypadku spożywania białek roślinnych, o 7% w przypadku spożywania rozpuszczalnego błonnika i o 7% dla steroli roślinnych. Dowody na skuteczność obniżania LDL-C przez wyżej wymienione produkty spożywcze uważa się zatem za dobrze udokumentowane.
Dieta portfolio to dobry sposób na poprawę profilu lipidowego. Łączny efekt tych 4 składników żywności w ramach wzorca diety Portfolio spowodował obniżenie LDL-C o 21%2,3. Stosowanie diety Portfolio jest zatem zalecane w profilaktyce i leczeniu chorób sercowo-naczyniowych.
Dieta portfolio i nie tylko – co jeszcze obniża cholesterol?
Oprócz zmiany nawyków żywieniowych korzystny wpływ w zapobieganiu chorób sercowo-naczyniowych na tle miażdżycowym ma:
- redukcja nadmiernej masy ciała (zaleca się utrzymywanie BMI w zakresie: 20–25 kg/m2 oraz obwodu pasa < 94 cm dla mężczyzn i < 80 cm dla kobiet,
- zaprzestanie palenia tytoniu,
- ograniczenia spożywania alkoholu,
- zwiększenie aktywności fizycznej.
Warto szczególnie podkreślić, że modyfikacja stylu życia powinna być wdrażana na każdym etapie leczenia, bez względu na to, czy zastosowano już leczenie farmakologiczne.
Dieta Portfolio – u kogo się sprawdzi?
Dieta Portfolio z pewnością sprawdzi się u osób z zaburzeniami profilu lipidowego, które chcą poprawić swój cholesterol, ale właściwie to dobry wybór dla każdego, kto chce dbać o swoje zdrowie.
Włączenie orzechów, produktów dostarczających białko roślinne, rozpuszczalnego błonnika pokarmowego i steroli roślinnych do diety może być również dobrym pomysłem dla osób z zaburzeniami gospodarki węglowodanowej organizmu, np. w przypadku cukrzycy, gdzie ryzyko chorób sercowo-naczyniowych jest zwiększone.
Dieta Portfolio – przykładowe przepisy
Poniżej przedstawiamy przykładowe przepisy diety Portfolio.
Owsianka z orzechami i owocami
Składniki:
- płatki owsiane – 5 łyżek
- mleko lub napój roślinny – 1 szklanka
- orzechy włoskie – 0,5 garści
- orzechy brazylijskie – 0,5 garści
- jabłko – 0,5 sztuki
- jagody – 1 garść.
Przygotowanie:
Płatki owsiane przełóż do garnka i ugotuj na mleku lub napoju roślinnym. Pod koniec gotowania dodaj pokruszone orzechy włoskie i brazylijskie. Owsiankę przełóż do miseczki, dodaj pokrojone w kostkę jabłko oraz jagody.
Kanapki z pastą z fasoli i jabłka
Składniki:
- chleb żytni razowy – 2 kromki
- margaryna z dodatkiem steroli roślinnych – 1 łyżeczka
- jabłko – 0,5 sztuki
- fasola biała z puszki – 120 g
- cebula – 0,5 sztuki
- oliwa z oliwek – 1 łyżeczka
- majeranek – 0,5 łyżeczki
- sól – 1 szczypta
- pieprz czarny – 1 szczypta
- pomidor – 0,5 sztuki.
Przygotowanie:
Cebulę obierz i pokrój w kostkę. Jabłko umyj i zetrzyj na tarce o grubych oczkach. Na patelni rozgrzej oliwę, podsmaż cebulę i dodaj po chwili jabłko. Całość chwilę podsmaż i dopraw majerankiem, solą i pieprzem. Do naczynia blendera dodaj odsączoną i opłukaną fasolę oraz zawartość patelni. Całość zmiksuj na gładką pastę. Kanapki posmaruj margaryną z dodatkiem steroli roślinnych, dodaj pastę z fasoli, a na wierzch ułóż plastry pomidora.
Gulasz z soczewicą i kaszą pęczak
Składniki:
- kasza jęczmienna pęczak – 40 g
- bulion warzywny – 1 szklanka
- cebula – 0,5 sztuki
- czosnek – 2 ząbki
- marchew – 1 sztuka
- papryka czerwona – 0,5 sztuki
- pieczarki – 5 sztuk
- przecier pomidorowy – 120 g
- soczewica czerwona – 40 g
- oliwa z oliwek – 1 łyżka
- sól – 1 szczypta
- pieprz czarny – 3 szczypty
- papryka słodka w proszku – 2 szczypty
- majeranek suszony – 2 szczypty.
Przygotowanie:
Kaszę pęczak ugotuj zgodnie z instrukcją na opakowaniu. W dużym garnku zeszklij na oleju posiekaną drobno cebulę i czosnek. Następnie dodaj do nich kolejno: startą na grubych oczkach marchewkę, paprykę, obrane i pokrojone w cienkie plasterki pieczarki. Całość dopraw solą, pieprzem i słodką papryką, a następnie wymieszaj i duś przez około 10 minut. Następnie dodaj soczewicę i bulion, gotuj do momentu, aż soczewica będzie prawie miękka i dodaj przecier pomidorowy. Gotuj całość, aż gulasz będzie miał gęstą konsystencję, a soczewica zupełnie zmięknie. Na koniec przypraw całość majerankiem i wymieszaj, podawaj z kaszą.
Dieta Portfolio na cholesterol – podsumowanie
Dieta Portfolio to poparty badaniami naukowymi sposób żywienia opracowany w celu obniżenia poziomu cholesterolu we krwi poprzez spożywanie konkretnych grup pokarmowych, które są uważane za korzystna dla zdrowia układu sercowo-naczyniowego. Z uwagi na obecność w diecie Portfolio składników wykazujących właściwości hipolipemizujące, dieta ta powinna być zalecana w celu zmniejszania ryzyka rozwoju i leczenia chorób sercowo-naczyniowych.
Pomaga w prawidłowym funkcjonowaniu wątroby, uzupełnia codzienną dietę w L-asparaginian L-ornityny i cholinę.
Źródła:
- Kurowska K.: Dieta Portfolio – skuteczna strategia odżywiania w profilaktyce i leczeniu zaburzeń lipidowych.” Wymiar współczesnych zagrożeń człowieka w teorii i zagadnieniach praktycznych – ujęcie interdyscyplinarne. Tom IV, edited by Marlena Stradomska, 2021, 39–58.
- Chiavaroli L. wsp. Portfolio Dietary Pattern and Cardiovascular Disease: A Systematic Review and Meta-analysis of Controlled Trials. Prog Cardiovasc Dis. 2018;61(1):43-53.
- Glenn A.J. i wsp. Development of a Portfolio Diet Score and Its Concurrent and Predictive Validity Assessed by a Food Frequency Questionnaire. Nutrients 2021.